Samenvatting
Samenvatting Ontwikkelingspsychlogie
- Instelling
- Thomas More Hogeschool (tmhs)
Samenvatting ontwikkelingspsychologie met alle lesinhoud. Geslaagd in 1e zit.
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 105 pagina's
Voorbeeld 10 van de 105 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
Table of ContentsLes 1: De ontwikkeling van het kind – BASISLES (H1) .......................................................... 7
1. Een inleiding in de ontwikkeling van het kind ......................................................................... 7
1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie............................................................................. 7
1.1.1 Reikwijdte van het vakgebied ......................................................................................................... 8
1.1.2 Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld ................................................ 9
1.1.3 Vraagstukken bij thema’s van de ontwikkelingspsychologie .......................................................... 9
Les 2: Theoretische perspectieven en onderzoek – BASISLES (H2) ..................................... 11
2. WAAROM ‘welke perspectief is HET juist?’ DE VERKEERDE VRAAG IS ....................................11
Les 2: De geboorte en het pasgeboren kind – BASISLES (H4)............................................. 11
4.1Wat een pasgeboren baby allemaal kan ...............................................................................11
4.1.1 Het leervermogen van de pasgeborene ............................................................................................ 12
4.1.2 Sociale vaardigheden: Reageren op anderen .................................................................................... 13
Les 2: De fysieke ontwikkeling in de babystijd – BASISLES (H5) ......................................... 13
5.1 Groei en ontwikkeling .........................................................................................................13
5.1.1 Fysieke groei: De snelle schreden van de babytijd ............................................................................ 13
5.1.3 Integratie van de lichaamssystelen: De cycli van de babytijd ........................................................... 14
5.2 De ontwikkeling van de zintuigen ........................................................................................14
5.2.1 Gevoeligheid voor pijn en aanrakingen ............................................................................................. 14
5.2.2 Multimodale perceptie: De input van individuele zintuigen gecombineerd ..................................... 15
Les 3: Het begin van het leven – SPECIALISATIELES (H3) ................................................... 15
3.1 Erfelijkheid ..........................................................................................................................15
3.1.1 Genen en chromosomen: De code van het leven ............................................................................. 15
3.1.2 Genetische consultatie en erfelijkheidsadvies .................................................................................. 16
3.2 De interactie tussen erfelijkheid en omgeving .....................................................................17
3.2.1 De rol van omgeving: Van genotype naar fenotype .......................................................................... 17
3.2.2 Een antwoord op het nature-nurture raadsel ................................................................................... 18
3.2.3 Kunnen genen de omgeving beïnvloeden? JA .................................................................................. 19
3.3 Prenatale groei en verandering ...........................................................................................19
3.3.2 De stadia van de prenatale periode: Het begin van de ontwikkeling ............................................... 19
3.3.3 Problemen rond de conceptie ........................................................................................................... 20
3.3.4 De prenatale omgeving: Bedreigingen voor de ontwikkeling ........................................................... 21
Les 4 en 5: Cognitieve ontwikkeling in de babytijd – BASISLES (H6) .................................. 22
6.1 Cognitieve ontwikkeling volgens Piaget ...............................................................................22
6.1.1 Belangrijke begrippen ....................................................................................................................... 22
Tendens tot adaptatie ........................................................................................................................... 22
Tendens tot organisatie ......................................................................................................................... 23
Equilibrium ............................................................................................................................................ 23
Schema = psychologische structuur ...................................................................................................... 23
6.1.2 Belangrijke elementen van Piagets theorie ....................................................................................... 24
6.1.3 Meningen over Piaget: Steun en kritiek ............................................................................................ 26
6.2 De informatieverkingtheorie van cognitieve ontwikkeling ...................................................26
6.2.1 Codering, opslag en terughalen......................................................................................................... 26
Automatisering ...................................................................................................................................... 27
1
, 6.2.2 Het geheugen in de babytijd ............................................................................................................. 27
De duur van herinneringen.................................................................................................................... 28
De neurologische basis van het geheugen ............................................................................................ 28
6.3 Quiz – zo kan het op het examen komen .............................................................................28
6.4 Cognitieve ontwikkeling in de babytijd ................................................................................29
6.4.1 Individuele verschillen in intelligentie: Is de ene baby slimmer dan de andere? .............................. 29
6.4.2 Individuele verschillen in intelligentie: De informatieverwerkingtheorie ......................................... 29
