Hoofdstuk 1: Wat is Recht?
1. Objectief en subjectief recht
Er bestaan 2 soorten recht:
• Objectief Recht
Dit is het geheel van regels die door de overheid worden opgelegd. Het doel van de regels
is om de maatschappij te ordenen. Deze regels worden via drie bepalingen vormgegeven:
- Verbodsbepaling
Dit gaat over zaken die men niet mag doen. Hieronder valt bijvoorbeeld het verbod
om aan te zetten tot haat.
- Gebodsbepalingen
Dit zijn zaken die iemand moet doen zoals aangeven als een kind wordt geboren.
- Verlofbepalingen
Dit zijn zaken die mogen, maar niet moeten. Zo hebben we het recht om te trouwen.
Toch heeft trouwen fiscale gevolgen in onze maatschappij. Zo krijg je maar 1
belastingbrief in plaats van 2 als je samenwoont.
De overheid kan zaken opleggen die niet persé ethisch aanvaardbaar zijn. Een voorbeeld
hiervan waren de rassenwetten in Nazi-Duitsland.
• Subjectief Recht
Het subjectief recht gaat over het recht waarop we zelf aanspraak kunnen maken. Deze
bestaat omdat het objectief recht bestaat. Er zijn verschillende soorten subjectief recht:
- Politieke rechten
Dit zijn rechten die we kunnen opeisen van de overheid. We kunnen deze nog eens
opdelen in verschillende categorieën:
- Politieke vrijheden
Dit gaat over zaken zoals vrijheid van meningsuiting, vrijheid van onderwijs, …
- Participatierechten
Dit gaat over ons stemrecht, het recht om jezelf kandidaat te stellen bij
verkiezingen, …
- Sociaal-economische rechten
Dit gaat over recht op een uitkering, gratis onderwijs, …Deze rechten worden
gefinancierd met belastingsgeld, dus de rechten van burgers worden dus
gefinancierd door burgers. Het is een soort van herverdelingsmechanisme.
, - Burgerlijke rechten
Dit zijn rechten die we kunnen opeisen van on onze medeburgers. We kunnen deze ook
opdelen in verschillende categorieën:
- Persoonlijkheidsrechten
Dit is het recht op eigen lichaam, goede naam & eer, privacy, …
- Familierechten
Dit gaat over rechten die voortvloeien uit huwelijk, ouderschap en voogdij.
- Zakelijke rechten
Dit gaat over het eigendomsrecht, vruchtgebruik (= na de dood van een partner,
erven de kinderen het huis. De overlevende partner mag het huis wel blijven
gebruiken tot die sterft), erfdienstbaarheid, …
- Vorderingsrechten
Dit is het recht om van iemand de uitvoering van een verbintenis te eisen. Als je
betaalt voor een product, kan je dus eisen dat je dat product mag hebben.
- Intellectuele rechten
Hier gaat het over het exclusieve bezit van een intellectuele creatie. Hieronder valt dus
het auteursrecht, merkenrecht, …
2. Privaat en publiek recht
We kunnen een onderscheid maken tussen:
• Privaat recht
Het privaat recht regelt de verhouding tussen burgers onderling. We kunnen deze
opdelen in 4 categorieën:
- Burgerlijk recht
Dit gaat over het statuut van een persoon, huwelijk, eigendom, overeenkomsten,
…
- Economisch recht
Dit gaat over regels voor ondernemingen en vrije beroepen.
- Arbeidsrecht
Dit betreft de verhouding tussen een werkgever en een werknemer. Hieronder
vallen regels voor het afsluiten van een arbeidsovereenkomst zoals opzeg,
afwezigheid, ziekteverlof, … Er zijn ook collectieve regels voor een bedrijf die
uitmonden in CAO.
, - Privaatrechterlijk procesrecht
Dit recht regelt de organisatie en bevoegdheid van privaatrechtelijke
rechtscolleges. Deze rechtscollege gaan over het vredegerecht, de rechtbank
eerste aanleg in burgerlijke zaken; ondernemingsrechtbank, …
• Publiek recht
Het publiek recht regelt de verhouding tussen de burger en overheid, maar ook de interne
organisatie van de overheid. Er zijn 6 categorieën te onderscheiden:
- Grondwettelijk recht
Hieronder vallen de inrichting van de staat, de organisatie van de rechterlijke
macht en de grondrechten
- Administratief recht
Dit gaat over onteigening, ruimtelijke ordening, stedenbouw, …
- Fiscaal recht
Dit heeft te maken met de belastingen.
- Sociale zekerheidsrecht
Hiertoe behoren de regels voor ziekte, arbeidsongevallen, werkloosheid,
kinderbijslag en pensioen.
- Strafrecht
Dit bepaalt wat strafbaar is en welke straf van toepassing is.
- Strafprocesrecht
Deze regelt de inrichting van de strafrechtscolleges en de procedures in strafzaken.
De strafprocedure kan uitgevoerd worden in de politierechtbank, de correctionele
rechtbank of het Hof van Assisen.
3. Nationaal en internationaal recht
We kunnen opnieuw een onderscheid maken tussen:
• Nationaal recht
Dit blijft binnen de grenzen van één staat. Het nationaal recht is niet altijd van toepassing
op het hele grondgebied of voor alle inwoners. Zo heeft een Vlaams decreet enkel
betrekking op wie in Vlaanderen woont of wie tot de Vlaamse Gemeenschap behoort.
, • Internationaal recht
Dit is een grensoverschrijdend recht. We kunnen het opdelen in:
- Volkenrecht
Dit zijn internationaler verdragen tussen meerdere staten of internationale
instellingen.
- Europees recht
Dit zijn regels die binden zijn voor lidstaten van de EU. Deze regels moeten dan
omgezet worden in nationale regels. Wanneer er Europese verdragen worden
opgesteld, moet deze soms door nationale en regionale parlementen worden
goedgekeurd.
Recht is een onderwerp die belangrijk is in het journalistiek werkveld. Men moet het publiek
namelijk informeren over wetgeving die gecreëerd wordt. Journalisten besteden hierbij ook
aandacht aan de werkzaamheden van het gerecht en de totstandkoming van wetgevend werk.
Opvallend is dat het invoeren van constitutionele vrijheden vroeger vooral betekende dat de
overheid niet moest ingrijpen, terwijl het vandaag de dag de nadruk legt op actief ingrijpen. Zo
moet de staat zorgen voor sociale zekerheid, een gezond leefmilieu, vrouwen- en kinderrechten,
…
