Dit document omvat een samenvatting van de Ecologieartikels, gegeven tijdens het HOC van Functionele biologie van planten, fungi en protisten, door prof. Koedam aan de VUB.
- Trofische analyse van ecosystemen
- Niet-trofische relaties in ecosystemen
- Stabiliteit van ecosystemen
- Draagkracht van ecosystemen
- Exploitatie van ecosystemen (en soorten)
- Impacts van exploitatie
Stabiliteit
Populaties
Evolutie
1. De Boo 2001 De kritische grens. Ecosystemen kunnen plotseling instorten. NRC
INHOUDELIJK
- Woud van taaie zeewieren ontstaan die zelfs voor zee-egels niet meer eetbaar zijn
➔ Rif werd namelijk jarenlang overbemest + overbevist → pas na jaren stort systeem in elkaar
= voorbeeld voor het algemene: ecosystemen kunnen in elkaar storten
- We ondermijnen de veerkracht van een ecosysteem waardoor die opeens door iets kleins uit evenwicht kan
geraken
- De weg terug (naar meer veerkracht) is daardoor moeilijk
ANDERE VOORBEELDEN
- Wegvallen van de golfstroom (bv. warm water aanvoeren naar onze streken): als klimaat verandert, kan water
in oceanen zoeter worden door meer regen of smelten van ijskappen
➔ Zoetwater is lichter en zal minder naar beneden zakken waardoor de golfstroom weg zou vallen
- Vroeger was Sahara volledig groen + meren → door overbegrazing + kleine verandering in baan van aarde is
instraling zonlicht anders
➔ Verstoring evenwicht van ecosystemen is dus niet altijd door mensen
ESSENTIE
- Kritische grens = grens tussen twee toestanden van een systeem
➔ alternatieve stabiele ecosystemen = de nieuwe toestand van het ene naar een andere ecosysteem
o gebeurt vaak opeens en niet gradueel
o je kan het niet altijd herstellen
o Voorbeeld: troebele meren die omgeslagen zijn vanuit heldere toestand
o Voorbeeld: koraalriffen die door bruinwieren (phaeophyta) ingepakt worden (overbegroeiing) (dit
artikel)
▪ Door wegvallen van de grazers van bruinwieren: zee-egels
▪ Zie ook bv. artikel over zeeotters
o Voorbeeld: omslag groene Sahara naar woestijn door overbegrazing
1 Luna Willems – Biologie – VUB 2021-2022
, 2. Diamond 2001 Dammed experiments. Science
INHOUDELIJK: EILANDBIOGEOGRAFIE
- Dammed experiments: woordspeling → vloeken + dammen → experimenten die niet ingepland waren te doen
- Eilandbiogeografie → eiland is een biotoopfragment met bepaalde biotische omstandigheden en biota,
omringd door een matrix van andere biotopen, moet niet per se water zijn !
Bergtoppen of een bos omring door gras kunnen ook eilanden zijn binnen de eilandbiogeografie!
Experiment 1: vorming echte eilanden
- De grondtoestand was homogeen: oorspronkelijk groot gebied maar dan kwam fragmentatie
➔ Afdamming rivier waardoor stuwmeerwater stijgt en heuvels opeens kleine en grote eilanden worden
- studie naar verband tussen biodiversiteit op een eiland en combinatie van oppervlakte van dat eiland en de
afstand van het eiland tot het vasteland
Experiment 2: woud
- Fragmenten van een woud dat normaal gekapt zou worden werden tijdelijk/permanent met rust gelaten
Kleine/grote/geïsoleerde/verbonden/… fragmenten
Oorspronkelijk dus ook homogeen maar dan gefragmenteerd
BESPREKING
- Toppredator zal op elk eiland/bosfragment (klein → groot) niet genoeg prooi meer hebben
Voorspelbaar gegeven
Enkel tijd is afhankelijk van hoe groot eiland is
- Dus: bij fragmentatie: eliminatie hogere trofische niveaus = basisprincipe (hier: wegvallen katachtigen)
- Kansgegeven: wat onder die hogere niveaus gebeurt hangt af van toevalligheden
Hangt af van lokalisatie fragment (topografie): dicht bij de rest van woud? Dicht bij rest van nog niet
onderwatergelopen land (voor eiland)?
o Een eiland wordt kaalgevreten door capibara’s omdat ze te ver van vaste/ander land zitten en daar
dus vast zitten
o Ander eiland wordt niet kaalgevreten omdat het nog dicht tegen vaste/ander land ligt → over-
zwemmen
Hangt ook af van tijd
Fauna relaxatie: bepaalde controle valt weg en iets anders past zich daaraan aan en neemt zijn plaats in
o “we krijgen meer ruimte want competitie valt weg”
o De ene neemt het over van de andere
- Dit mag beschouwd worden als alternatieve stabiele toestand: homogeen landschap fragmenteert naar
nieuwe toestanden die zich op hun eigen manier opnieuw stabiliseren
De ene volledig afgevreten
De andere nog zoals de grondtoestand
…
Essentie: uit eenzelfde grondtoestand kunnen verschillende stabiele evenwichten ontstaan
- Serendipiteit = toevallig iets ontdekt waar men niet gepland was naar te zoeken
Hier: toevallig gekapt en toevallig °eilanden → toevallig naar gaan kijken wat daar gebeurde
- Debat hierover ontstaan: Sloss debat
Single Large or Several Small?
Wat is beter? Een groot oppervlak met toppredatoren behouden? Of meerdere kleine fragmenten?
o Men denkt: groot oppervlak, want dan behoud je het volledige ecosysteem
o Maar: bij een epidemie zijn fragmenten beter: breiden zich niet verder uit dan dat
o Dus: beiden voor- en nadelen
Eilandbiogeografie heeft dus debat op gang gebracht over hoe men natuurgebieden moet plannen en ze
eventueel kan verbinden met elkaar (voor hoever dat nog kan)
Ter zijde
- Troof = voedseletend
Bv. in ecologie: eutroficatie: niet altijd van anorganische aard, kan ook gewoon overdracht van organisch
materiaal betekenen
2 Luna Willems – Biologie – VUB 2021-2022
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lunawillems1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.
