samenvatting en notities in elkaar verwerkt van het vak psychologie dat gegeven wordt in de 1e bach kine.
Bevat ook examenvragen, verwerkingsopdrachten en vragen die gesteld zijn door studenten met de antwoorden.
K1: Waar psychologie over gaat en hoe
psychologen onderzoek verrichten
1) What’s in the name
Vaak verkeerde opvattingen over wat psychologie is
o niet uitsluitend diagnose en therapie van mentale stoornissen en problemen bij
patiënten: ook positieve psychologie, waarbij cliënten worden geholpen om van
normaal naar nog beter functioneren/welzijn te evolueren (bv. sportpsychologie)
o slechts een kleine minderheid beoefent (nog) psychoanalyse (cfr. Freud)
o is geen psychiatrie (psychologen zijn geen gespecialiseerde artsen die
geneesmiddelen mogen voorschrijven)
psychologen mogen geen pillen voorschrijven, psychiaters wel
psychiaters werken ook met een ziektebeeld psychologen niet
Kennis van psychologen wordt vaak over- en onderschat
o Overschatting: ‘Jij kunt zien wat ik denk, hé?’
o Onderschatting: ‘Dat weet toch iedereen’
correcter ‘perspectief’:
Via wetenschappelijke methoden inzichten verwerven over het gedrag en de
mentale processen die soms, maar niet altijd, het gezond-verstand
tegenspreken. Zo kunnen psychologen illusies doorprikken en de mensheid
handvaten geven om ‘beter’ te leven.
o Het is bovendien niet omdat dingen logisch zijn, dat ze geweten zijn
bij de mensen
Algemene definities “psychologie”
Wetenschappelijke studie van de mentale processen en van het gedrag (van individuen) (dus
intern en extern) (breed veld met vele specialismen) – H. Roediger
Empirische studie van het gedrag en de mentale processen – P. Zimbardo
wilt niet zeggen dat we ons niet bezig houden met sociaal gedrag van een groep mensen!
o Bv wanneer voel je groepsdruk, wanneer voel je je goed in een groep, …
Domein van de wetenschappelijke psychologie hel breed
onenigheid over de preciezere definitie van de term “psychologie”
Psychologie ≠ enige wetenschappelijke discipline die het gedrag bestudeert
bv antropologie, sociologie, … maar vanuit een ander gezichtspunt
gemeenschappelijkheid door gebruikte methoden ipv onderwerp
2) Belang van kritisch denken
Iedereen is bekend met het woord ‘psychologie’
net daarom belangrijk dat we bij de psychologie als wetenschappelijke discipline kritisch denken
nodig om wetenschappelijke psychologie te onderscheiden van andere kennis (vermeend kennis)
, 3) Freud en de psychologie
Psychologie als wetenschappelijke discipline onbekend bij grote publiek
“Bekende psychologen?”
Sigmund Freud
Karl Gustav Jung
Burrhus Frederic Skinner
o = meest invloedrijke psycholoog volgens de psychologen zelf
o Tegenpool Freud
o Focuste op gedrag
o Vader van het behaviorisme
o Welke stimuli roepen welke responsen op?
MAAR Freud en Jung = geneesheren, geen psychologen
+ hun theorieën worden argwanend bekeken door andere psychologen
Methode Freud = afleiden van wetmatigheden uit klinische gevalstudies
niet representatief voor gangbare psychologische onderzoeksmethoden
= het Freudprobleem
5 Nobeprijswinnaars (Hubel & Wiesel, Simon, Sperry, en Kahneman) vrijwel onbekend
4) Een beknopt historisch overzicht
Psychologie = jong wetenschappelijk discipline
1879: Wilhelm Wundt en co openden het eerste laboratorium voor experimentele
psychologie aan de universiteit van Leipzig
Wetenschappelijke psychologie: wortels in filosofie en fisiologie/neurologie
o Bewijs: tweevoudige karakter van psychologische kennis
1. Geesteswetenschappelijke onderzoeksmethoden
Verklaring = centraal
2. Positief-wetenschappelijke onderzoeksmethoden
Predictie = centraal
Filosofische traditie psychologie wordt geassocieerd met de studie van de geest of de
psyche
o Hierbinnen historisch 2 strekkingen
1. Rationalisme
= descartiaanse visie
Ratio is enige geldige kennis
Dualistische visie: lichaam en geest = gescheiden identiteiten
Geest kan niet objectief bestudeerd worden
2. Angelsaksische traditie van empirisme en associationisme
Geldige kennis verkrijgen via onbevooroordeelde zintuigelijke kennis
vooral 2 heeft weg vrijgemaakt voor de wetenschappelijke psychologie (gebaseerd op
systematisch empirisch onderzoek)
+ fysiologie en neurologie ontmaskering mythe descartiaanse bewustzijn als niet-
materiële substantie geschikt klimaalt voor begin wetenschappelijke psychologie
, Onderwerp niet hetzelfde gebleven door die jonge geschiedenis
o Eeuwwisseling 20e eeuw: Bewustzijn = principale object van psychologie
sommige pleitte naar bestuderen onbewuste
o Na 2e WO: psychologie = gedragswetenschap die enkel objectief waarneembaar
gedrag mocht bestuderen
o Behavioristische periode: psychologie = achterhalen van verbanden tussen stimulus
en reactie studie van de mentale processen werd als onwetenschappelijk
beschouwd
Men bestudeerde vooral dierengedrag veronderstelling dat menselijk
gedrag niet fundamenteel verschilt van het gedrag van dieren
Hooguit een grotere complexiteit, maar zelfde principes
o 1960: opkomst computer en andere mechanische kennissystemen
Informatieverwerkingsmogelijkheden van mensen = centraal in
psychologisch onderzoek
Cognitieve psychologie
= studie van de manier waarop wij informatie verwerken
5) Methodologische eisen voor wetenschappelijk onderzoek
Precieze definitie van wat wetenschap is wetenschapsfilosofen zijn het er niet over eens
3 belangrijkste kenmerken van het soort van wetenschappelijke kennis (in dit boek)
Systemati sch empirisme
= wetenschappelijke kennis wordt verzameld dmv systematisch empirisme
= systematisch waarnemen vd werkelijkheid
Contrast met werkwijze van de filosofie
Impliceert dat er geen gezagsargumenten bestaan voor wetenschappelijke kennis
o Relatief ‘nieuw’ fenomeen
o Je kan niemand overtuigen zonder empirisch verzamelde evidentie, ookal ben je een
bekende wetenschapper
Gebrek aan systematisch empirisch onderzoek kan leiden tot wetenschappelijke dwaligen
Verifi eerbare kennis
= het moet over verifieerbare kennis gaan = het moet repliceerbaar zijn
Pas wetenschappelijke aanvaarding wanneer anderen zijn observaties kunnen overdoen na
het toepassen van dezelfde procedure
Systeem van peer review
o Doel: waken over de eis van repliceerbaarheid
o Publicatie wordt eerst beoordeeld door een aantal collega’s die werkzaam zijn in
hetzelfde onderzoeksdomein vooraleer de bevindingen gepubliceerd kunnen worden
Zij beoordelen anoniem op wetenschappelijke degelijkheid
Zinvolheid van de vraagstelling, de aangewende procedures,
verwerking van de gegevens, het gegrond zijn van conclusies en evt
het gebruikte karakter van de gebruikte methoden
, Toetsbare theorieën en uitspraken
Enkel oplosbare problemen worden onderzocht
Wetenschappelijke theorieën moeten toetsbare theorieën zijn
uitspraken die de status van wetenschappelijke kennis willen verkrijgen moeten
falsificeerbaar zijn
o = het moet mogelijk zijn om aan te tonen dat de uitspraak foutief is
Kan door de jaren heen veranderen
o Bv “Is de mens inherent goed of slecht” is geen falsificeerbare uitspraak
Van kennis tot wetenschappelijk wet
Mbv de bovenstaande geformuleerde eisen wet. Kennis overstijgt de alledaagse kennis
Wetenschappelijke vooruitgang
Theorieën over observeerbare fenomenen
o Theorie = relatie tussen een set van concepten die gebruikt worden om date of
gegevens te verklaren en predicties te maken over resultaten ven empirische studies
o Hypothese = specifieke predictie afgeleid van een theorie, toegepast in de context
van een concreet onderzoek
als de data de hypothese tegenspreken nieuwe theorie moet ontwikkeld
worden; die de data wel kan verklaren waardevol voor wet. Vooruitgang
Wetenschappelijke wet
Wanneer een relatie tussen verschillende variabelen frequent geconfirmeerd is
Bruikbaar in praktijk, maar oninteressant voor verder wet. Onderzoek
6) Onderzoeksmethoden
Onderzoeksmethoden kunnen op verschillende manieren worden opgedeeld
1e indeling: onderscheid tussen positief wetenschappelijke en geesteswetenschappelijke
onderzoeksmethoden
o Psychologie kan op beide manieren bestudeerd worden
2 soorten onderzoeksmethoden: descriptieve en experimentele methoden
Naturalisti sche observati e
= observatiestudie buiten het laboratium, in de natuurlijke situatie
Vormen vaak de eerste stap richting meer gecontroleerd onderzoek (zie later)
Nadeel: mensen/dieren kunnen hun gedrag wijzigen wanneer ze zich ervan bewust zijn dat
ze geobserveerd worden
Gevalstudies
= casestudies
= één persoon of één voorbeeld van een fenomeen wordt zeer gedetailleerd onderzocht
Discussie over de evidentie die vanuit dergelijke gevalstudies kan worden verzameld
o ( zie sv achteraan)
Geen mogelijkheid om systematische manipulaties van het onderzoeksobject door te voeren
die mogelijk alternatieve verklaringen kunnen uitsluiten
Voor sommige onderzoeksvragen moeilijk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jintemichielsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
