Psychopathologie ziektebeelden
Dwang- en verwante stoornissen
Dwang is verwant aan angst
= De angst zorgt ervoor dat je denkt dat er iets ergs gaat gebeuren als je de dwanghandeling niet gaat uitvoeren
Bv. smetvrees
= bang voor bacteriën (=angst/ vrees) – dus alles dwangmatig opkuisen (=dwanghandeling)
WAT?
Pathologische dwang
= wanneer je je dwang niet kan uitvoeren (zoals lopen od witte streppen van een zebrapad/ dezelfde stylo gebruiken voor al je
examens), dan blokkeer je & ga je niet meer verder doen
Bij normale dwang kan je normaal functioneren wanneer je je rituelen niet kan uitvoeren
Obsessief compulsieve stoornis
Dwanggedachten (obsessie)
Kenmerken Dwanghandelingen (compulsie)
= het “moet”- het is een terreur in je hoofd die zegt dat je dit “moet doen
Vrees voor besmetting en wasdwang
o Bv. poets- en schoonmaakrituelen
Subtypes Vrees voor een gevaarlijke gebeurtenis en controledwang
Agressieve, seksuele en religieuze obsessies
o Thought action fusion- alleen al door iets te denken, zal het ook gebeuren
Symmetrieobsessies, tellen, ordenen en verzamelen
0,9%
Mannen- vrouwen gelijk
Voorkomen en verloop Gemiddeld rond 20 jaar
Meestal chronisch
1
, Psychotherapie
Behandeling Vooral cognitieve gedragstherapie
Antidepressiva
Erfelijke factoren
Oorzaken Werking vd hersenen
Psychologische factoren
Trauma- en stressgerelateerde stoornissen
Post-traumatische stresstoornis (PTSS)
= het rechtstreeks gevolg van ernstige stresserende en traumatische situaties (branden, rampen, ongevallen, …)
o Bij mannen vooral agressieve of gewelddadige gebeurtenissen (oorlog, gevecht, …)
o Bij vrouwen vooral seksueel geweld
Herinneringen en intrusieve gedachten dringen zich op, herbelevingen worden opgeroepen, flashbacks, nachtmerries,…
o Opgejaagd, gespannen, prikkelbaar
¼ ontwikkelt PTSS na een intense gebeurtenis
Over-activering van de stress-as (HHB-as)
Behandeling: psychotherapie & antidepressiva
Aanpassingsstoornissen
Overspanning, psychische decompensatie, surmenage en burn-out
De patiënt is de greep, controle over de situatie kwijt – hij raakt overspannen
De aanpassing aan de stressor faalt -> balans draagkracht en draaglast heeft de last, het draagvermogen overschreden
Aanpassingsstoornissen zijn van korte duur (minder dan 6 maanden)
De voorkeursbehandeling is activerend, gericht op herstel van het psychisch evenwicht en de eigen controle
o Coping aanleren
o Geen psychofarmaca- enkel kalmeer of slaapmiddelen
2
, Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen
= een person met een psychotische realiteit (psychose) ervaren de prikkels die binnenkomen helemaal anders
o Beelden, gedachten, zintuigelijke waarnemingen komen overweldigend binnen – krijgen een andere invulling omdat deze persoon zijn
realiteitsgebondenheid helemaal kwijt is en alles daarom anders interpreteert
Als de persoon zonder psychose kan je je denken snel aanpassen ad realiteit- iemand in een psychose kan dit niet
Schizofreniespectrum- waanstoornis- organische psychosen
Recidiverend beloop: herval- psychotische opstuwingen
Positieve symptomen: kenmerken die boven op het normale functioneren komen (vallen het meeste op- is gedrag dat je niet verwacht)
o Wanen
= vervorming van je denken- ideeën/ gedachten die niet werkelijk zijn
-> kan je bij deze persoon niet weerleggen door tegenstrijdige informatie
o = hoogst individuele denkbeelden, die niet kunnen worden gecorrigeerd door andere
Bizarre wanen: kunnen niet werkelijk zijn met de realiteit
Afkomstwanen: heeft wel potentieel om mogelijk te kunnen zijn
- achtervolgingswaan: denken dat iemand je achtervolgt
- paranoïdewaan: jezelf dingen wijs maken
- beïnvloedingswaan: overtuiging dat je een invloed kan hebben op iemand/ iets
- afkomstwaan: ‘bv. “ik ben de halfzus van Justin Bieber”
o Hallucinaties
= dingen horen die er niet zijn
= zintuigelijke ervaringen met een werkelijkheidskarakter zonder externe bron
Visuele hallucinaties: dingen zien die er niet zijn
Auditieve hallucinaties: dingen horen die er niet zijn
Bevelshallucinaties: stemmen horen die je bevelen wat jij moet doen
Tactiele hallucinaties: dingen voelen die er niet zijn
Gustatore hallucinaties: dingen proeven die er niet zijn
Olfactorische hallucinaties: dingen ruiken die er niet zijn
Wanen en hallucinaties komen heel vaak samen voor
Positieve symptomen zijn vaak opvallender dan negatieve
3