Samenvatting voor Burgerlijk Recht (@ Viveshogeschool), gemaakt aan de hand van de slides, het boek (praktisch burgerlijk recht) en mijn eigen notities.
1. Wat is recht?
Geen ‘echte’ definitie, wel belangrijke elementen om te definiëren:
A. Het recht omvat een geheel van gedragsregels en normen
• Verbodsbepalingen VS gebodsbepalingen
• Regels waarvan niet zomaar kunnen worden afgeweken, terwijl er bij andere perfect kan
worden van afgeweken
• Regels die vormvoorwaarden vastleggen voor bepaald handelingen of voor wijze waarop
procedures moeten worden gevoerd
B. De gedragsregels hebben tot doel het maatschappelijk leven te ordenen
Zonder rechtsregels → chaos (bv. wegcode).
C. De regels worden gemaakt/opgelegd door de overheid
De overheid vaardigt de regels uit. Bovendien kunnen op verschillende niveaus binnen de
overheid regels worden uitgevaardigd (bv. op niveau gemeente, gewest, …).
D. De regels zijn afdwingbaar
Iedereen moet de regels volgen en als men dit niet doet, kunnen er sancties opgelegd
worden. Er zal bv. een gerechtelijk apparaat (met rechtbanken) opgezet worden om tot de
afdwinging van de regels te kunnen gaan.
2. Indelingen van het recht
2.1. Privaatrecht – publiekrecht
Het privaatrecht regels de verhoudingen tussen burgers. Volgende takken moeten onderscheiden
worden:
• Burgerlijk recht: geeft o.a. regels m.b.t. familiale verhoudingen, contracten tussen
burgers, zakelijke rechten, …
• Gerechtelijk privaatrecht: geeft aan hoe het gerechtelijk apparaat georganiseerd is en op
welke wijze procedures voor de rechtbank gevoerd moeten worden
• Internationaal privaatrecht: geeft o.a. aan welke rechter bevoegd is en welke
rechtsregels toegepast moeten worden als er een grensoverschrijdend rechtsprobleem is
Het publiekrecht regels de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting, werking en
onderlinge verhoudingen van de overheidsorganen en op de werking van de overheid tot de burgers.
Dit omvat o.a.:
• Staatsrecht: omvat het geheel van regels die betrekking hebben op de inrichting en de
werking van de staat en de onderlinge verhoudingen tussen organen van de staat
1
, • Administratief recht: bevat regels die nodig zijn voor de werking van de
overheidsinstanties, de manier waarop de burger zicht tot de overheid kan richten, …
• Strafrecht: toont welke gedragingen strafbaar zijn en welke sancties er tegenover staan
• Strafprocesrecht: geeft o.a. aan op welke wijze misdrijven kunnen vastgesteld en
opgespoord worden en hoe de procedure verloopt om beklaagden te vervolgen
• Fiscaal recht: regels de problematiek van de belastingen
Binnen deze indelingen tussen privaat- en publiekrecht kunnen een aantal rechtstakken moeilijker
geplaatst worden → bv. ondernemings- en economisch recht, sociaal recht, …
2.2. Enkele andere indelingen
Objectief recht: geheel van normen die de menselijke activiteiten, onderlinge verhoudingen tussen
mensen en hun verhouding tot de gemeenschap regelen → bevat de rechtsregels op zich.
Subjectief recht: bevat de aanspraken die een persoon tegenover een ander laat gelden. Deze
aanspraken zijn gebaseerd op het objectief recht.
Materieel recht: bevat de regels die recht toekennen en plichten opleggen.
Formeel recht: geeft aan hoe de naleving van het materieel recht verzekerd kan worden.
3. Bronnen van het recht
= waar de rechtsregels teruggevonden kunnen worden.
3.1. Wetgeving
3.1.1. Internationale verdragen en beslissingen
Het belangrijkste vb. van beslissingen van supranationale politieke instellingen is het recht van de EU.
