Bevat volgende hoofdstukken:
Motorische spraakklankstoornissen
- Algemene beschouwing in de behandeling van motorische spraakstoornissen
- De behandeling van spraakapraxie
- De behandeling van dysartrie
- Therapie bij hypokinetische dysartrie bij de ziekte van Parkinson
- Specifieke beha...
Spraak therapie
Motorische spraakklankstoornissen (verworven) ................................................................................ 3
1 Algemene beschouwing in de behandeling van motorische spraakstoornissen ................................. 3
1.1 Inleiding .................................................................................................................................... 3
1.2 Managementbenaderingen ....................................................................................................... 3
1.3 Therapiedoelen en beïnvloedende variabelen in gedragsinterventie bij MSS ............................. 4
1.3.1 Therapiedoelen .................................................................................................................. 4
1.3.2 Beïnvloedende factoren...................................................................................................... 4
1.3.3 Concreet therapiekader voor personen met een MSS ......................................................... 5
1.4 Neurale herstelmechanismen.................................................................................................... 5
1.4.1 Therapeutische benaderingswijze ....................................................................................... 7
1.5 Principes van motorisch leren (MLP) ......................................................................................... 9
2 De behandeling van spraakapraxie ................................................................................................. 11
2.1 Doelstellingen van de behandeling van spraakapraxie (SA) ...................................................... 11
2.2 Overzicht van bestaande therapiemethoden ........................................................................... 12
2.2.1 De integrale stimulatie methode (Milsen, 1954) ............................................................... 12
2.2.2 De articulatorische-motorische methode.......................................................................... 13
2.2.3 PROMPT (prompts for restructering oral muscular phonetic targets, Chumpelik – 1970) .. 13
2.2.4 Prosodie en muziek .......................................................................................................... 14
2.3 Therapeutisch instrument voor apraxie van de spraak (TIAS)................................................... 15
2.3.1 Fase 1: Diagnostische fase (DIAS) ...................................................................................... 15
2.3.2 Fase 2: Oriënteringsfase (TIAS) ......................................................................................... 16
2.3.3 Fase 3: Oefenfase ............................................................................................................. 17
2.3.4 Fase 4: Automatiseringsfase en transferfase ..................................................................... 17
2.4 De behandeling van spraakapraxie en afasie ........................................................................... 17
3 De behandeling van dysartrie......................................................................................................... 18
3.1 Spraakgeoriënteerde interventies ........................................................................................... 18
3.1.1 Resonantie ....................................................................................................................... 18
3.1.2 Articulatie......................................................................................................................... 20
3.1.3 Tempo – Prosodie en natuurlijke spraak ........................................................................... 22
3.2 Communicatiegeoriënteerde benaderingen ............................................................................ 22
3.3 Spraakgeoriënteerde training voor specifieke dysartrietypes................................................... 22
4 Therapie bij hypokinetische dysartrie bij de ziekte van Parkinson ................................................... 24
4.1 Parkinsonismen en ziekte van Parkinson ................................................................................. 24
4.2 Hypokinetische dysartrie ......................................................................................................... 27
4.2.1 Hypokinetische dysartrie bij de ziekte van Parkinson ........................................................ 27
, Motorische spraakklankstoornissen (verworven)
1 Algemene beschouwing in de behandeling van motorische spraakstoornissen
1.1 Inleiding
Spreken is een complex gedrag dat de betrokkenheid van een netwerk van
concurrerende verwerkingsprocessen in onze hersenen integreert:
- Talige processen: ideeën omzetten in woorden, zinnen, een verhaal
Afasie
- Cognitieve processen: aandacht en concentratie, geheugen en
executieve vaardigheden
Cognitieve communicatiestoornis
- Sensori-motorische processen: interactie tussen de zintuiglijke
verwerking van spraakklanken en de motorische verwerking van
spraak
o Planning en programmering van concrete spierinstructies
Spraakaparaxie
o Haarfijne uitvoering, coördinering en eventuele bijsturing
van spraakbewegingen Dysartrie
Spraakapraxie en dysartrie = motorische spraakstoornis (MSS)
Het verlies aan spraakverstaanbaarheid in de communicatie dat hiermee vaak gepaard gaat, treft
bijna altijd het psychosociaal functioneren van de persoon met een (lichte) MSS.