Les 5 en 7: De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd –
BASISLES (H7) .................................................................................................................. 30
7.1 De basis van sociaal gedrag .................................................................................................30
7.1.1 Emoties in de babytijd ....................................................................................................................... 30
Vreemendenangst ................................................................................................................................. 30
Scheidingsangst ..................................................................................................................................... 31
Glimlach ................................................................................................................................................. 31
Interpreteren van gezichtsuidrukkingen en stemmen van anderen ..................................................... 31
7.1.2 De ontwikkeling van het ik ................................................................................................................ 32
7.1.3 Social Referencing ............................................................................................................................. 32
7.1.4 Theory of mind .................................................................................................................................. 32
7.2 Relaties aangaan .................................................................................................................33
7.2.1 Hechting ............................................................................................................................................ 33
Welke factoren bepalen wie als hechtingsobject gekozen wordt? ....................................................... 33
Gechtheidstheorie van Bowlby – Jaren 50 ............................................................................................ 33
Vreemdesituatieprocedure van Ainsworth ........................................................................................... 34
7.2.2 De rollen van de moeder en de vader bij hechting ........................................................................... 35
Moeder .................................................................................................................................................. 35
Vader ..................................................................................................................................................... 35
Anderen ................................................................................................................................................. 36
7.2.3 Ontluikende relaties via interacties ................................................................................................... 36
Ouderlijke interactie .............................................................................................................................. 36
Omgang met leeftijdsgenoten ............................................................................................................... 36
7.4 Verschillen tussen baby’s ....................................................................................................37
7.4.1 Persoonlijkheidheidsontwikkeling: Kenmerken die baby’s uniek maken.......................................... 37
Erikson: Psychosociale ontwikkeling ..................................................................................................... 37
7.4.2 Temperament: Stabiele facotoren in het gedrag van een kind ......................................................... 37
7.4.3 Geslacht en gender: Mannelijk of vrouwelijk .................................................................................... 38
Genderverschillen.................................................................................................................................. 38
Genderrollen.......................................................................................................................................... 38
Les 6: Motorische en fysieke ontwikkeling doorheen de levensloop - SPECIALISATIELES
(Hoofdstukken door elkaar) ............................................................................................. 39
4.1 Geboorte (H4) .....................................................................................................................39
4.1.2 Geboorte: Van foetus tot neonaat .................................................................................................... 39
4.2 Complicaties bij geboorte (H4) ............................................................................................39
4.2.1 premature baby’s: Te vroeg, te klein................................................................................................. 39
4.2.2 Postmature baby’s............................................................................................................................. 40
5.1 Groei en ontwikkeling (H5) ..................................................................................................40
5.1.1 Reflexen: Onze aangeboren fysieke vaardigheden ........................................................................... 40
5.2 De motorische ontwikkeling (H5) ........................................................................................41
5.2.2 Motorische ontwikkeling bij baby’s: Fysieke mijlpalen ..................................................................... 41
5.2.3 De ontwikkeling en coördinatie van motorische vaardigheden ........................................................ 42
Ontwikkelingsnormen: Het individu in vergelijking met de groep ........................................................ 42
2
, 8.1 Fysieke groei (H8) ................................................................................................................42
8.1.1 Het groeiende lichaam ...................................................................................................................... 42
8.1.2 De groeiende hersenen ..................................................................................................................... 43
8.1.3 Het verband tussen groei en de hersenen en cognitieve ontwikkeling ............................................ 43
8.1.4 De ontwikkeling van de zintuigen...................................................................................................... 43
8.2 Motorische ontwikkeling (H8) .............................................................................................43
8.2.1 Grove motoriek ................................................................................................................................. 43
8.2.2 Fijne motoriek ................................................................................................................................... 44
8.2.3 Zindelijk worden: Wanneer en hoe? ................................................................................................. 44
8.2.4 Links- of rechtshandigheid ................................................................................................................ 44
11.1 Het groeinde lichaam (H11) ...............................................................................................44
11.1.1 De fysieke ontwikkeling ................................................................................................................... 44
11.2.1 Motorische vaardigheden: voortdurende verbetering ................................................................... 45
14. Adolescentie: Fysieke ontwikkeling (H14)............................................................................45
14.1 Groei in de adolescentie: Het snelle tempo van de fysieke rijping .................................................... 45
14.1.1 Puberteit: Begin van seksuele rijping ......................................................................................... 45
14.2 Beeld van het eigen lichaam: Reacties op fysieke veranderingen in de adolescentie ....................... 45
14.2.1 Vroege en late rijping: gevolgen ................................................................................................. 46
Les 7 en 8: De peuter- en kleutertijd; De cognitieve ontwikkeling – BASISLES (H9) ............ 46
9.1 De intellectuele ontwikkeling ..............................................................................................46
9.1.1 Piaget: Het preoperationeel denken ................................................................................................. 46
Substadia 1: Preconcenptueel denken 2 tot 4/5 jaar ............................................................................ 47
Substadia 2: Intuïtief denken 4/5 tot 7 jaar ........................................................................................... 47
Vier onvolkomenheden in het preopterationeel denken ...................................................................... 48
Les 8 en 10: De peuter- en kleutertijd; De sociale ontwikkeling en de
persoonlijkheidsontwikkeling – BASISLES (H10) ............................................................... 50
10.1 Een antwoord op de vraag ‘Wie ben ik?’............................................................................50
10.1.1 Genderidentiteit: Het ontstaan van vrouwelijkheid en mannelijkheid ........................................... 50
Genderdiversiteit ................................................................................................................................... 51
10.1.2 Het ontdekken van seksualiteit ....................................................................................................... 52
10.2 Vrienden en familie: Het sociale leven van peuters en kleuters .........................................52
10.2.1 De ‘theory of mind’ van peuters en kleuters: Begrijpen wat anderen denken ....................... 52
10.3 Morele ontwikkeling en zelfbeheersing .............................................................................53
10.3.1 Het ontstaan van moreel besef: Goed en fout in de maatschappij ................................................. 53
Visie van piaget op de morele ontwikkeling .......................................................................................... 53
Les 9: De creatief-expressieve ontwikkeling DEEL 1 – SPECIALISATIELES (GH) ................... 54
1. Fantasie ................................................................................................................................54
1.1 Kenmerken van fantasie bij 2 tot 4 jarigen........................................................................................... 54
1.2 Motieven om te fantaseren.................................................................................................................. 55
1.3 Fantasievriendjes.................................................................................................................................. 55
1.4 Verzinsels van anderden ...................................................................................................................... 55
1.5 Onderscheid fantasie en werkelijkheid ................................................................................................ 56
2. Kindertekeningen..................................................................................................................56
2.1 Verschillende stadia in tekenen ........................................................................................................... 56
2.1.1 Krabbelstadium – 1 tot 3 jaar ....................................................................................................... 56
2.1.2 Vormstadium en ontwerpstadium – 3 tot 4 jaar .......................................................................... 57
2.1.3 Picturale stadium – 4 tot 5 jaar .................................................................................................... 57
2.1.4 Verstandelijk realisme – 5 tot 7 jaar ............................................................................................. 57
2.1.5 Visueel realisme – 8 tot 9 jaar ...................................................................................................... 58
3
, 2.2 Hoe kijken we naar kindertekeningen? ................................................................................................ 58
Les 11: De creatief-expressieve ontwikkeling DEEL 2 – Specialisatieles (P. 306 – 309 + tekst
p. 52-60) .......................................................................................................................... 58
1. Kenmerken van spel ..............................................................................................................58
2. Functies van het spel voor de ontwikkeling van het kind .......................................................59
2.1 Voor de cognitieve ontwikkeling .......................................................................................................... 59
2.2 Voor de emotionele ontwikkeling ........................................................................................................ 59
2.3 Voor de sociale ontwikkeling................................................................................................................ 60
2.4 Voor de zintuigelijke en motoische ontwikkeling................................................................................. 60
