SAMENVATTING
ONDERWIJSPSYCHOLOGIE 2021-2022
H1: ONDERWIJSVISIES
ONVREDE IN HET ONDEWIJS
- Gebrek aan duidelijke, gemeenschappelijke visie van wat de essentie van onderwijs is
o Hervormingsplannen veroorzaken onrust
o Overheid die zich zelf machteloos voelt
o Grote gevoeligheid voor nieuwe hypes
- Vrees voor kwaliteitsverlies op alle niveaus
- Onvoldoende inspelen op economische behoeften
- Burn-out bij leerkrachten
- Therapeutisering v/h onderwijs
- Problematiek van nieuwkomers: taalachterstand
OORZAKEN VAN ONVREDE
- Door elkaar lopende visies die moeilijk met elkaar kunnen verzoend worden:
o Premoderne (autoritaire) visie:
Autoriteit verleent betekenis
Individu wordt gedomineerd door traditie
o Moderne visie
Verwerping van traditie en autoriteit ten voordele van rede en wetenschap
Autonoom individu als enige bron van betekenis en waarheid
o Postmoderne visie
Verwerping van soevereine autonome individu
Alles is constructie: ieder zijn waarden en waarheden
Nadruk op emoties, intuïties, fragmentatie van ervaringen
NIEUWE WAARDE: ALLES VERANDERT VOORTDUREND
- Geen geloof in vooruitgang, maar in bewondering voor geringste verandering of hype
- Inhoud van verandering?
- Aanpassen aan verandering, anders vrees irrelevantie
- Soort natuurkracht waaraan we ons moeten onderwerpen
- Postmoderne mens maakt geen geschiedenis maar is volgzaam
ONDERWIJS IS WAARDE OP ZICH
, - Onderwijs is waarde op zich
o Niet direct te vinden in economisch nut of rol in maatschappelijke engineering
- Onderwijs is intrinsiek democratisch en emanciperend
- Onderwijs is intrinsiek vernieuwend
- Onderwijs trekt kinderen weg uit hun dagelijkse leefwereld om hen te confronteren met de ‘publieke
zaak’
WAT IS WEZEN VAN DE SCHOOL?
- Plaats en tijd waarop volwassen generatie en jonge generatie elkaar ‘ont’-’moeten
- Culturele bagage is grondstof om wereld te vernieuwen (Hannah Arendt)
- Principiële intellectuele gelijkheid = uitgangspunt
- Bij uitstek democratiserend en emanciperend
- De ‘vrije’ tijd, de ‘speelruimte’ waar kennis om de kennis, het kunnen om het kunnen belangrijk is
- Liefde voor het vak, en leraar als liefhebber
- De les sluit niet aan bij de leefwereld van het kind, maar doet de leefwereld vergeten
ONDERWIJS ALS CATERING VAN ‘INDIVIDUELE LEERBEHOEFTEN’
- Individualisering van het schoolse
- Verschillen in leerstijl, in leermotivatie, in inhoudelijke interesses en in talenten
- School wordt ‘leeromgeving’ en leraar een ‘coach’
- Het ‘nieuwe leren’ of sociaal-constructivisme
- Leren leren, reflectief leren, levenslang leren, e-learning en ervaringsleren
- Leerlingen zijn ‘lerenden’
- Waarom nog scholen?
Zie citaat dia 9
TENDENSEN IN HUIDIGE ONDERWIJS
- Naturalisme
o Natuurlijk leren vs. schools leren
- Formalisme
o Hoogtechnologische my vergt ‘leren leren’ en leerheuristieken
o Nadruk op organisatie- en werkvormen
- Hyper-individualisme
o Adaptief of kindgericht onderwijs
o Differentiëren
NATURALISME: ERVARINGSGERICHT LEREN
- Denken in termen van aangeboren eigenschappen
- Natuurlijke vormen van leren vs. schools leren
o Intrinsiek motiverend
o Aansluiten bij dagelijkse ervaringen
o ‘learning by doing’
- Schools leren > culturele ontwikkelingen
, o Dus intrinsiek artificieel
- Cognitieve behoefte!
ERVARINGSGERICHT ONDERWIJS
- Niet uitgaan v/d leefwereld v/h kind, maar deze ontstijgen
- Directe instructie is meer effectief
- Betrokkenheid als kindkenmerk
- Hoekenwerk en zelfsturing
o Ondermijnt intrinsieke motivatie
o Te weinig talige interactie met juf
- Welbevinden
FORMALISME
- Nadruk op vorm van leren
- ‘Kennis is snel verouderd’
o Klemtoon op leren leren, heuristische zoekmethoden, creativiteit en kritisch denken
- Domeinspecificiteit van kennis
o Wendbaarheid, creativiteit, kritisch denken zijn afhankelijk van kennis!
- Belang van organisatie- en werkvormen
o Groepswerk, hoekenwerk, klassikaal
HYPER-INDIVIDUALISME
- Adaptief of kindgericht onderwijs
- Differentiëren als oplossing voor alle problemen
o Convergente vs. divergente differentiatie
- Twee empirische wetmatigheden:
o Fundamentele wet v/h onderwijs
o Omgekeerd verband ts. gemiddelde en spreiding
- Gelijke kansen als individu tot norm verheven wordt?
- Labeling en therapeutiseren v/h onderwijs
FUNDAMENTELE WET VAN HET ONDERWIJS
, Uitleg grafiek:
Heel belangrijke bevinding, terug te vinden in heel veel grootschalige peilingen.
Pisa studies, wetenschappen, wiskunde en begrijpend lezen de drie grote, om de 3 jaar toetsen, eentje meestal
wat uitvoeriger getoetst dan de andere. Elk bolletje is een land, gaat dus op grote schaal. 15-jarige lln, 1000den
lln.
Zeer sterk verband tussen die gemiddelde wiskundescores van een land en de gemiddelde wiskundescores
voor de 5% zwakste. Het ruitje was Vlaanderen toen, stonden we bijna als allerhoogste, maar zijn nu wel veel
gezakt.
Wat betekent dit, prestaties van alle kinderen/lln, heel sterk afhangen van het algemene niveau van een land.
Bij een verschuiving van algemen niveau, schuift eigenlijk de hele verdeling mee. Zwakke lln blijven dus niet
zomaar ter plaatse trappelen, heel belangrijke bevinding. Lot van die zwakste lln, heel sterk met elkaar
verbonden is. Schoolprestaties zijn geen louter individuele aangelegenheid, als onderwijsbeleid wilt voeren, is
dit allemaal belangrijk om in je achterhoofd te houden! geldt ook op schoolniveau, dan iets minder
uitgesproken, maar nog steeds uitgesproken. Het klopt zelfs op klasniveau, kan je wel minder goed nagaan met
de Pisa gegevens. Dus een heel belangrijke wetmatigheid.
OMGEKEERD VERBAND TUSSEN GEMIDDELDE EN SD
