Deze samenvatting is gebaseerd op de slides en de notities uit de colleges. De leerstof wordt gestructureerd volgens de structuur in het boek wat een beter overzicht geeft. De colleges werden gegeven door prof. Koen van Aeken.
Samenvatting: Sociologie
(1ste Bach. Rechten)
Hoofdstuk 1. Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
1.1 Een beeld van een titel
=> NIET KENNEN
Hoofdstuk 1,2,3: de manier waarop sociologen naar de samenleving kijken
Hoofdstuk 4,5,6: Materiële sociologie
Sociologen weerleggen vaak het “common-sense denken”.
-> Bv: man die ontslagen wordt zal meer meehelpen in het huishouden. Dit zou door
een common-sense denken als logisch ervaren worden omdat de man dan meer tijd
heeft om mee te helpen. Sociologisch onderzoek wijst echter uit dat dit totaal niet
het geval is. Enerzijds door de gewoonte anderzijds door het gekrenkte ego/identiteit
van de man na het ontslag.
-> Bv: Koppel dat voor het huwelijk samenwoont heeft minder kans dat ze uit elkaar
gaan dan een koppel dat pas na het huwelijk gaat samenwonen. In een common-
sense denken zou dit logisch zijn. Omdat het koppel dan al een ‘oefenperiode’ heeft
gehad. Het is echter niet zo, sociologen halen aan dat wanneer men pas na het
huwelijk gaat samenwonen (vaak door religieuze redenen) men meer respect en
belang hecht aan het huwelijk.
=> Om een sociologisch perspectief te kunnen uitbouwen moet men dus afstand doen van
dit common-sense denken. Dit is zeer moeilijk omdat we dit automatisch altijd doen.
Er kwam bij de Franse Revolutie meer en meer kritiek op de ongelijkheid die heerste tussen
de adel en clerus enerzijds en het gewone volk anderzijds. De derde stand was geboren.
Emmanuel Sièyes pleitte voor een betere positie van deze derde stand. Deze moest
soevereiniteit krijgen. Er werd een manuscript van een tekst van deze Sièyes gevonden
waarin hij de term ‘sociologie’ gebruikt. Dit was een grote vondst want hiervoor werd het
voor het eerst gevonden in 1830. Sièyes wist dat hij een nieuwe staatsinrichting nodig had
want het gewone volk kwam in opstand omdat ze een eigen autonomie wilden, mee wilden
regeren en meer inspraak krijgen in hun leven.
Sièyes wist dat er niet enkel een revolutie nodig was om dit te bereiken, ook een nieuw
systeem was nodig die de studie van de samenleving ging bestuderen. Hij kwam op een
woord om dit te beschrijven: neo-logos. Het is Hybride omdat het een samentrekking is van
de Griekse en romeinse cultuur.
In 1860, 30 jaar nadat Compte de term ‘sociologie’ had ingevoerd. Een man vond dit
barbaars, omdat hij niet vond dat men die twee culturen mocht samenvoegen.
,Sociologie is ontwikkeld als wetenschap om de nieuwe inrichting van de samenleving te
begrijpen na de Franse Revolutie. Deze wetenschap was nog helemaal niet de sociologie die
we vandaag kennen. Sociologie in de ogen van Sièyes was nog wel een normatieve
wetenschap en werd dus beheerst door normen. De samenleving werd voorgesteld hoe ze
zou moeten zijn. (Ought) Dus niet de empirische sociologie van vandaag. (Is) We kunnen
Sièyes wel zien als ‘uitvinder’ van de sociologie omdat hij de term als eerst gebruikt.
=> Voor de start van de sociologie beginnen we best in 1830 bij Compte die de sociologie als
empirische wetenschap invoert.
