Samenvatting van alle PowerPoints, online lessen en hoorcolleges van het vak diëtetiek S4 uit het 2de jaar van de opleiding. Bevat 90 pagina's. Het is voor de opleiding voedings- en dieetkunde, AP Antwerpen.
Voorbereiding: les 1: voeding bij hart- en vaatziekten (hyperlipidemie)
Voorbereiding
Tijdens de les baseren we ons op en werken we met de Dieetbehandelingsrichtlijn: Hyperlipidemie.
Termen
Atherosclerose Afzetting van vetten in de wand van bloedvaten. Hierdoor ontstaan plaques die het
Slagaderverkalking bloedvat kunnen vernauwen of verzwakken.
Trombose Een verstopt bloedvat door een bloedstolsel wat zorgt voor een ontsteking van de
Bloedklonter vaatwand.
Coronary heart disease Een kransslagaderaandoening, ook wel coronaire hartziekte genoemd, is een
aandoening aan het hart waardoor de bloedtoevoer naar de hartspier wordt
belemmerd.
Cerebrovascular disease CVA (cerebrovasculaire aandoening), beter bekend als een beroerte of attack, is een
verstoring van de doorbloeding van de hersenen. Dat gebeurt door een bloeding of
door een infarct (zuurstoftekort).
Peripheral arterial disease Perifeer Arterieel Vaatlijden is een vernauwing of afsluiting in de slagader naar het been
veroorzaakt door slagaderverkalking. Hierdoor stroomt minder of zelfs geen bloed naar
de benen en ontstaat een gebrek aan zuurstof in de benen of voeten.
Beantwoord volgende vragen aan de hand van de Dieetbehandelingsrichtlijn: hyperlipidemie
Wat versta je onder een lipidenprofiel ?
Het lipidenprofiel is de totaalscore van de verschillende lipiden in het bloed. Bij het meten van het lipidenprofiel
wordt het aantal lipoproteïnen in het bloed gemeten die een toenemende hoeveelheid eiwitten en een variërende
hoeveelheid triglyceriden en cholesterol bevatten.
Bij een ongunstig lipidenprofiel wordt wel gesproken over hyperlipidemie, hypercholesterolemie of dyslipidemie.
De totaalscore van de verschillende lipiden in het bloed noemen we het lipidenprofiel. We bepalen dit profiel ter
voorkoming van hart- en vaatziekten.
Wat versta je onder hyperlipidemie?
Een verhoogd vetgehalte in het bloed. Er zijn 2 vormen hyperlipidemie:
1. Primaire hyperlipidemie = de erfelijke vorm van een verhoogde hoeveelheid cholesterol en/of triglyceriden.
2. Secundaire hyperlipidemie = komt voor bij patiënten met één of meer risico verhogende factoren. Het risico op
hyperlipidemie is verhoogd bij gebruik van diuretica, corticosteroïden en antiaritmica
Synoniemen voor hyperlipidemie?
Bij een ongunstig lipidenprofiel wordt gesproken over hyperlipidemie, hypercholesterolemie of dyslipidemie.
Waarom wordt hyperlipidemie behandeld?
We behandelen hyperlipidemie ter voorkoming van hart- en vaatziekten (HVZ)
1
,Leg het verschil uit tussen lipoproteïnen (chylomicronen, VLDL, LDL, HDL, IDL)
Chylomicronen Bevatten vooral triglyceriden uit de voeding. Deze triglyceriden verdwijnen na een aantal uren uit
het bloed
VLDL Bevatten vooral triglyceriden afkomstig uit de lever
LDL Deze zijn het meest rijk aan cholesterol en worden gevormd uit VLDL
HDL Worden gevormd door de lever, waarna ze cholesterol uit lichaamscellen halen en deze weer naar
de lever brengen
IDL Deze vallen tussen VLDL en LDL, hoe meer VLDL en IDL in het bloed, hoe meer HDL nodig is om
cholesterol te verwerken
Hoe wordt de diagnose van hyperlipidemie gesteld ? Naar welke parameters wordt er specifiek gekeken?
De diagnose hyperlipidemie wordt gebaseerd op twee laboratoriumonderzoeken van het lipidenprofiel onder
gestandaardiseerde condities. Bij de diagnose wordt vooral gekeken naar de verhouding tussen totaal cholesterol en
HDL (TC/HDL) aangezien deze een hogere voorspellende waarde heeft voor HVZ dan de andere lipidenwaarden
Wat zijn de klachten van hyperlipidemie ?
Hyperlipidemie op zich geeft meestal geen directe klachten. Bij familiaire hypercholesterolemie worden soms
peesxanthomen (witte bulten) gezien op de hand of bij de achillespees. Ook kunnen bij hyperlipidemie soms
vetophopingen te zien zijn op de oogleden (xanthelasma palpebrarum) of in het oog rondom de iris (arcus lipoides
corneae). De uiteindelijke klacht is een incident uit de groep HVZ (bijvoorbeeld myocardinfarct, angina pectoris,
hartfalen, CVA, TIA, aneurysma van de aorta en perifeer arterieel vaatlijden).
2
, HOOFDSTUK 1: HYPERLIPIDEMIE
1.1 Noncomunicable disease
• = niet-overdraagbare ziekten = NCD’s = kan niet van persoon tot persoon worden overgedragen
• = chronische ziekten genoemd
• Meestal van lange duur
• Oorzaak = combinatie van genetische, fysiologische, levensstijl- en omgevingsfactoren
• Belangrijke soorten: hart- en vaatziekten (hartaanvallen en beroertes), kankers en diabetes
De belangrijkste vormen van NCD:
• Hart- en vaatziekten (zoals hartaanvallen en beroertes)
• Kankers
• Chronische luchtwegaandoeningen (zoals chronische obstructieve longziekte en astma)
• Diabetes
Risicofactoren:
• Aanpasbare risicofactoren (beïnvloedbare risicofactoren):
o Onvoldoende lichamelijke activiteit
o Tabak
o Ongezonde voeding
o Schadelijk alcoholgebruik
o Te hoge zoutinname
• Metabole risicofactoren
dragen bij aan 4 belangrijke metabole veranderingen die het risico op NCD’s verhogen:
o Verhoogde bloeddruk
o Overgewicht/obesitas
o Hyperglykemie (hoge bloedglucosespiegels)
o Hyperlipidemie (hoog vetgehalte in het bloed)
De meeste hart- en vaatziekten kunnen worden voorkomen door gedragsrisicofactoren zoals tabaksgebruik,
ongezonde voeding en zwaarlijvigheid, lichamelijke inactiviteit en schadelijk alcoholgebruik aan te pakken met
behulp van populatiebrede strategieën (= preventieve maatregelen).
Mensen met hart- en vaatziekten of met een hoog cardiovasculair risico hebben een vroege opsporing en
behandeling nodig met behulp van counseling (= begeleiding/ behandeling) en indien nodig medicijnen.
3
, 1.1.1 Risicofactoren voor atherosclerose
Atherosclerose = slagaderverkalking: het vernauwen/ verdikken van de ader door afzetting van ‘kalk’ in de
bloedwand waardoor de diameter van het bloedvat versmalt.
Beïnvloedbare risicofactoren: kunnen we op werken!
• Roken
• Ongezonde voeding
• Te hoog alcoholgebruik
• Overgewicht/obesitas
• Te hoge BD
• Slecht lipidenprofiel
• Glucose intolerantie
• Hypertensie
• Hyperlipidemie
Niet-beïnvloedbare risicofactoren:
• Leeftijd
o Mannen: > 45 jaar neemt het risico toe
o Vrouwen: > 55 jaar (of jonger indien postmenopauzaal)
• Geslacht
• Familieleden met HVZ: familie en erfelijkheid
Het risico op cardiovasculaire ziekten neemt toe naargelang de hoeveelheid en de ernst van de risicofactoren
waaraan iemand is blootgesteld. De etiologie van hart- en vaatziekten is dus multifactorieel!
De risicofactor die binnen dit hoofdstuk in eerste instantie onze aandacht vraagt is het ongunstig lipidenprofiel; al dan
niet veroorzaakt door ongezonde voedingsgewoonten, sedentaire levensstijl, …
® In de meeste gevallen te beïnvloeden maar soms ook minder tenzij met medicatie! Dit is bijvoorbeeld het geval
bij familiale hypercholesterolemie of andere genetische oorzaken van een ongunstig lipidenprofiel!
Familiale hypercholesterolemie: het is een erfelijke aandoening waarbij een gewijzigd gen een hoog
cholesterolgehalte in het bloed veroorzaakt. FH hebben betekent dat je lichaam te veel cholesterol produceert. Dat
teveel kan zich afzetten tegen de binnenwand van je bloedvaten en daar schade veroorzaken. FH kan al vanaf de
geboorte zorgen voor een aanzienlijke verhoging van de LDL-cholesterol.
Primaire hyperlipidemie: betreft het erfelijke vormen van een verhoogd cholesterol en/of triglyceriden. Opvallend
hierbij is dat hyperlipidemie gepaard kan gaan met een relatief ‘blanco’ medische geschiedenis en/of gezonde
levensstijl zonder noemenswaardige risico’s.
Secundaire hyperlipidemie: komt vaak voor bij patiënten met een of meer risico verhogende factoren. Het risico op
hyperlipidemie is verhoogd bij gebruik van diuretica, corticosteroïden en antiaritmica.
Is de behandeling voor primaire hyperlipidemie verschillende van de behandeling van secundaire hyperlipidemie?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittsaey. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
