FILOSOFIE
A. Apparatus
FOCAULT
• Houdt zich bezig met de term “governmentality” / regering van de mens
= Government + mentality (macht + kennis)
= Men kan geen macht uitoefenen zonder dat het met kennis gekoppeld is
= Kennis is macht
• Gebruikt “apparatus” als beslissende technische term in de strategie van zijn denken`
• Gebruikte eerst de term “positivité” volgens Hegel is dit de tegenstelling tussen:
1. Natuurlijke religie: omvat de onmiddelijke/algemene relatie vd mens met het goddelijke
2. Positieve/historische religie: omvat het geheel van geloofsovertuigingen, regels die in een bepaalde
samenleving en op een bepaald moment van buitenaf aan individuen worden opgelegd
- impliceert gevoelens die door dwang op de zielen worden gedrukt
- handelingen die het gevolg zijn van bevel en het resultaat van gehoorzaamheid en die
zonder direct belang worden volbracht
- een belemmering van de vrijheid van de mens
- positiviteit moet in overeenstemming worden gebracht met de rede
Het uiteindelijke doel - volgens Foucault - is het onderzoek naar concrete manieren waarop de
positiviteiten/apparaten handelen binnen de relaties, mechanismen en “toneelstukken”vd macht
OIKONOMIA
• Griekse term
• Het beheer van de oikos (het huis) en management (het handelen - economisch/politiek - heeft geen
basis in het zijn
• Een geheel van praktijken, kennis, maatregelen en instellingen die erop gericht zijn te beheren,
besturen, controleren en oriënteren op een manier die pretendeert nuttig te zijn
= De gedragingen, gebaren en gedachten van de mens
WAT IS EEN APPARATUS?
Geheel van strategieën van de machtsverhoudingen die bepaalde soorten kennis ondersteunen
• Een heterogene verzameling die vrijwel alles omvat, linguïstisch en niet linguïstisch. onder dezelfde
noemer: discoursen, instellingen, gebouwen, wetten, politiemaatregelen, filosofische voorstellen,
enzovoort. Het apparaat zelf is het net dat tussen deze elementen tot stand wordt gebracht
• Heeft altijd een concrete strategische functie en bevindt zich altijd in een machtsrelatie
• Als zodanig verschijnt het op het snijpunt van machtsrelaties en kennisrelaties
• Zijn geen toevalstreffers van de mens, maar vinden hun oorsprong in het proces van "vermenselijking"
• Heeft een dominante strategische functie
- manipulatie van krachtsverhoudingen
- ingebed in een machtspel!
- verbonden met bepaalde grenzen van kennis (die het in gelijke mate
conditioneren)
1
, Volgens Foucault
• Duidt datgene aan waarin en waardoor men een zuivere bestuursactiviteit realiseert, ontdaan van elke
basis in het zijn. Dit is de reden waarom apparaten altijd een proces van subjectivering moeten
inhouden. dat wil zeggen, ze moeten hun subject voortbrengen.
• Een netwerk dat tussen deze elementen/universalia (= staat, soevereiniteit, recht, macht) tot stand is
gekomen
• Geheel van praktijken en mechanismen die erop gericht zijn een dringende behoefte te voorzien en
een onmiddellijk effect te sorteren
Toename/ proliferatie van apparatussen is te danken aan de extreme fase van kapitalistische ontwikkeling,
maar waar we naar op zoek zijn is niet om ze simpelweg te vernietigen/ ze op de juiste manier te gebruiken
APPARATEN IN NIEUWE CONTEXT
Een algemene en massieve verdeling van de wezens in 2 grote groepen/klassen
1. De levende wezens (substanties)
• Hier ligt de ontologie van de schepselen
2. De apparaten
• Hierin worden de levende wezen onophoudelijk gevangen gehouden
• Hier ligt de oikonomia van de apparaten die hen trachten te besturen en te leiden naar het goede
• Alles wat op 1 of andere manier het vermogen heeft om de gebaren, gedragingen of meningen van
levende wezens vast te leggen, te controleren of veilig te stellen
Niet alleen de zaken waarvan het verband met macht evident is (gevangenissen, scholen, biechten)
maar ook de taal zelf (schrift, literatuur, filosofie, landbouw, sigaretten, computers,…)
• Men kan meerdere subjectposities innemen, naargelang het apparus waarin men functioneert
• Aan de basis van elk apparaat ligt een al te menselijk verlangen naar geluk
3. De subjecten
• Datgene wat het resultaat is van de relatie en de niet aflatende strijd tussen levende wezens en
apparaten
• Een derde klasse, tussen de 2 andere
Scheiding/onderbreking tussen deze relaties zou bij de levende wezens zorgen voor verveling
= het vermogen om zijn onmiddellijke relatie met zijn ontremmers op te schorten + de mogelijkheid om het zijn
als zodanig te kennen door een wereld te construeren (het “opene”)
De strategie die we moeten volgen = de bevrijding van datgene wat door middel van apparaten gevangen en
gescheiden wordt, om het terug te brengen tot een mogelijk gemeenschappelijk gebruik!
2
