Samenvatting
Samenvatting Europese Talen In Contact: Geschiedenis En Methodologie (taalkundig gedeelte)
Samenvatting van het taalkundig gedeelte van het vak Europese talen in contact: geschiedenis en methodologie
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 124 pagina's
Voorbeeld 4 van de 124 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
EUROPESE TALEN IN CONTACT: GESCHIEDENIS EN METHODOLOGIE – TAALKUNDIG GEDEELTE ..................... 5MODULE 1 – HET PROTO-INDO-EUROPEES EN DE INDO-EUROPESE TAALFAMILIE .................................................................5
1.1. De Indo-Europese taalfamilie ..................................................................................................................5
1.2. Het Proto-Indo-Europees: specifieke kenmerken ....................................................................................8
A. Taalkundige kenmerken .......................................................................................................................................... 8
(1) Typologie ........................................................................................................................................................... 8
(2) Morfologie ......................................................................................................................................................... 8
(3) Prosodie............................................................................................................................................................. 9
B. Erfwoordenschat als spiegel van de cultuur ............................................................................................................ 9
C. Oorsprongsgebied.................................................................................................................................................... 9
D. Verspreiding, taalcontact en differentiatie (substraten, superstraten, adstraten) .............................................. 10
E. Situatie rond 1000 v.C. ........................................................................................................................................... 12
1.3. De historisch vergelijkende taalkunde: een methodologische reflectie ................................................12
A. Historische gegevens ............................................................................................................................................. 12
B. Geerfd of ontleend?............................................................................................................................................... 14
1.4. Het Grieks: bakermat van de Europese cultuur .....................................................................................15
A. Belang van het Grieks in het ontstaan van de Europese talen.............................................................................. 15
B. Kort overzicht van de geschiedenis van het Grieks ............................................................................................... 15
1) Van Indo-Europees naar Grieks ........................................................................................................................ 15
2) Van dialect tot wereldtaal ................................................................................................................................ 17
3) De Romeinse verovering, de splitsing van het Romeinse Rijk en het overleven van het Grieks in het
Byzantijnse Rijk ..................................................................................................................................................... 18
4) Na de Griekse onafhankelijkheid (1830) .......................................................................................................... 19
C. Impact op de Europese talen ................................................................................................................................. 19
1) Het Alfabet........................................................................................................................................................ 19
2) Culturele en wetenschappelijke prestige ......................................................................................................... 20
MODULE 2 – HET ROMAANS TRAJECT ........................................................................................................................21
2.1. Korte geschiedenis van het Latijn (800 v.C. tot 476 n.C.) ......................................................................21
2.2. Klassiek Latijn vs. Volkslatijn .................................................................................................................23
2.3. Vulgair Latijn: een terminologische kwestie ..........................................................................................25
2.4. Regionale diversificatie van de taal .......................................................................................................26
2.5. Wat is het Volkslatijn en hoe kennen we het? .......................................................................................27
A. (terug) reconstrueren vanuit de Romaanse talen ............................................................................................ 27
B. reconstrueren op basis van de overgeleverde teksten .................................................................................... 28
2.6. Factoren van taalvariatie ......................................................................................................................29
1) Interne factoren: differentiatie binnen het volkslatijn .......................................................................................... 29
2) Externe factoren (stratum = laag).......................................................................................................................... 29
2.7. Gemeenschappelijke kenmerken van de Romaanse talen ....................................................................30
1. Fonetiek.................................................................................................................................................................. 31
A. Klinkers ............................................................................................................................................................. 31
B. Medeklinkers .................................................................................................................................................... 34
2. Grammatica............................................................................................................................................................ 35
A. Vermindering van het aantal naamvallen ........................................................................................................ 35
B. Vermeerderen van voorzetselconstructies. ..................................................................................................... 35
C. Verdwijning van het onzijdig geslacht .............................................................................................................. 35
D. In het verbaal systeem is de ontwikkeling veel minder structureel en treedt vooral op in de vorm
synthetisch > analytisch ........................................................................................................................................ 35
3. Woordorde ............................................................................................................................................................. 36
A. Vaste woordvolgorde (S)VO ............................................................................................................................. 36
B. Nominale modificatoren: meestal rechts van het naamwoord (maar verschillende uitzonderingen) ........... 36
4. Lexicon ................................................................................................................................................................... 36
2.8. Het ontstaan van de Romaanse talen ...................................................................................................37
(1) Raadsel van Verona (8e/9e e.), tussen Latijn en Ouditaliaans: ...................................................................... 37
(2) Eed van Straatsburg, geschreven op 12 februari 842 ..................................................................................... 38
2.9. Hoe gebeurde de transitie Latijn > Romaanse talen (RT)? ....................................................................38
2.10. Het klassiek Latijn: een taal op zoek naar een gemeenschap .............................................................39
A. Kerk: alle ons bekende literaire Latijnse werken zijn tot ons gekomen dankzij handschriften gekopieerd
(meestal door monniken) in kloosters ................................................................................................................. 39
B. Recht en administratie ..................................................................................................................................... 39
C. Diplomatie en hogere ambtenaars: Latijn blijft de taal van de internationale relaties tot de 18e eeuw ....... 39
, D. Reizigers (“travellers Latin”) -> Itineraria al vanaf de 4e eeuw ....................................................................... 39
E. Scholen en universiteiten ................................................................................................................................. 40
MODULE 3 – HET GERMAANS TRAJECT ......................................................................................................................41
Ter inleiding .......................................................................................................................................................... 41
3.1. Het ontstaan van de Germaanse talen..................................................................................................42
3.2. Proto-Germaans vs. Proto-Indo-Europees .............................................................................................46
A. Morfologie ............................................................................................................................................................. 46
B. Fonologie en prosodie ........................................................................................................................................... 47
Occlusieven (of plofklanken): systeem ................................................................................................................. 47
Wet van Grimm .................................................................................................................................................... 48
(1) SL occlusieven blijven onveranderd als ze voorafgegaan worden door *s (de enige wrijfklank die het Indo-
Europees bezat): ................................................................................................................................................... 49
(2) Wet van Verner (Eine Ausnahme der ersten Lautverschiebung, 1876) ......................................................... 49
Wetten van Grimm en Verner samengevat ......................................................................................................... 50
C. Woordenschat........................................................................................................................................................ 50
3.3. Classificatie van de Germaanse talen....................................................................................................51
A. Het Noordzee-Germaans ....................................................................................................................................... 53
1. Noordzee-Germaanse (of Ingvaeoonse) groep ................................................................................................ 53
Great Vowel Shift (Grote klinkerverschuiving) ..................................................................................................... 54
B. Duits ....................................................................................................................................................................... 56
1) Duits: invoering ................................................................................................................................................ 56
2) Hoogduits vs. Nederduits: de tweede Germaanse klankverschuiving ............................................................. 57
Golftheorie............................................................................................................................................................ 57
Benrather linie of maken/machen-lijn ................................................................................................................. 59
3.4. De runen: een schrift voor de oude........................................................................................................60
3.5. De Scandinavische talen ........................................................................................................................63
A. Van eenheidstaal tot vijf (?) Scandinavische talen ................................................................................................ 63
De Vikingtijd: verspreiding en differentiatie ........................................................................................................ 64
2 periodes: ............................................................................................................................................................ 64
B. Oudnoors vs. Andere Germaanse talen................................................................................................................. 66
C. Innovaties in Oost-Noordse talen (Zweeds en Deens) en verdere ontwikkelingen .............................................. 66
Verdere ontwikkelingen ....................................................................................................................................... 67
D. Scandinavische talen in contact ............................................................................................................................ 67
MODULE 4 – STRUCTURELE GELIJKENISSEN EN VERSCHILLEN TUSSEN TALEN : DE TYPOLOGISCHE BENADERING ...........................68
4.1. Taaltypologisch onderzoek vs. Historisch vergelijkende taalkunde ......................................................68
A. Hoofdvragen .......................................................................................................................................................... 68
B. Classificatie van talen in taaltypes ......................................................................................................................... 69
C. Morfologische classificatie..................................................................................................................................... 69
D. Syntactische classificatie ....................................................................................................................................... 71
Distributie woordvolgordes in de talen van de wereld (gebaseerd op 402 talen) .............................................. 71
Distributie woordvolgordes in de talen van de wereld (gebaseerd op 5252 talen) ............................................ 71
