Sociaal-cultureel werk
Inleiding
Verkenning Sociaal-Cultureel Werk
= een vorm van sociaal werk
= de vrije tijd va mensen
Eigen aangrijpingspunten tussen mens en omgeving:
o Leren en vorming o Ontmoeting en activering
o Cultuur o Bevorderen van het leven als gemeenschap
Sociaal-Cultureel Werk = Sociaal Werk?
JA: vanuit de invalshoeken cultuur, relatie (verbinding), educatie (bijleren), participatie…
Sociaal-cultureel werk helpt:
o Sociale veranderingen te realiseren o Mensen tot empowerment brengen
o Mensen met hun problemen o Het welzijn te verhogen
Sociaal-Cultureel Werk
Sociaal: = in, met en door groepen (samen met mensen)
= om maatschappelijke achterstand op te heffen (betrekken, aansluiten, participeren)
Cultureel: = motor van de samenleving
o Op ideologisch niveau (n & w, tradities, hoe leven wij samen?)
o Op gedragsmatig niveau (hoe komt de cultuur tot uiting?) ALLES is cultuur!
o Op materieel en immaterieel niveau
= sector met 3 deelsectoren
o Erfgoed (dingen uit het verleden die bewaard worden: (on)roerend & immaterieel)
o Sociaal-Cultureel Werk (sociale activiteiten in vrije tijd)
o Kunsten (met grote K, professionelen)
Werk: Sociaal-cultureel werk = verlengde van sociaal-culturele praktijken
met formalisering (regelgeving), professionalisering en overheidsregeling
Sociaal-culturele praktijken = hebben vaak geen officiële erkenning
= activiteiten, acties en initiatieven door
o Bevolking (vrijwilligers)
o Professionelen (beroepsmatig)
o Overheid (vb. gemeentebestuur, jeugddienst)
1
,Kenmerken Sociaal-Cultureel werk
o Vrijwillige deelname
o In de vrije tijd
o Gericht op: ontplooiing & participatie
→ streeft naar verandering bij: individuen, groepen en samenleving
Sectoren van/naast Sociaal-Cultureel werk
Sociaal-Culturele werkveld (Sociaal-Culturele praktijken) :
o Het lokaal cultuurbeleid
o Het sociaal-cultureel volwassenenwerk
o De amateurkunsten Minister cultuur: Jan Jambon
o Het jeugdwerk Minister jeugd: Benjamin Dalle
Minister welzijn: Wouter Beke
Oorsprong in het Sociaal-Cultureel werk: Minister onderwijs: Ben Weyts
o Samenlevingsopbouw → welzijn
o Basiseducatie → onderwijs
Wie is de Sociaal-Cultureel Werker?
DE sociaal-cultureel werker bestaat niet, meest voorkomende:
o Gemeenschapswerker: inzetten op mensen in gemeenschap brengen, mensen samenbrengen
o Programmator cultuur en educatie: activiteiten opzetten gericht rond cultuur beleving,
deelname aan culturele of lerende activiteiten → zodat mensen kunnen groeien, bijleren, verder
ontwikkelen
o Begeleider sociaal-culturele activiteiten: kiezen voor een bepaald thema, rond dit bepaald
thema activiteiten opzetten
o Campagnewerker: mensen in de samenleving beïnvloeden, overtuigen, mensen sensibiliseren,
inzetten op maatschappelijke veranderingen, maatschappelijke bewegingsfunctie
o Belangenbehartiger: vertegenwoordigen een bepaalde doelgroep, mensen die uit de
samenleving vallen → opkomen, participatie versterken, rechten en belangen verdedigen,
samen met deze mensen
Examenvraag: welke job spreekt jou het beste aan? → beschrijven en uitleggen waarom
2
,Functies van het Sociaal-Cultureel Werk (doelen)
Zinvolle activiteiten, doelgericht en steeds multifunctioneel (waardevol & zinvol maken, voor iedereen)
o Cultuurfunctie: ceëren, bewaren, deelnemen en genieten van cultuur en kunst
