Samenvatting
Samenvatting wijsbegeerte
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting lessen + boek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Wat is filosofie?Ambrose Bierce: ‘Een stelsel van vele wegen die van nergens naar niet leiden.’
Vel filosofen houden zich bezig met onmogelijke vragen; vragen waarop geen eensluidend
en sluitend antwoord kan worden gegeven.
1. Drie aspecten: attitude, methodologie, domein
ATTITUDE
Etymologie van ‘filosofie’ wijst op een liefde voor de wijsheid of een verlangen om te weten.
Aristoteles: alle mensen verlangen van nature naar wijsheid en weten
In vele definities wordt de kritische kracht van de filosofie benadrukt, in die mate zelfs dat
filosofie wordt vereenzelvigd met kritisch denken.
è PARTY-POOPERS
- Houden zich vooral bezighouden met het in vraag stellen van de vele dingen die
andere mensen als vanzelfsprekend beschouwen.
- Funest voor de feestvreugde omdat ze zich ergeren aan de banaliteiten waarop ons
dagelijks leven rust, en omdat ze zich niet kunnen of willen neerleggen bij
overgeleverde inzichten en schijnbare evidenties.
René Descartes: merkte op dat ons gezichtsvermogen ons vaak bedriegt, bv bij optische
illusies. Bv Müller-Lyer illusie.
è het is best mogelijk dat onze zintuigen ons vaker bedriegen dan we denken. Nu spreken
onze zintuigen een belangrijke rol in het verwerven van kennis. Als onze zintuigen
onbetrouwbaar zijn, is dan ook onze kennis onbetrouwbaar? Al onze kennis?
Descartes meende van wel. Zelfs de meest fundamentele wiskundige intuities, die Descartes
zo dierbaar waren, konden niet aan zijn (methodische) twijfel ontsnappen.
Volgens Descartes, was het immers niet onmogelijk, ook al lijkt het niet erg waarschijnlijk,
dat ons denken voortdurend op een dwaalspoor wordt gezet door God of een kwaadaardig
genie (malin génie). (variant = brain in a vat)
MAAR kritiek is niet altijd het einddoel van de filosofie.
- Filosofische kritiek opent ook de mogelijkheid dat de dingen anders zouden (of
hadden) kunnen zijn.
- Filo tracht vaak ook een positief of constructief project te formuleren, dat de
bekritiseerde elementen vervangt door elementen die beter bestand zijn tegen
kritiek.
Daarnaast de vraag of kritisch denken een uniek filosofische bezigheid is.
Richard Feynman: gaf als antwoord op ‘Wat is wetenschap?’: “Een van de kwaliteiten van
de wetenschap is dat ze ons de waarde van rationeel denken bijbrengt, en het belang van
vrijheid van denken: ze leert ons dat het loont om te twijfelen aan de waarheid van wat ons
wordt verteld.”
1
,METHODE
Eigen intuïties:
- 17e en 18e eeuwse filosofen: om te verwijzen naar kennis die op een onmiddelijke
manier wordt verkregen.
• Descartes: keldere en welonderscheiden ideeën, dwz ideeën of intuïties die
geen redelijk mens zou durven te betwijfelen.
Bv je pense donc je suis
e
- 20 eeuw heeft intuïtie een negatieve betekenis gekregen.
• De term verwijst naar de spontane overtuigingen die we in onze eigen geest
aantreffen wanneer we over een bepaald onderwerp beginnen te denken.
(common sense)
Filosofien die vaak gebruikmaken van intuïties en zelden of nooit van empirisch onderzoek
= fauteuilfilosofen
MAAR intuïties vormen niettemin een belangrijk onderdeel van het filosoferen.
Intuïties zijn variabel: hangen af van culturen, tussen personen, van tijdstip tot tijdstip,…
Intuïties is geen uniek filosofische methode: ook wetenschappers doen dit
Conceptuele analyse: Luciano Floridi
- Beoogt de belangrijke begrippen die we gebruiken te ontleden in meer eenvoudige
begrippen, zodat we die belangrijke begrippen beter begrijpen en ook beter kunnen
gebruiken.
- Doel: bepalen waarover we precies spreken als we spreken van tijd, liefde, vrijheid,
geluk,…
- = populaire methode in de filo
• Maar wordt niet door ALLE filosofen gebruikt en zeker niet door ENKEL
filosofen
• Conceptueel werk zit in de kern van alle wetenschappen, inclusief de
filosofie. Je kunt die methode dus niet gebruiken om filosofie en wetenschap
op een scherpe manier te onderscheiden
Gedachte-experiment: (Baggini, 2005)
- = een instrument van de verbeelding, dat gebruikt wordt om nieuwe informatie over
een thema te verkrijgen zonder gebruik te maken van nieuwe empirishe data
• Speelt zich dus volledig af in laboratorium vd menselijke geest
- Voordelen:
• Verhelderen een probleem door het te visualiseren
• Leveren gegevens op die voor of tegen een bepaalde theorie kunnen worden
gebruikt
• We kunnen er financiële, technologische en morele problemen mee omzeilen
die zich zouden stellen bij echte-wereld-experimenten
- Hersenen-in-een-vat (brain in a vat)
• Inbeelden dat onze hesenen zich eigenlijk op een andere planeet bevinden
waar een of andere dolgedraaide wetenschapper ons brein allerlei signalen
geeft
• Door die signalen à indruk dat we goede grap horen,…
2
, • De HIEV beschikken niet over een manier om na te gaan of hun gedachten en
indrukken echt zijn en bijgevolg kunnen wij ook niet echt weten of wij al dan
niet hersenen in een vat zijn!!!!!
- Ook in wetenschappen maakt mn gebruik van gedacht-experimenten
- MAAR het benadrukt wel de eigenheid van het domein van de filosofie, à dat veel
filosofen zich bezighouden met kwesties die zo fundamenteel zijn dat ze moeilijk op
de meer klassiek-wetensch manier kunnen worden bestudeerd.
- Toont aan dat wetenschap geen louter empirische activiteit is
In voorbije jaren nieuwe discipline ontstaan: experimentele filosofie
- Van mening dat empirisch-weteschappelijke methoden soms kunnen bijdragen aan
en oplossing voor traditionele filosofische problemen
DOMEIN
Wat is de aard van de vragen en problemen waarmee ze zich bezighouden?
- Filo vragen vaak abstract en eigenaardig
Thomas Nagel: we zouden niet ver komen in het leven als we de ideeën tijd, getal, kennis,
taal, goed en slcht niet meestal als vanzelsprekend beschouwen, maar in de filosfie
onderzoeken we die dingen zelf
Hebben we kenmerk gevonden dat uniek is voor de filosofie????
- JA: veel wetenschappers ervaren filosofische vragen als futiel, verwarrend en zelfs
bedreigend
- NEE: er zijn ook wetenschappers die zich bezighouden met fundamentele vragen
Feynman: gedicht over duizendpoot
A centipede was happy – quite!
Until a toad in fun
Said, ‘Pray, wich leg moves after which?’
This raised her doubts to such a pitch,
She fell exhausted in the ditch
Not knowing how to run
Veel filos hebben voorliefde voor moeilijke en zelfs onbeantwoordbare vragen
à sommige beweren dat als zulke vragen het voorrecht zijn van filosofen, er GEEN sprake
kan zijn van vooruitgang in de filosofie.
- Filosofie zou dan eerder op kunst lijken dan op wetenschap
- Kunst vs wetenschap
• Kunst gt niet cumulatief te werk à kunststromingen volgen elkaar in ijltempo
op: impressionisme, art nouveau, fauvisme,…
• Elke stroming = nieuw begin (breuk met verleden)
- Sommige beweren dat er ook in de filo geen vooruitgang is, er zijn enkel nieuwe
manieren om oude, onoplosbare problemen te beschrijven of te begrijpen.
= goede verklaring voor afkeer van vele wetenschappers voor de filo
3
, De stelling dat er geen vooruitgang is in de filosofie, maar wel in de wetenschap
à kunnen we onderuithalen
- Ook binnen de wetenschap is vooruitgang niet altijd evident
• Thomas Kuhn: ontwikkeling verloopt in horten en stoten, waarbij
wetenschappelijke paradigma’s elkaar opvolgen zonder echt op elkaar
verder te bouwen
o Binnen een paradigma kan er wel sprake zijn van vooruitgang, maar
tussen paradigma’s is dat niet vanzelfsprekend
o Incommensurabel
- In de filosofie wel sprake van vooruitgang
• Talloze wetenschappen ontstaan uit de schoot van de filosofie
• Isaac Newton omschreef zichzelf als filosoof
• Sommige filosifsche vragen werden in de loop der tijd wel beantwoord
à vormden brandstof voor nieuwe wetenschap
2. Vier deeldomeinen:
METAFYSICA:
= de studie van wat er bestaat en aard van wat er bestaat
Voorbeeld: bestaat vrije wil? Bestaan getallen? En als getallen bestaan, hoe bestaan ze dan?
Zijn wij alleen maar lichaam?
LOGICA:
= studie van geldigheid van redeneringen en argumenten
Voorbeelden van niet-geldige redeneringen
- Post hoc. ergo propter hoc
- Affirming the consequent; (P à Q, Q à P)
FOUT want als lamp kapot is is het donker maar niet omgekeerd
EPISTEMOLOGIE:
= studie van aard en mogelijkheid van kennis
Voorbeeld: brain in a vat
- Gedachte-experiment
Imulsen geven aan het brein waardoor je denkt dat je ergens bent. Je denkt dat je
bestaat maar mss zit je brein in een van en impulsen zorgen dat je dit ‘leven’ ziet
Wat is waarheid? Wat is kennis?
MORAALFILOSOFIE:
= studie van principes die betrekking hebben op goed en kwaad
= studie van het oordelen over goed en kwaad
= normatieve studie van goed en kwaad
Voorbeeld: wagonnetjesprobleem
- Je kan zelf wagon van richting veranderen om 5 mensen te redden en 1 te doden.
Wat doe je?
Variant: je staat met schakelaar op brug en enige middel om 5 mensen te redden is 1
iemand af brug te duwen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yentevandeneede. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 70840 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen