Criminologische psychologie
Hoofdstuk 1: Forensische psychologie: een introductie
Forensische psychologie =/
FP maakt deel uit van de forensische wetenschappen. Forensische wetenschappen bevat
verschillende luiken
GEEN politiewerk
Forensische psychologie =
FP is een vrij jonge discipline. Vooral begonnen bij een (1ste) getuigenis. Een psycholoog
werd voor de eerste keer aangehaald bij een rechtszaak, kijken vanuit een psychologisch
standpunt.
Geen duidelijke definitie nog steeds discussie
In het begin: de psycholoog kan de mensen onderzoeken op vlak van motieven, gedachten,
gevoelens (zie hieronder, Toch)
Toch (1961): science that studies the process whereby justice is arrived at … examines the
people who take part in the process and looks at their purposes, motives, thoughts and
feelings.
Daarop is verder gebouwd: men begon in te zien dat FP vertrekt vanuit de algemene
psychologie (een toepassing/praktijk + wetenschappelijk onderzoek van de algemene
psychologie)
Gudjonsonn & Haward (1998): the branch of applied psychology wich is concerned with the
collection, examintation and presentation of evidence for judicial purposes
Bartol & Bartol (2008): we view forensic psychology broadly, as both () the research .. That
examines aspects of human behavior directly related to the legal system … (2) the
professional practive of psychology within, or in consultation with, a legal system that
embraces both civil and criminal law
Needs (2008): FP is the application of methods, theories and findings from a wide range of
areas within psychology to the contexts and concerns of criminal and civil justice. The
settings in wich forensic psychologists work include the police, the courts, prisons, secure
units and hospitals, probation and other community based services and academia
Needs zegt dat het inderdaad een toepassing is van de algemene psychologie maar ook
vanuit verschillende domeinen die tot bepaalde inzichten lijden (bv.
Ontwikkelingspsychologie). Ook kan de FP ingezet worden in verschillende werkdomeinen
binnen forensisch werkveld.
APA specialty guidelines for Forensic psychologists: forensic psychology refers to
professional practice by any psychologist working within any sub-discipline of psychology
1
,(clinical, developmental, social and cognitive) when applying the scientific, technical or
specialized knowledge of psychology to the law to assist in addressing legal, contractual and
administrative matters.
Alle sub disciplines van de psychologie kan een nodige inbreng bevatten binnen het
forensisch werkveld (sociaal, ontwikkeling, klinisch en cognitief). Niet enkel bij strafrecht
ook bij contractuele en administratieve zaken.
Forensische psychologie verwijst naar de professionele praktijk van iedere klinisch
psycholoog die wetenschappelijke, technische en/of gespecialiseerde psychologische kennis
toepast op
Justitiële vragen m.b.t. contractuele, administratieve en juridische
probleemstellingen, en op
Niet-justitiële vragen m.b.t. grensoverschrijdend gedrag (o.a. preventie, bemiddeling
en vrijwillige hulpverlening)
De forensische psycholoog is diegene die gespecialiseerd is in preventie van crimineel/norm
overschrijdend gedrag, de forensische psychodiagnostiek en/of de behandeling van
plegers/slachtoffers
Continuüm van toegepast naar academisch
TOEGEPAST: praktijk
Politionele psychologie (aanwerving, stress)
Investigative psychology (profiling, geografische profiling)
Klinische psychologie, psychodiagnostiek en risicotaxatie
Gevangenispsychologie (behandeling, vrijlatingen)
ACADEMISCH:
Biologische psychologie (erfelijkheid, gevolgen van hersenschade)
Ontwikkelingspsychologie (agressie, deliquentie)
Cognitieve psychologie (overtuigingen, verhoor)
Sociale psychologie (jury’s, media invloeden)
Forensische psychologie bestaat uit:
Criminologische psychologie: inzicht in crimineel gedrag
Rechtspsychologie: toepassing psychologische kennis en methoden binnen
rechtsproces
2
,Psychologie & recht
Psychologie komt samen met het recht. Het zijn allebei aparte disciplines maar in deze
context hebben ze een overlap. Die samenwerking is niet altijd vanzelfsprekend wegens
verschillende redenen
Verschillen in training: taalverschillen en trainingsverschillen. Bij communiceren
naar andere disciplines rekening houden met termen die men gebruikt (vakjargon
vermijden)
Verschillen in attitude/ingesteldheid: bescherming (juristen) vs hulp (psychologie)
Evidence-based toepassing van gedragswetenschappen in justitiële context
- Klinische (op niveau van individu) VS wetenschappelijke (evidence-based) opinie:
toepassen van wetenschappelijke inzichten op een individu
- Toepasbaarheid binnen een juridische vraagstelling
- Onbeantwoordbare juridische vragen
Verschillen in paradigma’s/theoretische kaders
- Vrije wil= mensen zijn verantwoordelijk voor hun gedrag (recht) <-> determinisme=
factoren die gedrag mee bepalen zoals biologisch, cognitief... (psychologie)
- Feiten (recht) <-> interpretaties (psychologie)
- Het proces: preventie= voorkomen van problemen (psychologie) vs conflict (recht)
- Aard van het feit: kans tot zekerheid, van groep naar individueel
Forensische psychologie in beweging
Er gebeuren voortdurend wijzigingen binnen het recht. Het is geen statisch gegeven. Bv.
Krankzinnigheid (verourderde term)
<13de eeuw: bezeten door de duivel.
1505: 1ste keer ‘insanity’ (krankzinnig) maar niet verder geoperationaliseerd
18de eeuw: criteria (krankzinnig = bestiaal; jury zonder professionaliteit)
19de eeuw: Daniel M’Nagthen – moord op Edward Drummond --> verhoogde nood
aan deskundigen
Evoluties binnen algemene psychologie (bv. inzicht in geheugenprocessen,
psychodiagnostiek).
Sociale omwentelingen. Bv. Kindermisbruik
19de: kind = aanstoker/uitlokker; moeder = schuld; zeldzaam
19de: toename in rechtszaken
1960: feminisme
2010 - …: seksueel misbruik in de kerk, sport, MeToo
Ontwikkelingen binnen justitie en psychologie (bv. Stalking (1990; California en 2016
wijziging visie in België) & voyeurisme (2016 België)
Nieuwe afzetmarkt (bv. Werving politieagenten, analyse cybergedrag)
3
, Training en professionalisatie
4