o Gemeenschapsvormende functie: ontwikkelen of in stand houden van groepen en
gemeenschappen of het versterken van de interactie tussen groepen en gemeenschappen
(samenbrengen van mensen, sociaal weefsel versterken → wij-gevoel & interactie creëren)
o Leerfunctie (educatieve functie): doelgericht opzetten van leeromgevingen die het leren door
individuen, groepen of gemeenschappen mogelijk maken en bevorderen
▪ Kinderen en jongeren → begeleiden op hun weg naar volwassenheid
▪ Volwassenen → helpen, op alle terreinen hun verantwoordelijkheid op te nemen
Dit alles kadert duidelijk in de visie op levenslang en levensbreed leren:
Levenslang leren Levensbreed leren
▪ Vestigt de aandacht op het tijdsaspect ▪ Persoonlijke ontplooiing of sociale inzetbaarheid
▪ Start bij de geboorte, eindigt op het moment ▪ Er wordt overal geleerd
dat we het leven laten = nooit voltooid ▪ Heeft betrekking op alle thema’s en
Mensen moeten altijd en overal blijven leren levensdomeinen in een mensenleven
▪ Om mee te zijn met de my evoluties
▪ Vanuit individuele betekenisverlening
o Maatschappelijke bewegingsfunctie: verandering willen inbrengen in onze samenleving
doelgerichte ruimte creëren voor engagement en politisering met het oog op veranderingen in
denken en handelen (richting een cultureel diverse, democratische en duurzame maatschappij)
→ aanzetten tot actief burgerschap (uitgeslotenen aansluiten, betrekken)
o Ontmoetings- en ontspanningsfunctie
3
, Sociaal-cultureel werk voor volwassenen
Deelnemers leren…
o In hun vrije tijd en door vrijwillige deelname
o Hun kennis, inzicht en vaardigheden te vergroten
o Met het oog op hun persoonsontplooiing en hun functioneren in de samenleving
o Met uitsluiting van diplomagerichte, schoolse en/of beroepsopleiding
Verenigingen
= netwerk van plaatselijke afdelingen of groepen
= organisatie van vrijwilligers die de verantwoordelijkheid opnemen voor bestuurlijke en inhoudelijke
werking, worden hierin professioneel ondersteund door de vereniging (door landelijke beroepskrachten)
o Gericht op de zingeving en emancipatie van leden en deelnemers
o Met het oog op persoonlijke en maatschappelijke ontplooiing
o Ontplooit een werking in groepsverband
o Hanteert een sociaal-culturele methodiek
Examenvraag: welke vereniging spreekt jou aan? → wat doet de vereniging, geef een voorbeeldje
Bewegingen
o Landelijke organisatie (Vlaanderen)
o Professionele beroepskrachten en vrijwilligers
o Specialistisch (één thema)
o Campagnes, sociale actie, sensibilisatie (overtuigen, informeren, bewust maken, draagvlak
creëren voor verandering, geld/middelen willen vrijmaken…)
o Gaan voor maatschappelijke veranderingen
o Richt zich op een ruim publiek
Examenvraag: welke beweging spreekt jou aan? → wat doet de beweging, geef een voorbeeldje
Sociaal-culturele vormingsinstellingen
1. Landelijke vormingsinstellingen (heel Vlaanderen)
o Gespecialiseerde vormingsinstellingen
▪ Vormingsaanbod mbt een welbepaald thema of cluster van nauw verwante thema’s
o Syndicale vormingsinstellingen
▪ Zorgen voor een open educatief aanbod voor de leden van de vakorganisatie
▪ Beoogt de algemene ontwikkeling van een individu
o Vormingsinstelling voor personen met een handicap
▪ Sociaal-culturele werking ontplooien voor personen met een handicap en hun omgeving
▪ Via niet-informele educatie
4