De Europese organen beschikken in dat verband over 3 beleidsinstrumenten:
• Richtlijnen: geven een aantal regels aan die door de nationale overheid van de diverse
lidstaten verplicht moeten worden opgenomen en verwerkt worden in de eigen
wetgeving → harmoniseren lidstaten (bv. richtlijn inzake de betalingsachterstand
handelstransacties)
• Verordeningen: bevatten een algemene en volledige reglementering die rechtstreeks
van toepassing is in alle lidstaten → wetgeving van de EU-lidstaten op elkaar afstemmen
• Besluiten: bevatten regels die van toepassing zijn op de daarin aangeduide
bestemmeling (staat, bedrijf of persoon) → bv. bepaalde boetes worden opgelegd aan
een lidstaat of onderneming door de EU
Los daarvan zijn er ook internationale verdragen tussen 2 of meer staten. Bv. regeling over welke
rechtbanken bevoegd zijn in geschillen met meerdere nationaliteiten, dubbelbelastingverdragen, …
3.1.2. Grondwet
Hierin wordt vastgelegd aan wie de wetgevend, uitvoerende en rechterlijke macht binnen een staat
toekomt → inrichting van de machten binnen de staat.
Daarnaast waarborgt het ook een aantal fundamentele rechten & vrijheden van de burgers, zoals
het recht zijn mening te uiten, gelijkheidsbeginsel, anti-discriminatie, …
2
, De grondwet kan niet zomaar gewijzigd worden. Daar is een bijzondere procedure voor nodig:
1. Herzieningsverklaring van bepaalde grondwetsartikelen: in het parlement stemmen over
welke artt. ze willen herzien
2. Verkiezingen: op deze manier heeft de bevolking inspraak, het parlement dat op dat moment
verkozen is, is de constituante (=heeft de macht de Gw. te herzien)
3. Herziening: min. 2/3 van de leden van elke kamer aanwezig + 2/3 moet voor stemmen
3.1.3. Wetten
Worden gemaakt door de federaal wetgevende macht.
➔ Federaal parlement: koning, kamer en senaat.
➔ Federale regel, dus van toepassing op heel België.
2 soorten procedures voor het tot stand komen van een wet:
• Bicamerale procedure: kamer + senaat moeten akkoord zijn
• Monocamerale procedure: enkel kamer moet akkoord zijn
o Initiatief wetsontwerp (regering) of wetsvoorstel (parlement)
o Raad van State: wordt voorgelegd voor advies
o Commissie: stemt over het ontwerp/voorstel
o Kamer: gaat akkoord of niet + eventueel aanpassingen
Eenmaal de kamer heeft beslist over de wet, wordt alles doorgestuurd naar de koning. Hij heeft dan
2 taken, namelijk de wet:
• Bekrachtigen: koning verklaart dat hij akkoord gaat met de wet
• Afkondigen: bevestigt het bestaan van de wet en beveelt de bekendmaking
Elke wet wordt in het Belgisch staatsblad gepubliceerd. Deze wet is pas van kracht 10 dagen na de
publicatie, tenzij de wet zelf een andere datum naar voor schuift.
3.1.4. Decreten
Decreten zijn de ‘wetten’ die op het niveau van de Gemeenschappen en Gewesten gestemd
worden. In de hiërarchie van de normen bevinden decreten zich op hetzelfde niveau als een wet.
Decreten van het Vlaamse en Waalse Gewest hebben enkel kracht van wet op de respectieve
grondgebieden van deze instellingen. De decreten van de Gemeenschappen kunnen soms het
grondgebied overstijgen of soms minder ver reiken.
Deze rechtsbron situeert zich op regionaal niveau. Dit niveau wordt steeds belangrijker, gelet op de
staatshervormingen die al plaatsvonden. Zo is bv. de woninghuurwetgeving intussen ook regionale
materie geworden, waarbij verschillende regels gelden in Vlaanderen, Wallonië en Brussel.
Decreten komen tot stand in het parlement van de deelgebieden.
De taalgebieden:
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper PRoels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
