SOCIALE MARKETING
H1 PLANMATIGE BEVORDERING VAN GEZOND GEDRAG
Sociale marketing= een proces dat marketing principes en technieken gebruikt om het gedrag van
het publiek te veranderen om de gemeenschap en het individu ten goede te komen. positieve
veranderingen, ten voordele van gezondheid etc.
Inleiding
Gezondheidsvoorlichting
= alle activiteiten die kunnen worden ondernomen om te zorgen dat mensen zich vrijwillig
gezonder gedragen op individuen gericht
vb. don’t wait, vaccinate; anticonceptiedoos; project fiets; jongeren eigen materiaal laten maken
Gezondheidsbevordering
= combinatie van gezondheidsvoorlichting en omgevingsverandering, die (samen) gezond gedrag
en gezonde leefcondities stimuleren breder
Planmatige gezondheidsbevordering
= multidisciplinair
1. Begrijpen probleem (epidemiologie, biomed)
2. Verklaren van gezond en ongezond gedrag (soc. Psycho)
3. Beïnvloeden van gedrag door voorlichting (Comm. Wet)
Doelen gezondheidsbevordering
Primaire preventie: Secundaire preventie of vroege Tertiaire preventie of zorg
= voorkomen van opsporing: = start na diagnose, mensen
gezondheidsprobleem, = Identificatie van mensen in getroffen door diagnose of
wegnemen van oorzaken of vroeg stadium, gerichte handicap
risicofactoren voor behandeling, gedrags-of Beheersen van handicap of
aandoeningen omgevingsverandering, enkel ziekte, om erger te voorkomen
VOOR aandoening vb. zinvol wanneer vroegtijdige Cure en care
vaccineren, stoppen met behandeling effectief is vb. lekker en gezond eten met
roken, zonnebanken zijn niet Vb. borstkankeronderzoek, diabetes
goed darmkankeronderzoek,
huidkanker dag
Doelgroepen en preventie
Hoogrisicobenadering Populatiebenadering
Identificatie risicogroep, ergelijkheid, Hele bevolking – grote doelgroep
risicogedrag Gemiddeld relatieve risico laag
Relatief risico hoog (genetisch) Prevalentie van het risico is hoog
Prevalentie verhoogd risico laag Laag voordeel voor individu, groot voordeel
Groot voordeel voor individu in risicogroep, populatie
klein voordeel voor populatie
, Preventieparadox
Welke benadering gebruik je voor:
- Binge drinken bij jongeren?
- Voedingsadvies: verlagen van de zoutinname?
Doel: algemene prevalentie van aandoening in populatie doen dalen
Populatie: kleine groep met hoog risico/ Grote groep met laag risico
- Vraag: hoogrisicobenadering of populatiebenadering?
- Instinctief: hoog risico; MAAR we missen veel mensen met aandoening die zich in LRG
bevinden
- Rose’s Theorema: grote groep mensen blootgesteld aan laag risico leidt tot veel meer
aandoeningen dan kleine groep mensen blootgesteld aan hoog risico
- Conclusie: populatiebenaderingen: Als we aandoeningen willen verminderen in volledige
populatie mogen we grote groep laag risico niet negeren
Het is niet omdat er een kleine groep is met hoog risico dat we een hoogrisicobenadering moeten
gebruiken
Doelgroepen en interventie
Universele preventie: Selectieve preventie: Geïndiceerde preventie: Zorg gerelateerde
gelinkt met primair en gelinkt aan secundaire gelinkt aan secundaire preventie: gelinkt aan
populatie en hoog risico preventie en hoog risico tertiaire preventie
Bij alle mensen Specifieke Gericht op individu Individu met
verbeteren doelgroep met beginnende ziekte
klachten, Gelinkt aan
symptomen tertiaire preventie
Ontstaan
ziekte/verdere
klachten
Middelen om gezondheidsbevordering te bereiken
1. Voorlichting: interventies ter bevordering van gezond gedrag
+ 2. omgevingsverandering:
2.1. Voorzieningen: 2.2. Regelgeving, controle en sancties
o Spuit omruil druggebruikers o Leeftijd alcohol, niet roken op café
o Fruit programma op school o Kan niet altijd: condoomgebruik
o Signaal bij niet dragen gordel omgeving aanpassen, beschikbaarheid
o Nudging o Nuttig maar context gebonden
iets in de omgeving aanpassen!
Werken in interactie met elkaar:
Bvb. Verplichten fietshelm: goed idee?
Grootste slaagkans als ze gecombineerd worden: voorlichting + omgevingsverandering
, Gedrag en omgeving
Educatieve benadering Ecologische benadering
= gezondheidsvoorlichting Groeiend belang omgeving
Verantwoordelijkheid bij het individu Meer nuance: interactie tussen individu,
organisatie, omgeving, regelgeving, community
Bvb: dronken rijden: individu, peers, cafébaas,
politie, alternatief vervoer
Bvb. voeding
Ethiek:
Angst
Stigmatisering bvb. rokers, overgewicht
Grote gezondheidsverschillen tussen diverse groepen
o Hoge SES makkelijker bereikbaar
Paternalistische denkwijze: dit is gezond gedrag, stel het
Moeten we gezond gedrag bevorderen of autonomie?
Medisch model (gezond gedrag)
Versus
Hoger-onderwijs model (eigenlijk zouden we willen dat mensen bewust worden en dan zelf kiezen
van oke ik ga gezond gedrag stellen)
Wanneer kan autonomie ingeperkt worden?
Model planmatige gezondheidsvoorlichtingen gedragsverandering + VALKUILEN
1. Analyse volksgezondheid: Een niet bestaand probleem:
Dit is een probleem waarop ik me wil focussen bv. >2 glazen alcohol bij zwangere vrouwen;
bleek geen probleem
2. Analyse van gedrag Het verkeerde gedrag:
Welk gedrag veroorzaakt het probleem? Bv. gasfornuis promoten ter preventie van
Welk gedrag kan het probleem oplossen? brandwonden terwijl dit net meer voorkomt bij
gasfornuis
3. Analyse determinanten van gedrag: De verkeerde determinanten:
Wat zorgt voor gedrag? vb. roken: peer bv. kinderzitjes – risk awareness
pressure
Waarom wel risicogedrag en niet gezond
gedrag?
4. Interventieontwikkeling De verkeerde interventie
Verkeerde interventie creëren: geld is weg bv. promoten gebruik schone spuiten bij
Interventie die niet goed uitgewerkt is: druggebruik
misschien verkeerd gedrag
, 5. Interventie-implementatie en -disseminatie De interventie wordt verkeerd uitgevoerd
6. Evaluatie: effectevaluatie & Evaluatie op foute niveau:
procesevaluatie bv. kennis slogan is geen maat
Effectevaluatie: hebben we het effect bereikt? voor gedrag
Procesevaluatie: is onze interventie uitgerold
zoals wij dat wilden?
Hulpmiddelen
Definieer vraagstelling correct
Inventariseer kennis
Desk research
Laat je leiden door theorie
Doe aanvullend onderzoek
HOOFDSTUK 2: ANALYSE VAN GEZONDHEIDSPROBLEMEN
Model plantmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
1. Analyse volksgezondheid
Wat zijn de belangrijkste gezondheidsproblemen in mijn doelgroep?
Begrippen
Verschillende soorten levensverwachtingen:
Levensverwachting hoe oud worden mensen gemiddeld?
Gezonde houdt rekening met het feit dat levenskwaliteit achteruit gaat naarmate
levensverwachting men ouder wordt.
Ziektevrije meestal berekend voor specifieke aandoeningen
levensverwachting
Quality-adjusted levensverwachting berekenen maar wegen met levenskwaliteit: hoe oud en
life expectancy hoeveel levenskwaliteit = optelsom van de QALY’s
(QALE):
Quality-adjusted (0-1): Voor kwaliteit gewogen levensjaar: hoe minder de
life year (QALY): levenskwaliteit, hoe lager het getal kan dynamisch zijn
Compressie van morbiditeit
Mensen worden ouder en zijn langer gezond
Ernstige aandoeningen verplaats naar latere leeftijd
Aantal jaren in goede gezondheid nemen toe