Hoofdstuk 7 Verandertaal: uitlokken van wensen en mogelijkheden
7.1 Waarom veranderen mensen niet?
Als mensen niet veranderen, komt dat omdat ze iets echt niet willen veranderen, omdat ze
geen idee hebben hoe die verandering tot stand kan komen, of omdat ze ambivalent zijn.
Ambivalentie is een heel gewoon verschijnsel als je iets wilt of zou moeten veranderen. De
meeste mensen weten niet goed wat hun gevoelens zijn of hebben heel verschillende
gevoelens ten opzichte van een gedragsverandering. Onzekerheid over wat je gevoelens
precies zijn, of ambivalentie, is niet hetzelfde als geen enkel beeld hebben van de nadelen
van je gedrag. Mensen hebben vaak een beter beeld van de nadelen van hun gedrag dan
professionals denken. Bovendien kunnen ze zelf ook vinden dat verandering eigenlijk goed
voor ze zou zijn.
Mensen lopen niet vast omdat ze geen inzicht hebben in de nadelen van hun gedrag, noch
omdat ze geen voordelen zien in veranderen, maar ze lopen vast omdat ze er minstens twee
tegenstrijdige gevoelens bij hebben. Deze tegenstrijdige gevoelens zijn te omschrijven als
het ja-maardilemma: ik wil wel en tegelijkertijd wil ik niet.
Hoe ontstaat ambivalentie? Er ontstaat een intern conflict als mensen tegelijkertijd
gemotiveerd zijn voor verschillende doelen, wensen en waarden. Dit interne conflict creëert
stilstand en belemmert verandering. Dit conflict ontstaat op verschillende manieren:
- Men heeft het gevoel te moeten kiezen tussen twee positieve alternatieven: een
conflict tussen aantrekking en aantrekking. Ik wil graag weer gaan studeren, maar ik
wil ook graag tijd aan mijn kinderen kunnen besteden.
- Men heeft het gevoel te moeten kiezen tussen twee kwaden: een conflict tussen
vermijding en vermijding. Ik moet wel meedoen met pesten, want anders gaan ze mij
weer pesten.
- Men wordt tegelijkertijd aangetrokken en afgestoten door hetzelfde. Ik schaam me
ervoor dat ik de kinderen sla, maar ik krijg er wel mee gedaan wat ik wil.
- Men twijfelt over twee alternatieven die allebei zowel sterk positieve als sterk
negatieve aspecten in zich hebben. Dit levert een dubbel conflict op. Optie A en B
hebben beide voor- en nadelen. Zodra je dichter bij A komt, gaan de nadelen van A
steeds zwaarder wegen en lijken de voordelen van B steeds duidelijker, en andersom.
Als ik bij mijn man blijf, gaat de mishandeling door, maar als hij niet gedronken heeft,
zorgt hij goed voor me, niet alleen financieel. Als ik bij mijn man wegga, kan ik
eindelijk doen wat ik wil, maar wie heeft me dan nog nodig? Ik ben dan wel alleen.
Een ja-maardilemma kun je herkennen aan de gemengde boodschappen van je cliënt. Je
hoort zowel bezwaren als wensen om iets te veranderen. Uitingen die te maken hebben met
bezwaren, worden binnen MG bezwaartaal genoemd. uitingen die te maken hebben met de
wens iets te veranderen, worden verandertaal genoemd.
- Bezwaartaal: drukt de acceptatie van de huidige situatie uit en/of redenen voor de
cliënt om de status quo te behouden. Bezwaartaal is het gevolg van de wens om de
situatie te houden zoals ze is, de gedachte zelf niet te kunnen veranderen of dat
, verandering in algemene zin niet mogelijk is, voordelen zien in de huidige situatie,
nadelen zien in verandering van de huidige situatie.
- Verandertaal: geeft de wens aan om iets aan de huidige situatie te veranderen en/of
redenen hiervoor. Verandertaal is het gevolg van de wens om de situatie te
veranderen, de gedachte dat verandering mogelijk is, voordelen zien in veranderen,
nadelen zien van de huidige situatie.
De ambivalentie heeft altijd betrekking op een specifieke gedraging of een specifieke
situatie; de cliënt hoeft op andere (levens)gebieden geen ambivalentie te ervaren.
Ambivalentie is dus geen persoonskenmerk, maar is gekoppeld aan een situatie en/of
vraagstuk waar men niet goed uitkomt.
7.4 Van ambivalentie naar verandertaal
Om uit de ambivalente toestand een uitweg te vinden, moeten we erachter komen wat er
uiteindelijk voor de cliënt het meest toe doet vanuit zijn eigen perspectief. Met andere
woorden: je richt je niet op wat je cliënt niet wil, maar op wat je cliënt wél wil.
Verandering komt op gang als iemand het resultaat ervan kan verbinden met iets wat voor
hem of haar zelf waardevol is. Dat geeft motivatie en dit is het fundament van verandering.
Opzoek gaan naar eigen doelen en waarden van cliënten om daarbij te kunnen aansluiten,
vormt de kern van motiverende gespreksvoering.
De uitdaging is om cliënten zelf te laten uitspreken wat zij van belang vinden. Hen vertellen
wat goed en wat belangrijk voor ze is, werkt niet motiverend. Het is veel effectiever als ze dit
zelf ontdekken in het gesprek. Als de cliënt zelf het belang moet gaan inzien van verandering
en voor zichzelf de overtuigende argumenten daarvoor moet gaan vinden, heeft dit
belangrijke gevolgen voor het gesprek en het uitspreken van verandertaal.
7.5 Verandertaal uitspreken
Het pleidooi voor verandering komt in de praktijk vaak uit de verkeerde mond, namelijk die
van de professional. Dit heeft onder andere te maken met wat in MG de hulpverlenersreflex
wordt genoemd. het is de neiging om de hulp te bieden door een advies of een oplossing te
geven. Een bekende valkuil voor (goedbedoelende) professionals.
Het kan best zijn dat de ambivalente cliënt het met het advies eens is. Er moet volgens hem
iets gebeuren en als het nu niet gebeurt, wordt de situatie alleen maar erger. De cliënt hinkt
echter op twee gedachten en als de ene kant al uitgesproken is, komt logischerwijs nu de
andere kant in gedachten naar boven. Een ambivalente persoon gaat dus de andere kant
verdedigen dan de kant die de gesprekspartner benadrukt.
Het is het beste als de cliënt zelf de argumenten voor verandering onder woorden brengt.
Het uitlokken van verandertaal is dan ook niet voor niets een van de belangrijkste
technieken in de motiverende benadering. Als het goed is, hoort de cliënt zichzelf gedurende
het proces meermaals hardop zeggen wat de voordelen voor veranderen voor hem zouden
kunnen zijn. Omdat het zijn eigen mening is, zal er geen weerstand zijn. Hij hoeft zich immers
niet af te zetten tegen druk van buitenaf.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chayennebos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,64. Je zit daarna nergens aan vast.