1.2 De sociologische lens
Sociologen zeggen dat sociologie het kijken naar een samenleving is door een ‘sociologische
lens’. Vergelijkbaar met bv meetapparatuur van een arts. Sociologen gebruiken dus
instrumenten net zoals artsen of dergelijke dit doen. Ze hebben dus iets in handen om
bepaalde zaken te onderzoeken, dit instrument is tastbaar. Het werkinstrument van de
sociologen bestaat in literatuurstudies, survey ’s, … (Deze instrumenten in de praktijk niet
kennen, de skills niet kunnen) Wel de filosofie en onderzoek aanpak van de sociologie
kennen.
De sociologische lens gaat verder dan een onderzoekstechniek of survey, de resultaten die
men hieruit oppervlakkig ziet moet men ook gaan interpreteren. (= de sociologische
verbeelding)
-> Zie vb huwelijken waarbij de koppels die al samenwonen beter kans maken op een
succesvol huwelijk. Men kan zeer veel data verzamelen en onderzoek doen maar het is zeer
belangrijk om te beseffen dat je positie helemaal niet zo individueel is. Men moet loskomen
van de routineuze wijze van denken. Interpreteren van data en bevindingen is ‘naast de
lijntjes kleuren’.
Mills schreef zeer belangrijke boeken. Hij omschrijft de sociologische verbeelding als
‘The vivid awareness of the relationship of experience in a wider society’. Kijken naar
Geschiedenis, biografie en de maatschappelijke structuren. Men probeert los te komen van
de eigen persoonlijke positie en de vertrouwde posities van het dagelijkse leven.
Hij zegt dat als je je perspectief kan uitbreiden naar andere generaties je al een heel eind
verder komt. Er is een spanning tussen de individuele vrijheid en de inrichting van de
samenleving.
-> Hoe kunnen we loskomen van deze common-sense?
Het common-sense denken kan ook voordelen hebben als systeem-1 denken. Bij een situatie
waarin gevaar heerst geeft het brein 3 mogelijkheden: Fight, Flight, Freeze. Deze
mogelijkheden moeten snel gebeuren en behoren dus tot je systeem-1 denken.
-> Je brein filtert belangrijke zaken uit een situatie, dit doet het op basis van je eigen
ervaringen die je reeds gehad hebt en ook de gedeelde ervaringen van anderen. Dit leidt
echter onvermijdelijk tot een reductie van alle informatie. Je kijkt enkel naar wat belangrijk
is. Je omgeving wordt in alle situaties op een eenvoudige manier voorgesteld. Het common-
,sense denken is ontoereikend voor wetenschappelijk onderzoek en zelfs gevaarlijk. (Bv:
‘armen zijn lui’)
1.2.1 Selectieve waarneming
Waarom leidt de common-sense tot selectieve informatie: (4 beperkingen)
1) Fysieke en sociale beperkingen: je kan fysiek niet overal zijn. Veel mensen weten dus niet
wat armoede is en worden in hun persoonlijke visie dus belemmert. Je hebt een andere
sociale status, je leeft op een andere plaats in de samenleving
2) Belangen: Mensen hebben andere belangen. Bv, een sluiting van een bedrijf is voor de
werknemer een ramp omdat zijn inkomsten weg zijn. Voor de directeur is deze sluiting een
zege omdat door deze sluiting zijn andere bedrijven beter zullen werken.
3) Kennis en informatie: hoe meer info je hebt hoe minder selectief je waarneming wordt.
Uitzondering: Mensen die vooroordelen hebben zullen de extra informatie die ze krijgen niet
bekijken als evenwichtig. Ze zullen dan die info gebruiken om hun oordeel te onderbouwen
en verder in hun visie te gaan. Bv: Russische conservatieven zullen enkel info verspreiden en
aannemen als deze hun standpunt onderbouwt. Ook opleidingsniveau heeft hiermee te
maken, extreme visies komen vaker voor bij lager opgeleide mensen.
4) Voorkeuren en afkeuren: als je een voorkeur hebt voor actiefilms zal je de romantische
films op netflix voorbij scrollen, je ziet ze zelfs niet.