3. Spelontwikkeling: Een geïntegreerde indeling ....................................................................................... 60
4. Fantasiespel nader bekeken ................................................................................................................... 61
5. Gezelschapspel nader bekeken .............................................................................................62
6. Wat met gamen?...................................................................................................................62
7. Samenspel: Spel en de sociale ontwikkeling ..........................................................................63
Les 10: De schooltijd – BASISLES (H12 en H13) .................................................................. 64
12. De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd .........................................................................64
12.1 De intellectuele (en taalkundige) ontwikkeling .................................................................................. 64
De cognitieve ontwikkeling volgens Piaget ........................................................................................... 64
Informatieverwerkingstheorie............................................................................................................... 65
13. De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd ......................65
13.1 De ontwikkeling van het eigen ik........................................................................................................ 65
13.1.1 De psychosociale ontwikkeling en zelfkennis in de schooltijd: vlijt versus minderwaardigheid 65
13.1.2 Eigenwaarde: Hoe kinderen een beeld van zichzelf ontwikkelen............................................... 66
13.2 Relaties: Vriendschappen in de schooltijd.......................................................................................... 67
13.2.1 De kijk op vriendschap veranderd .............................................................................................. 68
13.2.2 Gender en vriendschap: Segregatie van de seksen in de schooltijd ........................................... 68
Les 12: De adolescentie – BASISLES (H14 en H15) ............................................................. 68
14. De fysieke ontwikkeling ......................................................................................................68
14.1 Bedreigingen van het welzijn van adolescenten ................................................................................ 68
14.1.1 Drugs en alcohol en tabak (-18 jaar) ........................................................................................... 68
15. De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie ....................................................................71
15.1 De intellectuele ontwikkeling ............................................................................................................. 71
15.1.1 De cognitieve ontwikkeling volgens Piaget................................................................................. 71
15.1.2 De informatieverwerkingstheorie: geleidelijke veranderingen in vermogens ........................... 72
15.1.3 De adolescent als het middelpunt van het universum ............................................................... 73
15.2 De morele ontwikkeling ..................................................................................................................... 73
15.2.1 Kohlbergs theorie van morele ontwikkeling ............................................................................... 74
15.3 Schoolprestaties en cognitieve ontwikkeling ..................................................................................... 75
15.3.1 Naar het hoger onderwijs ........................................................................................................... 75
15.4 Keuze van een beroep ........................................................................................................................ 75
15.4.1 De drie perioden van Ginzberg ................................................................................................... 75
15.4.2 De zes persoonlijkheidstypen van Holland ................................................................................. 76
16. De sociaal-emotionele ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie
.................................................................................................................................................76
16.1 identiteit: Een antwoord op de vraag ‘wie ben ik?’ ........................................................................... 76
16.1.1 Zelfbeeld/eigenwaarde............................................................................................................... 77
16.1.2 Identiteitsvorming in de adolescentie: Verandering of crisis? ................................................... 77
16.1.3 Marcia’s theorie van identiteitsontwikkeling: Erikson in een modern jasje ............................... 78
4
, 16.2 Relaties: Familie en vrienden ............................................................................................................. 79
16.2.1 Relaties met leeftijdsgenoten: Het belang van ‘erbij horen’ ...................................................... 80
16.3 Verkering, seksueel gedrag en tienerzwangerschap .......................................................................... 81
16.3.1 Seksuele geaardheid en genderidentiteit ................................................................................... 81
Les 13: De volwassenheid – BASISLES 10 .......................................................................... 82
1. De fysieke ontwikkeling in de volwassenheid ........................................................................82
1.1 Vrouw: Het climacterium en de menopauze ........................................................................................ 82
1.2 Man: Het climacterium en andropauze ................................................................................................ 83
2. De cognitieve ontwikkeling in de volwassenheid ...................................................................83
2.1 Benaderingen van postformeel denken ............................................................................................... 83
2.2 Evolutie van intellectuele vermogens .................................................................................................. 84
3. De sociale en persoonlijkheids ontwikkeling in de volwassenheid .........................................84
3.1 De psychosociale theorie van Erikson .................................................................................................. 84
3.2 De partnerrelatie .................................................................................................................................. 85
Sternbergs driedimentionele theorie: De drie gezichten van liefde...................................................... 85
Een partner kiezen: De ware jacob/jacoba herkennen ......................................................................... 85
Hechtingstijlen en romantische relaties ................................................................................................ 85
3.3 Ouderschap .......................................................................................................................................... 87
3.4 Ontwikkelingen in het gezin ................................................................................................................. 87
3.5 Beroepscarrière .................................................................................................................................... 88
3.6 Zelfbeeld en eigenwaarde .................................................................................................................... 88
Les 13: Taalontwikkeling – SPECIALISATIE ........................................................................ 89
1. De taalontwikkeling ..............................................................................................................89
1.1 Terminologie ........................................................................................................................................ 89
1.2 De prelinguale fase 0-1 jaar .................................................................................................................. 89
1.3 Vroeglinguale fase 1-2,5 jaar ................................................................................................................ 90
Het eenwoordstadium ........................................................................................................................... 90
Het tweewoordstadium......................................................................................................................... 91
1.4 De differentiatiefase – 2,5 jaar tot 5 jaar (De big jump)....................................................................... 92
1.5 De voltooiingsfase (5 – 9 jaar) .............................................................................................................. 93
2. Het ontstaan van taal ...........................................................................................................94
2.1 Joint Attention ...................................................................................................................................... 94
Les 14: De oudere volwassenheid of de ouderdom – BASISLES 11 ..................................... 95
1. Beeldvorming over ouderen ..................................................................................................95
2. De fysieke ontwikkeling in de oudere volwassenheid ............................................................95
3. De cognitieve ontwikkeling in de oudere volwassenheid .......................................................96
3.1 Het klassieke intelligentieonderzoek.................................................................................................... 96
Deficit model ......................................................................................................................................... 96
Functietraining / rust-roest-model ....................................................................................................... 96
3.2 Competent ouder worden .................................................................................................................... 97
Competentiemodel ................................................................................................................................ 97
4. De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de volwassenheid ..........................................97
4.1 De psychosociale theorie van Erikson .................................................................................................. 97
4.2 Het grootouderschap ........................................................................................................................... 98
4.3 De pensionering ................................................................................................................................... 98
4.4 Het levenseinde/de dood ..................................................................................................................... 99
4.4.1 De medische constatering van de dood ....................................................................................... 99
4.4.2 Rouwfasen .................................................................................................................................... 99
4.4.3 De beleving en betekenis van de dood ....................................................................................... 101
5
, 4.4.4 Het doodsbegrip op verschillende leeftijd.................................................................................. 101
4.4.5 Het stervensproces in de verschillende fasen van de levensloop .............................................. 101
4.4.6 De invloed van de overledene .................................................................................................... 101
Les 15: Lezen, schrijven en rekenen SPECIALISATIELES 6 ................................................. 102
1. Onderwijs wereldwijd: Wie mag er naar school? ................................................................. 102
2. Onderwijstrends: Meer dan lezen, schrijven en rekenen ..................................................... 102
3. Schoolrijpheid: Wanneer is een kind klaar voor school? ...................................................... 103
4. Lezen: Het ontcijferen van de betekenis van woorden......................................................... 104
4.1 Leesstadia: Ontwikkeling van geletterdheid ...................................................................................... 105
6
,Les 1: De ontwikkeling van het kind – BASISLES (H1)
1. Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie = Wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering
en stabiliteit van conceptie tot de ouderdom, maar met een accent op de jaren tot de
volwassenheid, waarin veranderingen elkaar het snelst opvolgen.
Synoniem voor ontwikkelingspsychologie: levenslooppsychologie.
Synoniem voor ontwikkeling: genese, ontvouwen.
Lichamelijke groei en veranderingen in de psyche van individuele personen die worden
beïnvloed door de ontwikkeling van de samenleving.
Ontwikkeling is groei, toename, stabiliteit, voortgang – maar ook – teruggang, afbraak en
aftakeling. Het is een continu proces in de tijd en is niet omkeerbaar. Het is van globaal naar
gedifferentieerd1.
