TOEGEPASTE FARMACOLOGIE
GENEESMIDDELEN VOOR DE BEHANDELING VAN KANKER
PATHOFYSIOLOGIE
Kanker = ongeremde proliferatie van cellen (celdeling)
Geneesmiddelen tegen kanker zullen deze deling trachten te remmen
Normaal: celdeling verloopt onder invloed van hormonen en chemische stoffen en gebeurt dus enkel
wanneer nodig
Normale situatie: cellen delen normaal enkel als het nodig is gebeurt onder invloed van hormonen
Elke cel van menselijk lichaam bevat een volledige set informatie om alle eiwitten (ongeveer 20000) te
produceren die het lichaam nodig heeft.
Een cel produceert wel enkel die eiwitten die het nodig heeft voor zijn specifieke functie in het
lichaam
De informatie voor de aanmaak van die eiwitten ligt in het DNA(deoxyribonucleïnezuur).
Het menselijk DNA is verdeeld over 46 chromosomen (elke cel bevat dus 46 chromosomen (23 paren)
behalve de geslachtscellen die er maar 23 ongepaarde hebben) per chromosoom è informatie voor
honderden proteïnen
Het stukje DNA met de genetische informatie voor één proteïne (of één keten van aminozuren) is een
gen
Cel krijgt signalen om te delen, in het DNA zit informatie ( gen) en zorgt ervoor dat bepaalde eiwitten
worden aangemaakt en die zorgen voor de aanmaak van nieuwe cellen
DNA
o deoxyribonucleïnezuur
o = lange streng nucleotiden, die bestaan uit een stikstofbase (adenine, guanine, thymine en
cytosine), een deoxyribose (suiker waaraan O-atoom ontbreekt) en een fosfaatgroep
Eiwitsynthese
o DNA: van het gen dat gelokaliseerd werd met juist informatie voor het te maken eiwit
o mRNA= messenger RNA (enkelstrengig)
o Eiwit: gebeurt in ribosomen
o Deze stappen eens bekijken zodat geneesmiddelen hierop kunnen werken
Celdeling en DNA-replicatie
o Nieuwe DNA info nodig van nieuwe eiwitten en ook nieuw kernmateriaal
, o Oorspronkelijke DNA streng gaat door helicase ( rechte streng, geen opkrulling) en
topoïsomerase (uit elkaar valt) overschrijven 2 DNA dubbel strengen onder invloed van
DNA-polymerase
o Enzymen= actieve eiwitten geneesmiddelen die hierop inwerken
o Inspelen op 2 niveaus: aanmaak van eiwitten, aanmaak van nieuwe dubbele DNA streng
De celcylus
o normaal: cel in rust, enkel indien signalen om te delen dan celcyclus
o G0= rustfase
o G1= cel groeit en bereidt zich voor op de deling
o S = fase waarin nieuw DNA wordt gesynthetiseerd, nieuwe eiwitten worden aangemaakt
o G2= verdere groei
o M-fase = mitose (de dubbele chromosomen verdelen zich over twee delen van de cel en op
het einde deelt de cel)
o Geneesmiddelen toedienen en even wachten en dan terug geneesmiddelen toedienen zodat
in alle fases de geneesmiddelen kunnnen werken
o
Het reguleren van de celdeling vs ontstaan van kanker
o Het DNA in de cel codeert voor de aanmaak van eiwitten
o als code = goed dan ook aanmaak van goed eiwit
o Mutaties kunnen ontstaan door regelmatig in contact te komen met carcinogene stoffen
Ioniserende straling
Pesticiden
Tabaksrook
Asbest
o Mutatie= kleine verandering ter hoogte van het DNA
o Familiaal het TRAC-gen preventief iets doen zodat er geen ongecontroleerde celdeling is
o Sommige zijn verworven mutaties vb ioniserende straling, tabak
o De frequentie is gevaarlijk voor mutaties
, o Mutaties in DNA = frequent voorkomend
o Niet elke mutatie leidt tot kanker reparatiemechanisme van de cel
Tumorsuppressorgenen = genen die coderen voor eiwitten die de celdeling
onderdrukken
teniet gedaan worden van mutaties, zorgen ervoor dat de cel afsterft
Proto-oncogenen = genen die coderen voor eiwitten die de celdeling bevorderen
celdeling bevorderen, signaal dat het terug moet omgekeerd worden
o Dus als er een mutatie in bovenstaande genen optreedt, dan ongeregelde celdeling (bv.
suppressoreiwit functioneert niet goed, of mutatie van proto- oncogeen naar oncogeen
waardoor te veel celdeling)
o Proto-oncogen goed
o Oncogen eiwit codeerd verder met mutaties erbij
o Normaal: cel die abnormaal wordt, wordt opgeruimd door de cel door apoptose. Bij kanker
gebeurt dit niet.
o Kanker: gemuteerde cel geeft signalen om meer bloedvaten aan te maken om meer zuurstof
te voorzien voor de tumor
CHEMOTHERAPIE
Naast chemotherapie ook nog chirurgie en radiotherapie
= farmacotherapeutische therapie (m.i.v. gerichte biotherapie met genetisch gemanipuleerde
proteïnen)
De grootste uitdaging voor chemotherapie: enkel de slechte cellen aanvallen en de gezonde cellen
gerust laten
o maar aangrijpingspunten voor geneesmiddelen (receptoren, ionkanalen, enzymen) zijn te
gelijkend tussen tumorcellen en gezonde cellen heel moeilijk maar toch een miniscul
verschil
o verschil: snelheid van celdeling dus zullen GMn daarop gaan ingrijpen
Chemotherapie= overkoepelende naam van geneesmiddelen
Ook nog veel andere cellen die celdeling doen vb haarvaten, huidcellen
Chemotherapie: meestal in 6 beurten (als er dan nog rest is, dan kan het immuunsysteem van de cel
zelf voor de opruiming zorgen)
o owv het feit dat slechts een fractie van de tumorcellen door 1 behandeling wordt aangevallen
(owv slechte doorbloeding van tumorcellen)
o Beurten zijn ook nodig om rustperioden in te bouwen zodat ‘gezonde cellen’ de kans krijgen
om te herstellen
o Aantal chemo’s is heel afhankelijk van ziekte en patiënt
o Wel steeds rustpauze celcyclus, zodat men de cellen die nog niet zijn aangevallen in een
andere fase kunnen aanvallen en patiënt heeft de tijd om te herstellen
Alle sneldelende cellen van het lichaam worden aangetast:
o huid, maag, darmen, haar, bloed en sperma
Dus vaak stomatitis, malabsorptie, verstoringen van de vertering, problemen met aanmaak RBC, WBC
en TC, verstoorde spermaproductie
Opgelet bij zwangeren!
o Zwangerschap meer sneldelende cellen voor de ontwikkeling van de baby, zeer gevaarlijk
tast ook het kind aan, meestal geen behandeling tijdens de zwangerschap
Toedieningsvorm
o oraal
o IM