1.2.2 Referentiekaders
Referentiekader = vergelijkbaar met een ‘sociale bril’ die je doet kijken naar de samenleving
op een vertekende wijze. (= 4 factoren hierboven)
Deze bril verschilt van individu tot individu. Het referentiekader is in beginsel een coherent
geheel op basis van de 4 factoren hierboven. Dit betekent dat je elke keer die ‘bril’ gebruikt
voor verschillende situaties. De bril is min of meer dezelfde doorheen de tijd, veranderd wel
een beetje. De bril wordt ook gedeeld met anderen. Binnen een samenlevingsverband delen
we zeer veel ‘brillen’. Er zijn wel verschillen maar je ziet toch een homogeniteit verschijnen,
er is een gedeelde kennis, gedeelde ervaringen, …
Deze bril heeft lenzen die je beeld op de samenleving doen vervormen. Mensen in hetzelfde
samenlevingsverband hebben dus een gelijkaardig referentiekader.
Vooroordeel = Dit is een beoordeling van een situatie niet op basis van feiten maar door
vertekende beoordelingen die gedeeld worden in een samenlevingsverband. Een
vooroordeel is altijd negatief. Deze zijn belangrijk omdat ze verkeerde informatie
aanbrengen en terechtkomen in onze sociale bril.
-> Thomas theorema: als je denkt dat iets zo is dan zal het heel vaak ook zo zijn. (Bv:
selffulfilling profecy.)
-> Pygmaleon effect: hoe kunnen bepaalde verwachtingen die we hebben veranderd
worden. (Bv: leraren zullen leerlingen die uit een sociaal-marginaal gezin komen
, minder prikkelen en in de leerling minder energie stoppen. Deze verwachtingen
bekomen dus een reëel gevolg.
Bv: Bij dokwerkers deelde men een referentiekader waarbij men negatief keek naar
nieuwkomers die van andere origine waren. Ze hadden vooroordelen over deze mensen die
kwamen uit vroegere ervaringen.
Stereotiep = min of meer vereenvoudigde voorstelling van groepen op basis van vroegere
ervaringen zonder dat dit werkelijke feiten zijn.
EXvraag: waarom is het onmogelijk geworden voor havenarbeiders om alcohol te drinken
tijdens hun werk? (=> Enorm veel regelgeving… zie vorige hoofdstukken)
1.3 Een stap verder
(Dit stuk en 1.4 goed in boek studeren)
3 fenomenen: dit zijn bij uitstek zeer individuele beslissingen. Sociologen zien dit anders,
ze proberen deze beslissingen te kaderen in een maatschappelijk veld. Ze gaan opzoek naar
systematische verklaringen.
-> Echtscheiding, zelfdoding, arbeid
1.3.1 Echtscheiding
Huwelijk is een sociaal feit (zie later) en is al zeer uitvoerig onderzocht door sociologen.
-> Vroeger waren en veel minder echtscheidingen dan nu.
Verklaringen voor echtscheiding vanuit een common sense denken:
• Koppel groeit uit elkaar na 7 jaar door andere ambities
• ‘bazige’ vrouw, ’sloef’ pikt het niet langer
• Man zit liever bij zijn vrienden in de kroeg/club/sport/…
• Vrouw is workaholic
• Relatie veeleer inspannend dan spannend
• Vrouw denkt dat ze het appartement moeten inrichten als een Ikea-toonzaal
• Man is eigenlijk altijd al ‘tweede keuze’ geweest voor vrouw
Verklaringen vanuit sociologie:
-> Bv: Zanzibar, vrouwen oogsten zeewier en het werd een goede inkomstenbron
omdat er veel vraag is in Japan. Het oogsten werd enkel gedaan door vrouwen. Men
merkt dat hierdoor het aantal echtsscheidingen pijlsnel de hoogte in ging.
-> De vrouwen kregen een soort financiele onafhankelijkheid en de sociale druk is
enorm afgenomen. (Dit was ook zo in België)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper quieran22. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