Doel van de behandeling: optimaliseren van de dagelijkse communicatie en het
verbeteren van het psychosociaal welbevinden van de persoon met een motorische
spraakstoornis.
Hindernissen:
Therapie-effectstudies zijn bijzonder schaars
Geen effectmetingen t.a.v. activiteiten, participatie en psychosociaal
welbevinden
Zeer veel beïnvloedende therapievariabelen
1.2 Managementbenaderingen
Er bestaat geen eenduidige benadering in behandeling voor MMS’en. De MMS’en verschillen in:
- Ernst: discreet, mild, matig, ernstig,…
- Onderliggende pathofysiologie: planning/programmering, incoördinatie, hypo of
hyperkinesie, slapte, spasticiteit
- Spraakkarakteristieken: ademhaling, stem, resonantie, articulatie, prosodie
- Multiple begeleidende factoren: prognose, etiologie, fase van neurologisch herstel,
omgeving,…
De keuze voor een interventie wordt individueel en op maat gemaakt/aangepast
Verdeling in managementbenaderingen – Duffy
1) Medische benadering
o Medicatie: farmacologisch Onderliggende ziekte genezen waardoor de
spraakstoornis opklaart
Sommige medicatie vertoont neveneffecten
Voordat spraaktherapie gestart wordt is het belangrijk om te weten of:
3
, De persoon met een MSS medicatie neemt die de spraak zou kunnen
verbeteren/beïnvloeden
Er gepland werd medicatie op te starten
Er medicatie toegediend en stopgezet werd
Soms behandeling uitstellen om het effect van de medicatie af te wachten.
De communicatienood moet wel opgevangen worden.
o Chirurgie: oncologische problemen (aanwezigheid van een tumor)
De oorzaak wordt meteen aangepakt, de symptomen
verdwijnen/verbeteren/verslechteren hierdoor
2) Prothetische benadering: gebruik van mechanische en elektronische hulpmiddelen
3) Gedragsinterventie: alle interventies die niet alleen medisch en/of prothetisch gericht zijn
o Doel: communicatie maximaliseren
o Grootste deel van de populatie met MSS
1.3 Therapiedoelen en beïnvloedende variabelen in gedragsinterventie bij MSS
1.3.1 Therapiedoelen
Behandelen van MSS richt zich op het maximaliseren van de communicatie en zo op het verbeteren
van het welbevinden Gedragsmatig georiënteerd
- Maximale efficiëntie: spreeksnelheid verhogen zonder de verstaanbaarheid/begrijpelijkheid
te verlagen
- Maximale effectiviteit: maximale spraakverstaanbaarheid/begrijpelijkheid
- Maximale natuurlijkheid: prosodie
Fases in de therapie:
1) Verwervingsfase: tijdens de oefening
2) Retentiefase: uitgesteld effect van oefening, na de oefening
3) Generalisatiefase: transfer naar andere spreektaken -en contexten met dezelfde motorische
vaardigheden
1.3.2 Beïnvloedende factoren
Therapiegebonden Inhoud
factoren Intensiteit (aantal sessies, duur, aantal oefeningen en herhalingen, totale
duur behandeling)
Therapiesetting (vermoeidheid vermijden (plannen voor ergo/kiné), geen
data m.b.t. effectiviteit individueel t.o.v. groep)
Medische factoren Oorzaak of prognose (progressief verbeteren/verslechteren? Snel/traag?
Medische oplossing? starten, uitstellen, stoppen van therapie)
Ernst en aard (correleert niet altijd met de impact op participatieniveau)
Fase van herstel (acuut, post-acuut, chronisch)
Demografische Leeftijd (daling snelheid, accuratesse)
karakteristieken Geslacht
Opleiding
Beroep
Persoonlijke- en Nood en motivatie
omgevingsfactoren Persoonlijkheid en ingesteldheid
Zorgnetwerk en relaties
Fysieke factoren zoals vermoeidheid, additionele beperkingen zoals een
cognitieve stoornis, medicatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper feebourgeois. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
