Samenvatting thema 1 REGELING (5vwo biologie voor jou) 2022
6 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Biologie
Niveau
VWO / Gymnasium
Een uitgebreide samenvatting van thema 1 over REGELING in het biologie voor jou boek van 5vwo (a). Met deze samenvatting ben je perfect voorbereid op je toets. Ik sta een 7,4 voor biologie! Elke paragraaf is namelijk duidelijk samengevat met gebruik van plaatjes zowel uit het boek zelf en van het i...
Samenvatting biologie thema 1 regeling
Basisstof 1 regeling en homeostase:
Je lichaam handhaaft factoren zoals de zuurstofconcentratie en de osmotische waarde van lichaamsvloeistoffen
rondom een bepaalde waarde. Deze waarde heet de normwaarde. Als een bepaalde waarde rondom een
normwaarde schommelt is er sprake van een dynamisch
evenwicht. Dit dynamisch evenwicht wordt in stand gehouden
door een regelkring. Het in stand houden van een dynamisch
evenwicht in het inwendig milieu van organismen noem je
homeostase.
Een voorbeeld van een regelkring is het in stand houden van de
kamertemperatuur in een woonkamer. Wanneer een toename
van het resultaat een remming van het proces veroorzaakt,
spreek je van negatieve terugkoppeling. Een afname van het
resultaat veroorzaakt dan een stimulering van het proces. Bij
een regelkring waarbij een toename van het resultaat het proces
versterkt, spreek je van positieve terugkoppeling.
Bij meercellige organismen hebben de meeste cellen geen
direct contact met het uitwendige milieu. Dit komt door
omliggende cellen waar zich weefselvloeistof tussen bevindt.
Deze weefselvloeistof en het bloed zijn het inwendige milieu
van een organisme. Tussen het inwendige en uitwendige milieu
bevindt zich ten minste één cellaag. Homeostatische
regelkringen in je lichaam zorgen ervoor dat de
omstandigheden in het inwendige milieu niet te veel veranderen. Homeostase is een voorbeeld van
zelfregulatie van een organisme.
Basisstof 2 hormonale regulatie:
In organismen vindt communicatie tussen cellen plaats via signaalmoleculen/signaalstoffen. Deze moleculen
zijn nodig voor de homeostase en kunnen verplaatst worden over grote afstand. De signaalmoleculen die de
cellen van hormoonklieren afgeven, zijn hormonen. Hormoonklieren worden endocriene klieren genoemd,
omdat ze hormonen afgegeven aan bloedvaten die door de hormoonklieren lopen. Deze afgifte heet secretie.
Klieren met een afvoerbuis naar het uitwendig milieu worden exocriene klieren genoemd. Deze afgifte heet
excretie/uitscheiding.
Het bloed transporteert de hormonen, waarna ze worden afgegeven aan de cellen via weefselvloeistof. De
hormonen zijn alleen werkzaam in organen
waarvan de cellen receptoren bezitten
waaraan dit specifieke hormoon kan binden,
deze organen heten doelwitorganen.
Hormonen kunnen een reactie op gang
brengen of juist stoppen. De mate van reactie
in een doelwitorgaan is afhankelijk van de
hormoonconcentratie/hormoonspiegel in het
bloed en door het aantal receptoren in het
doelwitorgaan. Een hormoon kan processen in
meerdere doelwitorganen regelen. Hormonen
blijven lang in het bloed en de effecten van
deze hormonen houden daarom lang aan.
Steroïdhormonen worden door cellen van een
doelwitorgaan opgenomen en wanneer ze in
het cytoplasma terecht komen binden ze aan
Informatie verkregen uit: Boek biologie voor jou 5VWO (5A) leeropdrachtenboek
Plaatjes afkomstig uit: Boek biologie voor jou 5VWO (5A) leeropdrachtenboek
, Biologie voor jou boek 5A (vwo)
een receptoreiwit en er ontstaat een hormoon-receptorcomplex. Het hormoon-receptorcomplex komt via een
kernporie in de celkern terecht en kan daar bepaald DNA aan of uitzetten. Peptidehormonen binden zich juist
aan een receptoreiwit op het celmembraan van de cellen van een doelwitorgaan. Aan de binnenzijde van het
celmembraan wordt dan een bepaald signaalmolecuul gevormd of geactiveerd, dit is de second messenger. De
second messenger geeft het signaal door in de cel, bijvoorbeeld door een enzym te activeren. Sommige
hormonen gaan zowel de cel in als dat ze gebruik maken van second messengers.
Het hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren, bijvoorbeeld de schildklier en de bijnieren.
De hypofyse ligt ongeveer in het midden van je hoofd en het gebied net boven de hypofyse, is de
hypothalamus. De hypofyse bestaat uit een voorkwab en een achterkwab. De hypofyse produceert
verschillende hormonen. Sommige van deze hormonen beïnvloeden ook weer andere hormoonklieren. Via de
hypothalamus en de hypofyse zijn het zenuwstelsel en het hormoonstelsel met elkaar verbonden. Wanneer
neuronen/zenuwcellen hormonen vormen spreek je van neurosecretie. De hormonen die hierbij gevormd
worden zijn neurohormonen. Neuronen in de hypothalamus geven twee typen neurohormonen af die
endocriene cellen in de hypofysevoorkwab beïnvloeden, namelijk IH en RH. Inhibiting hormonen (IH)
zorgen ervoor dat de endocriene
cellen geen hormonen meer
produceren. Releasing hormonen
(RH) stimuleren de endocriene
cellen om bepaalde hormonen te
produceren. IH en RH worden
afgegeven aan haarvaten en komen
via het bloed in de
hypofysevoorkwab terecht. Daar
stimuleren ze de productie en
afgifte van hypofysehormonen.
Hier zijn een paar hormonen die
worden gevormd in de hypofyse op een rijtje:
- Adrenocorticotroop hormoon (ACTH): dit hormoon wordt gevormd in de adenohypofyse
en wordt onder andere geproduceerd bij stress. Het bevordert de aanmaak van hormonen door
de bijnierschors
- Groeihormoon (GH): regelt de groei en ontwikkeling.
- FSH en LH: worden geproduceerd in de adenohypofyse en spelen een belangrijke rol bij de
voortplanting en beïnvloeden de ovaria en testes.
- Prolactine: speelt een rol bij het vergroten van de melkklieren.
- Oxytocine: wordt geproduceerd in de neurohypofyse en stimuleert het ontstaan van weeën
aan het einde van de zwangerschap en tijdens de geboorte. Ook zorgt het na de geboorte voor
melksecretie uit de melkklieren in de borsten. Ook is dit hormoon verantwoordelijk voor het
ontstaan van een band tussen mensen, bijvoorbeeld tussen moeder en dochter.
- Antidiuretisch hormoon (ADH): dit hormoon regelt de resorptie van water in de nieren bij
de vorming van urine. Hiermee wordt indirect de osmotische waarde van het bloed beïnvloed
en gehandhaafd rondom de normwaarde.
De schildklier ligt in de hals tegen de luchtpijp aan. De schildklier produceert onder andere
thyroxine/schildklierhormoon. Dit hormoon beïnvloed de stofwisseling, vooral door de verbranding van
glucose te stimuleren. Bij kinderen stimuleert thyroxine ook de groei en ontwikkeling van het beenderstelsel
en het centrale zenuwstelsel. TSH uit de hypofyse stimuleert de vorming van schildklierweefsel, de opname
van jodium door de schildkliercellen en de productie en secretie van thyroxine. Jodium is een noodzakelijk
bestanddeel voor de vorming van thyroxine. Thyroxine remt de productie en secretie van TSH (negatieve
terugkoppeling).
Informatie verkregen uit: Boek biologie voor jou 5VWO (5A) leeropdrachtenboek
Plaatjes afkomstig uit: Boek biologie voor jou 5VWO (5A) leeropdrachtenboek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FKerkwijk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
