1 Inleiding
Waarnemen is actief exploreren met alle zintuigen -> ernaar streven om alle
zintuigen te activeren (zien, horen, voelen, ruiken en proeven)
2 Waarnemen is een vorm van actief leren
Kinderen beleven plezier door intensief en al doende bezig te zijn met de
concrete werkelijkheid om hen heen.
2.1 Zelf ontdekken stimuleren
Bij een waarneming mag de leerkracht niet gaan onderwijzen:
Het gaat over het opdoen van een reeks zintuiglijke ervaringen
De kleuters gaan zelf de werkelijkheid gaan verkennen en ontdekken
Ze moeten dus veel ervaren en handelen, niet enkel luisteren
2.2 De 3 H’s
Er vormt zich een wisselwerking tussen doen, denken en beleven
Dit betekent dat de volledige ontwikkeling van de kinderen centraal staat: we
streven naar een evenwichtige ontwikkeling!
HOOFD (denken): hoe werkt het, welke functies heeft het, hoe komt dat…
HART (voelen): hoe gaan we om met onszelf, met elkaar, met de omgeving…
HANDEN (doen): hoe komen we in actie, hoe stimuleren we de zintuigen…
3 Verschillende stappen van de waarneming
In een waarneming doorlopen we volgende stappen:
Inleiding (klassikaal):
- Sfeerschepping
- Eerste verkenning
- Hoekenverdeling
Speelleerfase (in kleine groepjes)
Slot/terugblik (klassikaal)
1
,3.1 Inleiding
3.1.1 Sfeerschepping: aanbrengen van het onderwerp
Moet interesse en concentratie van de kinderen uitlokken
Denk na waarom je dit onderwerp wil aanbrengen bij de kleuters (ga de
interesses na)
Streef naar originaliteit in het aanbieden: manier van uitpakken, door een
verrassing…
Eventueel onmiddellijk opstellen: zo is er direct interesse
Ken je kleuters (naar omgang, gevoel, angsten e.d. toe, vb. bij waarnemen
van dieren)
3.1.2 Eerste verkenning
Toon zelf ook verwondering voor het object
Geef hun even de tijd om het object in zich op te nemen
Geef volle aandacht aan hun gevoelens en waarnemingen, en aan de vragen
die ze stellen
Laat alles spontaan verlopen
Als de kleuters stilvallen is de globale waarneming voorbij
3.1.3 Hoekenverdeling
Zorg voor activiteiten die aansluitingspunten hebben met het
waarnemingsonderwerp
Kleuters moeten zelfstandig aan de slag kunnen gaan (weet wat je groep
reeds kan)
Zorg voor aanvullingen voor kleuters die eerder klaar zijn met de waarneming
3.2 Speelleerfase
Met een kleinere groep ga je nu het object grondiger bekijken
Lok reacties uit, en pik hierop in
Geef stimulansen tot meer, scherper en dieper waarnemen, tot
experimenteren en ontdekken, tot verwoorden
Zorg dat de 3 H’s aan bod komen
Momenten van spontaan en individueel waarnemen, wisselen af met
momenten van geleide en gesuggereerde waarnemingen.
3.3 Terugkoppeling/slot
Klassikaal terugblikmoment
Selecteer enkele ontdekkingen die gedaan werden tijdens de speelleerfase
2
,3.4 Beïnvloedende factoren
3.4.1 Differentiatieniveaus
Eerste differentiatieniveau of morfologische fase (3 jaar)
- Elementaire, directe waarneming
- Algemene uiterlijke kenmerken
Tweede differentiatieniveau of analytische fase (4-5 jaar)
- Specifieke uiterlijke en innerlijke kenmerken
- Enkele algemene eigenaardigheden (smaak, reuk…)
- Verhoudingen van delen
Derde differentiatieniveau of biologische fase (5 jaar)
- Situering in de ruimte: fruit in de fruitwinkel
- Situering in de tijd: ’s morgens eten we…
- Functie: fruit om een taart te versieren
- Vergelijking: tussen verschillende fruitsoorten
3.4.2 Taal
De taal van de leidster:
o Duidelijkheid:
Spreek pas als er luisterbereidheid is
Omschrijf nieuwe woorden
Benoemen= het woord uitspreken
Samengestelde woorden splitsen om te verduidelijken
o Woordenschat:
Elke waarneming moet gericht zijn op taalverrijking
Vermijd gebruik van verkleinwoorden
Stel op voorhand een woordveld op als hulpmiddel
o Juistheid:
Zowel in woordkeuze als in zinsbouw
o Op niveau:
Let op de lengte van de zinnen en de concreetheid
o Interactie:
Zorgt voor een hoge betrokkenheid
Pik in op de vragen van de kleuters
o Vraagstelling:
Denk op voorhand na over enkele vragen die je kan stellen
Door goede vraagstelling stimuleer je de kleuters om dieper
waar te nemen
De taal van de kleuters:
o Leer kleuters dat ze elkaar moeten laten uitspreken
o Laat ook stille kleuters aan het woord
o Spreken moeten we zeker stimuleren
o Naar elkaar luisteren is zeker ook heel belangrijk
3
, 3.4.3 De waar te nemen voorwerpen
Indien mogelijk, neem een object waar in zijn natuurlijk milieu
Breng het echte object in de klas
Laat het kind vasthouden, voelen, ruiken
Zorg voor een gepaste hoeveelheid materiaal (te veel zorgt voor
oppervlakkigheid, te weinig voor niet genoeg vergelijkingsmateriaal)
Breng het materiaal op voorhand in de klas, zodat ze al spontaan kunnen
waarnemen
Plaats het materiaal centraal in het gezichtsveld van de kleuters
4 Hoe een waarneming voorbereiden?
1. Onderwerp bepalen
2. Brainstormen: Woordveld maken, alles noteren wat in je opkomt
3. Documenteren: documentatie verzamelen via verschillende kanalen
4. Webschema maken
5. Mogelijke inhoud vastleggen en materialen verzamelen: zorg voor
voldoende kennis
6. Mogelijke doe-activiteiten voorbereiden: stimuleren van zintuiglijke
ervaringen
7. Voorbereiding uitschrijven: voorzie voldoende inhoudelijke bagage
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bomortier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.