Aanverwante begrippen:
Groei = Lichamelijke groei
Rijping = Biologisch rijpingsproces zoals het leren van rollen
Leren = functioneren op hoger niveau door omgeving bepaald. Bijvoorbeeld leren fietsen.
Zonder leerproces gaan ze dit nooit kunnen.
1
Niet gelijk, met onderling verschil, niet eenzijdig
7
,1.1.1 Reikwijdte van het vakgebied
Fysieke ontwikkeling = Studie naar de invloed van het lichaam op het gedrag.
Bijvoorbeeld effecten van het seksuele rijpingsproces tijdens de adolescentie op gedrag.
Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van het lichaam zoals de hersenen,
het zenuwstelsel, de spieren, zintuigen en behoeften aan eten, drinken en slaap.
Cognitieve ontwikkeling = Studie naar de invloed van groei en verandering in intellectuele
vermogens op het gedrag. Bijvoorbeeld invloed van veranderingen in intellectuele
vermogens op gedrag. Ontwikkeling die betrekking heeft op de manier waarop het gedrag
van mensen wordt beïnvloed door groei en verandering in de eigenschappen die de ene
persoon van de andere onderscheiden.
Sociale ontwikkeling = Studie naar interacties van mensen en hoe hun sociale relaties in loop
van hun leven groeien, veranderen en stabiel blijven. Bijvoorbeeld evolutie van
vriendschappen in de kindertijd. Ontwikkeling die betrekking heeft op sociale relaties en
interacties met anderen en op duurzame eigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden.
Persoonlijkheidsontwikkeling = Studie naar stabiliteit en veranderingen in eigenschappen
die personen van elkaar onderscheiden. Bijvoorbeeld bezit een mens gedurende zijn leven
stabiele karaktereigenschappen? Ontwikkeling die betrekking heeft op sociale relaties en
interacties met anderen en op duurzame eigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden.
Leeftijdsgroepen
Prenatale periode Conceptie tot geboorte
Babytijd 0 tot 1 jaar
Peutertijd 1 tot 3 jaar
Kleutertijd 3 tot 6 jaar
Lagere schooltijd 6 tot 12 jaar
Adolescentie 12 tot 20 jaar
Volwassenheid 20 tot 60 jaar
Oudere volwassenheid of ouderdom > 60 jaar
Het wordt voorgesteld als duidelijke grenzen, maar in praktijk is dit niet zo evident. Er zijn
grote individuele verschillen. Bij de ontwikkelingspsychologie gebruiken ze dit als het
gemiddelde.
Ontwikkelingspsychologie houdt zich bezig met algemene veranderingen en
gedragsreorganisaties die iedereen doormaakt bij het ouder worden. Ontwikkeling is als een
normatief gegeven. Ook hebben ze aandacht voor de individuele ontwikkeling = Individuele
variatie rond het normatieve verloop van de ontwikkeling.
8
,De variatie wordt groter naarmate kinderen ouder worden. Dit doordat er een grotere
impact is op omgevingsinvloeden, verruiming van sociaal netwerk, er zijn normatieve
gebeurtenissen en cohorten.
1.1.2 Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Cohort = Een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek is geboren.
Leden van dezelfde cohort delen aantal omgevingsfactoren. Bijvoorbeeld economische
toestanden, epidemieën, oorlogen, …
Normatieve gebeurtenissen = Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen
een groep op dezelfde manier voltrekken.
Dit heeft verschillende soorten invloeden op de ontwikkeling:
1. Normatieve historisch bepaalde invloeden (ook wel cohorteffecten genoemd)
Bijvoorbeeld corona, 9/11, atoombom, rampen, …
2. Leeftijdgebonden invloeden; Biologische en omgevingsinvloeden gelijk voor mensen in
bepaalde leeftijdsgroep, ‘ongeacht’ wanneer of waar ze opgroeien.