4.2. Taaltypologie en de zoektocht naar universalia ....................................................................................72
Methodologische reflectie ......................................................................................................................................... 73
A. De taalselectie (‘sampling’).................................................................................................................................... 73
B. De beschikbare beschrijvingen .............................................................................................................................. 73
C. De gehanteerde criteria en het probleem van vergelijkbaarheid ......................................................................... 74
4.3. Taaltypologie en taalcontact: de ‘linguistic areas’ (Sprachbunde) .......................................................74
A. Het begrip ‘linguistic area’ (Sprachbund) .............................................................................................................. 74
B. Europese taalconvergentie-gebieden.................................................................................................................... 76
1) Het Balkangebied.............................................................................................................................................. 76
De Balkan ‘Sprachbund’ ........................................................................................................................................ 76
Relevante historische aspecten ............................................................................................................................ 76
Belangrijkste gemeenschappelijke kenmerken .................................................................................................... 76
2) Baltische ‘Sprachbund’ ..................................................................................................................................... 78
4.4. Standard Average European (SAE) ........................................................................................................78
1. Het bestaan van bepaalde en onbepaalde lidwoorden ......................................................................................... 79
2. Relatiefzinnen met relatieve pronomina ............................................................................................................... 80
3. Preteritum met ‘hebben’ in Europa ....................................................................................................................... 81
Ervaarder (experiencer) in subject-positie ........................................................................................................... 81
4. ‘Experiencers” in subjectpositie............................................................................................................................. 82
5. Passief gevormd met deelwoorden ....................................................................................................................... 82
6. Percentage anti-causatieven.................................................................................................................................. 83
2
, 7. ‘Bezitter’ in datiefpositie ........................................................................................................................................ 83
8. Talen met de structuur: negatief voornaamwoord + V (zonder tweede negatie) ................................................ 84
9. Comparatieve structuren in Europa ...................................................................................................................... 85
10. Relatieve comparatieve (equatieve) structuren .................................................................................................. 85
11. Verplichte persoonlijke voornaamwoorden in subjectpositie ............................................................................ 86
12. Reflexieve voornaamwoorden met ‘intensifier’ .................................................................................................. 86
13. Clustercombinatie van 9 kenmerken ................................................................................................................... 87
Het ontstaan van SAE: 5 mogelijke verklaringen.................................................................................................. 87
De negen kenmerken zijn (cf. Haspelmath 2001: 1505): ..................................................................................... 88
MODULE 5 – IMPACT VAN TAALCONTACT OP TALEN EN HUN STRUCTUREN ........................................................................89
5.1. Definitie en vormen van taalcontact .....................................................................................................89
Oorzaken van taalcontact ..................................................................................................................................... 89
Vormen van taalcontact ....................................................................................................................................... 90
Contactsituaties en taalwissel .............................................................................................................................. 90
Beïnvloeding van talen door taalcontact .....................................................................................................90
5.2. Taalverandering door contact ...............................................................................................................90
A. Predicatoren van taalverandering ......................................................................................................................... 90
1) Sociale predicatoren/ factoren......................................................................................................................... 90
2) Taalkundige predicatoren................................................................................................................................. 91
Ontleenbaarheid van woordcategorieën ............................................................................................................. 91
Thomason (2001: 70-71): Borrowing scale........................................................................................................... 91
Basiswoordenschat: kern vs. periferie ................................................................................................................. 91
B. Effecten van taalverandering ................................................................................................................................. 92
1) ‘Ontlenen” van taalkundig materiaal ............................................................................................................... 92
Ontleninghiërarchie: Grammaticale en fonologische ontleningen ...................................................................... 93
Leenwoorden: integratie ...................................................................................................................................... 93
2) Structurele convergenties (‘pattern replication’) ............................................................................................ 94
Drie fenomenen in de Latijnse vertalingen (en algemener in de Latijnse christelijke taal) (Burton 2011): ........ 94
C. Mechanismen van taalverandering ....................................................................................................................... 95
Code-switching ..................................................................................................................................................... 95
Drie soorten van code-switching (vgl. Adams 2003: 21ff) ................................................................................... 95
Dimensions of the code-switching – borrowing continuum ................................................................................ 96
5.3. Taalmengeling en creatie van nieuwe talen (contacttalen) ..................................................................97
2 types: ....................................................................................................................................................................... 97
Pidgins en creolen................................................................................................................................................. 97
Mengtalen............................................................................................................................................................. 98
5.4. Uitsterven van talen ..............................................................................................................................99
A. Attrition (< Lat. attero ‘afwrijven’, ‘afschuren’) .................................................................................................... 99
B. Grammaticale vervanging ...................................................................................................................................... 99
C. Geen evolutie meer ............................................................................................................................................... 99
5.5. Malta: een eiland in het midden van de middellandse zee .................................................................101
1) Strategische ligging ......................................................................................................................................... 101
2) Korte geschiedenis ......................................................................................................................................... 102
3) Interessante taalgeschiedenis ........................................................................................................................ 102
4) Classificatie van het Maltees .......................................................................................................................... 102
5.6. « Honni soit qui mal y pense »: de tumultueuze relatie tussen het Frans en het Engels (vgl..............104
A. Summiere contactgeschiedenis van beide talen ................................................................................................. 104
B. Twee belangrijke momenten van taalcontact in de geschiedenis van het Engels .............................................. 104
1) De Noorse en Deense Vikings in Danelaw (< Dena Lagu) (865-954) .............................................................. 104
2) Franse invloed op het Middelengels (1066-1450) ......................................................................................... 105
Normandië .......................................................................................................................................................... 105
Romaanse suffixen in ME ................................................................................................................................... 106
C. Het Frans in het Engels ........................................................................................................................................ 107
D. Het Engels in het Frans ........................................................................................................................................ 107
MODULE 6 – TAALVARIATIE, STANDAARDISERING EN TAALPOLITIEK................................................................................108
6.1. Taalvariatie ..........................................................................................................................................108
A. Vormen van taalvariatie ...................................................................................................................................... 108
Inleiding .............................................................................................................................................................. 108
1) Interne factoren: differentiatie binnen het volkslatijn .................................................................................. 108
B. Gesproken taal vs. geschreven taal ..................................................................................................................... 109
1) Paradox van de gesproken taal ...................................................................................................................... 109
2) Vooroordelen t.o.v. gesproken taal ............................................................................................................... 109
3
, 3) Voorbeeld van gesproken taal........................................................................................................................ 109
4) Chaos en regelmaat ........................................................................................................................................ 109
C. Geografische variatie: dialecten vs. Standaardtalen ........................................................................................... 110
1) Definities van standaardisering ...................................................................................................................... 110
2) Taalpurisme .................................................................................................................................................... 111
3) Standaardtalen in de oudheid: Hellenismos en Latinitas [vgl. Clackson 2015] ............................................. 112
4) Het ontstaan van de moderne Europese standaardtalen .............................................................................. 113
Edict van Villers-Cotterêts (1539) ....................................................................................................................... 113
5) Dialecten en hun studie .................................................................................................................................. 115
Isoglossen en dialecten....................................................................................................................................... 115
D) De relatie tussen dialect en standaardtaal in Europa: mogelijke scenario’s [Cf. Auer, 2011] ............................ 116
Het begrip tussentaal ......................................................................................................................................... 117
6.2. Taalpolitiek ..........................................................................................................................................122
A. Taalgrenzen: het geval van België ....................................................................................................................... 122
1) Het begrip ‘taalgrens’ ..................................................................................................................................... 122
2) (Korte) geschiedenis van de taalgrens ........................................................................................................... 122
3) Hypotheses i.v.m. de oorsprong van de taalgrens ......................................................................................... 123
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jonamasschelein. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen