Samenvatting Financiële Rapportering en Analyse (FRA) 2018
Cursus onderverdeeld in drie topics:
financiële analyse van de jaarrekening
consolidatie van de jaarrekening
speciale topics (IFRS)
DEEL 0: INLEIDING OP HET VAK FINANCIELE RAPPORTERING EN ANALYSE 2018
We gebruiken het voorbeeld van de financiële analyse van de jaarrekening van “Van de Velde NV”
Het belang van financiële verslaggeving
Financiële overzichten (=jaarrekening):
o Winst-en-verliesrekening (voorheen resultatenrekening)
o Balans
o Toelichting
o Kasstroomoverzicht (IFRS)
o Controleverslag
o Mutatieoverzicht eigen vermogen (IFRS)
o Grote ondernemingen bundelen deze informatie meestal met niet-boekhoudkundige
informatie over groepsactiviteiten: geeft beeld groep, controles en strategie
Op papier
website
Om te bekijken of dat bedrijven het goed of niet goed doen:
-> winst en verlies -> kijken naar opbrengsten en kosten
Het stopt niet bij het vaststellen van winst of verlies -> kijken naar de reden van dit resultaat
-> begin bij de balans
Toelichting interessant document: bedoeld om post per post een aantal zaken te verklaren, meer uitleg
bij bepaalde bedragen -> gaat vrij ver in detail
-> probleem: hier wordt weinig controle op gevoerd (jaarrekening wel sterk gecontroleerd en nagerekend
door nationale bank -> jaarrekening kan geweigerd worden)
-> slechte informatie beschikbaar
Kasstroomoverzicht: in België niet verplicht, wel voor IFRS: geeft een deel van de kasstromen (vanwaar
komen de gelden en voor wat worden ze gebruikt, hoe stroomt het geld door het bedrijf)
Operationele kasstromen: gelden van de gewone bedrijfsfiscaliteit
Investeringskasstroom: gaat over beleggingen
Financieringskasstroom (eigen middelen of gefinancierd met vreemd vermogen)
-> optellen: is er een vrije kasstroom (positief) of niet: gezonde bedrijven hebben een vrije kasstroom
Beter een bedrijf met een negatief resultaat (verlies), maar een positieve kasstroom dan een positief
resultaat (winst) en een negatieve kasstroom
-> voordeel van kasstromen: die zijn objectief, geven echt weer wat er van geld door het bedrijf stroomt
(een resultaat kan beïnvloed worden door uitzonderlijke externe elementen)
Controleverslag: revisor controleert of alle boekhoudkundige en statutaire regels gevolgd zijn en moet de
jaarrekening goedkeuren -> revisor heeft meldingsplicht als hij problemen vaststelt richting het bedrijf
en/of de rechtbank van koophandel -> gaat enkel kijken of de boekhouding klopt
-> ook cijferberoepen hebben sinds 2013 veel meer verantwoordelijkheden en verplichtingen (->
aansprakelijkheid)
1
,Mutatieoverzicht eigen vermogen: wat is er gebeurd met het eigen vermogen
Gebruik van de financiële overzichten:
Interne gebruikers: management beslist over: financiering, productie, investeringen, marketing ->
heeft de financiële overzichten dus heel vaak nodig
Externe gebruikers: kunnen zich enkel baseren op de financiële jaarrekening. Ze kennen geen
details (veel/weinig vorderingen -> men kent enkel het bedrag)
o Aandeelhouders: zijn geïnteresseerd wat er gebeurt met hun centen (in een klein bedrijf
heeft u inzagerecht, niet in grote bedrijven, men kan u dit recht niet weigeren en u mag
een deskundige hanteren)
o Kredietverstrekkers: bank vraagt meermaals per jaar een tussentijdsrapport
o Werknemers: inzagerecht in de ondernemingsraad, vertegenwoordigt door vakbonden
-> revisor moet inzage geven in de jaarrekening
o Overheid: belastingcontrole, BTW-inkomsten
o Rechtbank: voor gemakkelijker zaken af te handelen -> inzage in de jaarrekening kan
hiervoor helpen
o stakeholders: leveranciers, klanten, alle andere belanghebbenden: potentiele beleggers,
journalisten…
-> kunnen deze informatie goed gebruiken
Voor heel veel bedrijven zijn de leveranciers de grote kredietverstrekkers (als je niet direct moet betalen,
verstrekt de leverancier u dan krediet: betalingsuitstel -> zeer comfortabel)
Angelsaksisch model
- Vroege 20e eeuw
- IASB
- Geen boekhoudwetten, bedrijven maakten eigen regels ondersteund door de accountants
- Bij ernstige problemen: Wall Street Crash, Enron, Worldcom: overheid grijpt in met strengere regels:
Security and Exchange Commission (SEC) en Sarbanes-Oxley Act (Sox): meer en juiste informatie
publiek maken
- In functie van financiering bedrijven, enige informatiebron externe financiers, ontstaan audit
Vroeger: geen boekhoudkundige regels, bedrijven beslissten zelf hun regels en wat ze doen (hieruit
volgde ook de grote Wall Street Crash)
Enron: Amerikaans energieleverendbedrijf met snelstijgende koers, wegens prachtige financiële cijfers
-> ze staken de schulden in buitenlandse ondernemingen
-> langetermijncontracten afsluiten en alle inkomsten rapporteren in het eerste jaar
SOX-act (Sarbenes-Oxley Act): persoonlijke aansprakelijkheid
-> vroeger: iets dat niet klopt in he bedrijf: boete voor bedrijf
-> nu met Sox: diegene die die beslissingen heeft goedgekeurd en getekend wordt mee aansprakelijk
(CEO: persoonlijke boete + gevangenisstraf)
Sinds Sox: 25% van de BIG FOUR: ensurance voor C-levels
De beurs: met een positief verhaal afkomen voor de kleine beleggers
Altijd een heel positief beeld schetsen -> heel veel marktwaarde gebruiken
-> marktwaarde: er moet een markt zijn (verkoper-koper onderhandelen over de prijs) -> er kan een
schatting gebeuren, maar een schatting is niet zeer nauwkeurig (wat als er ook geen koper is?)
-> klinkt dus goed, maar niet altijd zo nauwkeurig
2
,Grote crisis was een grote boekhoudcrisis
Om een huis te kopen in Amerika wordt de schatter betaald in functie van de schattingrijs van het huis. In
belgië een vast ereloon. In de praktijk gaan de schatters in Amerika dus de huizen vaak overschatten voor
een hoger loon. Banken vonden dit niet erg want de markt boomde, er werden heel veel huis verkopen.
Tot het minder goed ging met de economie en de burgers hun lening niet meer terugbetalen. In Amerika
stopt de schuld met het aflossen van uw waarborg. In België bent u ook verantwoordelijk voor de
restschuld.
Amerika had deze huizenleningen ook verpakt in beleggingen (hypotheken). Deze beleggingen werden
waardeloos want niemand wilde nog huizen kopen. Toen begon de bankencrisis (want de marktwaarde
van de huizen was 0). Dit bracht een globale crisis.
2 jaarrekeningen:
fiscale jaarrekening
bedrijfseconomische jaarrekening
Continentaal model (het model dat België gebruikt)
- Ontstaan in 1673 (Frankrijk), maar eerste begin in 1560
- Overheid wil reguleren omdat er veel frauduleuze faillissementen waren è overheid
verantwoordelijk voor boekhoudregels
- Voorzichtigheid is zeer belangrijk, zeker niet beter voorstellen dan realiteit en rekening houden met
alle negatieve factoren
Overheid is verantwoordelijk voor de boekhoudgegevens
Er wordt heel veel gefinancieerd via de bank (= professional die een jaarrekening kan lezen)
-> minder positief -> voorzichtig -> beter te negatief en nadien beter vanaf
Door de rapportering simpelweg aan te passen naar historische waarde ipv marktwaarde, was de crisis
opgelost, omdat de bedragen weer kloppen.
Fiscaal belang:
- Overheid wil graag belastingen heffen
- Angelsaksisch: aparte fiscale regelgeving è twee jaarrekeningen
- Continentaal: inkomstenbelastingen na vastleggen boekhoudregels, fiscale vereisten opgenomen,
nauw verband
- Fiscale speelt vaak belangrijke rol bij strategische keuzes voor boekhouding en financiering è invloed
financiële overzichten, betrouwbaarheid?
- Vooral belangrijk in kleinere bedrijven bij overnames
Taxshiften zijn relatief: er is wel een belastingverlaging in 2018, maar aan de andere kant moeten de
bedrijven meer belastingen betalen.
1 jaarrekening: fiscale jaarrekening (jammer genoeg) want deze geeft geen reëel beeld meer
Uiteindelijk moet men in de boekhouding keuzes maken!
- Exact winst meten of waarde bepalen van een bedrijf kan niet
- De boekhoudregels zijn niet eenduidig. Verschillde correcte mogelijkheden.
- De winst kan dus nooit volledig eenduidig exact bepalen
- In een boekhouding zitten er ook veel schattingen
- Waarde is subjectief
3
, Er zijn drie mogelijkheden:
- Regels zijn specifiek zonder keuze: wet of boekhoudstandaard legt ondubbelzinnig vast wat er moet
gebeuren
- Keuze tussen twee of meer regels (komt meeste voor)
- Geen regels: zelf beslissen
-> de toelichting bevat lijst met gemaakte keuzes
De enige correcte jaarrekening is de laatste jaarrekening van het bedrijf wanneer alles verkocht is,
activiteiten gestopt. Alle voorhene jaarrekeningen zijn dus nooit volledig juist.
Relevantie tegenover betrouwbaarheid:
- Meest betrouwbare informatie = oude informatie
- Meest relevantie informatie = recente informatie
- Nuttige informatie = relevant en betrouwbaar
- Tijdige informatie bevat ramingen en onzekerheden = spanning = keuzes maken
- Echte “winst” pas gekend na stopzetten bedrijf!
Fundamentele accountingprincipes:
Basisprincipes:
- Ondernemingsentiteit
- Monetaire kwantificering
- Consistentie
- Continuïteitsassumptie
Registratieprincipes:
- Verantwoordingsstukken
- Volledigheid
- Verbod tot compensatie
- Realisatieprincipe
- Periode-toerekeningsprincipe (matching-principle)
Waarderingsprincipes:
- Materialiteitsprincipe/relevantie
- Individuele waardering
- Objectiviteit
- Voorzichtigheid
Informatieprincipes:
- Periodiciteit
- Vergelijkbaarheid
- Oprecht en getrouw beeld (true and fair view)
Regelgeving:
- Overheid verantwoordelijk: belastingen, economie, kapitaalmarkten (sub-primecrisis)
- Markten zetten concurrerende bedrijven onder druk om vergelijkbare en betrouwbare informatie
publiek te maken: financieringskosten dalen, relaties verbeteren, internationale
accountingstandaarden
Soorten regelgeving:
Regelgevende instanties:
- Overheid: efficiënte economie, belastingen, beurs (+ regulator)
- Particuliere sector: werken samen met overheid voor het opstellen van regels, bv. CBN in
België, gebruik expertise
- Internationaal: IASB (IFRS), Verenigde Naties, IFAC (IAASB)
- Openbare sector: zeer verschillende methodes, KT, indiv. rapporten
- IFRS: internationaal gebruikt en aanvaard = doel is wereldwijde kapitaalmarkt, geen
verplichting
4