Bijvoorbeeld menopauze, start schoolcarrière, …
3. Normatieve sociaal-cultureel bepaalde invloeden
Bijvoorbeeld etnische afkomst, sociale klasse, subcultuur, …
4. Niet-normatieve gebeurtenissen; Atypische gebeurtenissen op tijdstip dat dit meeste
anderen uit die groep niet overkomt. Bijvoorbeeld studeren met achtergrond lage SES.
1.1.3 Vraagstukken bij thema’s van de ontwikkelingspsychologie
1. Continue versus discontinue verandering
Continue verandering = Geleidelijke kwantitatieve ontwikkeling, waarbij prestaties op een
bepaald niveau voortvloeien uit op de vorige niveaus.
- Geleidelijke, kwantitatieve verbetering
- Onderliggende processen blijven gehele levensduur gelijk
Bijvoorbeeld lentegroei, toename hersencapaciteit
Discontinue verandering = Ontwikkeling die in aparte stappen of stadia plaatsvindt, en
waarbij elk stadium gedrag oplevert dat kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere stadia.
- Kwalitaiteve verandering
Bijvoorbeelde cognitieve ontwikkeling; Plassen in bed stopt door sprong in rijping.
Sommige ontwikkelingsaspecten zijn meer continue, andere meer discontinue.
2. Kritieke en gevoelige perioden: de invloed van de omgeving
Omgeving moet kind stimuleren en moet deze ontwikkeling meemaken door deze periode
anders is het te laat.
Kritieke periode = Specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste – en zelf onomkeerbare – gevolgen heeft.
- Onomgekeerdbare consequenties door aan- of afwezigheid van bepaalde
omgevingsfactoren
9
, Bijvoorbeeld prenataal (medicatiegebruik moeder), hechting in eerste levensjaar
Plasticiteit = Mate waarin een ontwikkeld gedrag of fysieke structuur kan worden gewijzigd.
Bijvoorbeeld plasticiteit hersenen, adoptie
Gevoelige periode = Periode, meestal vroeg in het leven, waarin mensen extra gevoelig zijn
voor bepaalde omgevingsinvloeden en sterk ontvankelijk zijn voor het leren van specifieke
vaardigheden
- Periode waarin bepaalde vermogens optimaal naar voren komen
- Kinderen gevoelig voor omgevingsinvloeden
- Aan of afwezigheid van bepaalde omgevingsfactoren hoeft niet tot omonkeerbare
consequenties te leiden.
3. Levenloopmodel versus focus op specifieke perioden
Op welke perioden moeten ontwikkelingspsychologen hun aandacht richtingen?
Vroeger vooral focus op babytijd en adolescentie.
In elk levensstadium is sprake van groei en verandering.
Bijvoorbeeld samenhang levensloop tussen ouders en kinderen.
Lengte is ongeveer 60% en opledingsniveau 50% genetisch bepaald.
4. De relatieve invloed van nature en nurture op de ontwikkeling
Welke van onze eigenschappen zijn aangeboren en welke zijn aangeleerd?
Nature = Genetisch bepaalde eigenschappen, vermogens en capaciteiten.
Maturatie is de geleidelijke ontvouwing van voorbestemde genetische informatie.
Nature zijn biologisch georiënteerde theorieën en endogeen. Bijvoorbeeld oogkleur.
Omgeving bepaald niet wat er ontwikkelt maar dat er ontwikkeling kan plaatsvinden.
Nurture = Omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.
Nurture zijn omgevingstheorieën en exogeen.
Erfelijkheid bepaald niet wat er ontwikkelt maar dat er ontwikkeling kan plaatsvinden.
Bijvoorbeeld wolfskinderen, ernstig verwaarloosde kinderen.
De aard van deze omgevingsinvloeden:
- Biologisch; bijvoorbeeld de invloed van drank- en druggebruik van een zwangere vrouw op
haar ongeboren kind.
- Sociaal; Bijvoorbeeld de manier waarop ouders hun kind opvoeden, de invloed van
leeftijdgenoten op een adolescent
- Maatschappelijke invloeden; bijvoorbeeld sociaal- economische omstandigheden waarin
mensen zich bevinden.
Interactionisme = Genen en omgeving spelen rol bij het tot stand komen van eigenschappen
en mogelijkheden.
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floredegraeve1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 79650 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen