Hoofdstuk 3: Secundaire metabolieten
Bouwstenen van het secundair metabolisme
Voorbeelden van de biosynthese van enkele belangrijke geneesmiddelen
Overzicht van de belangrijkste (groepen van) natuurstoffen
Hoofdstuk 4: Plantencel – biotechnologie
, INLEIDING: DE PLANTENWERELD ALS BRON VAN GENEESMIDDELEN
GESCHIEDENIS (GEEN EXAMENVRAAG)
Planten zijn de oudste bron van geneesmiddelen voor de mens. De giftige en/of geneeskrachtige
eigenschappen van planten werden in de loop der eeuwen ontdekt. Oude volkeren kenden het
gebruik van natuurproducten als geneesmiddelen, of om rituele en religieuze redenen.
● De oudste informatie over planten als geneesmiddelen gaat terug tot in het oude
Mesopotamië.
● De “Ebers Papyrus” is afkomst uit het oude Egypte en dit document bevat 110 pagina’s.
● Hippocrates uit het oude Griekenland wordt beschouwd als de “Vader van de Geneeskunde”.
Hij was de eerste om ziekten toe te schrijven aan natuurlijke en niet aan bovennatuurlijke
oorzaken.
● De Griekse arts Dioscorides schreef een uitgebreid boek over geneeskrachtige stoffen,
waaronder 600 medicinale planten, gekend onder de Latijnse titel “De Materia Medica”. Dit
werk is het basisboek voor de (kruiden)geneeskunde.
● Rembert Dodoens schreef het Nederlandstalige “Cruydt boek”.
● De 16e en 17e eeuw was de periode van de ontdekkingsreizen kwam Europa in contact met
nieuwe geneeskrachtige plantenpreparaten. Bv. kina bast uit Zuid-Amerika.
BEGRIPPEN
farmacognosie
→ behandelt de natuurproducten, gebruikt als geneesmiddel, voor de productie van
geneesmiddelen en voor het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen.
→ samengesteld uit 2 Griekse woorden en betekent letterlijk ‘geneesmiddelen–kennis’
natuurproduct
→ kan een volledig organisme zijn (plant, dier, micro-organisme) of een deel van een organisme
(plantendeel; wortel of bladeren, of een dierlijk orgaan; pancreas), dat ofwel geen enkele
bewerking ondergaan heeft (bv. verse plant of verse bladeren), ofwel een bewerking ter
bewaring van zijn bestanddelen (bv. Drogen).
Ook extracten of andere bereidingen van dergelijke uitgangsmaterialen en zuivere producten die
er uit geïsoleerd worden zijn natuurproducten.
fytochemie
De chemie van de plantenstoffen.
fytotherapie
Het gebruik van plantenpreparaten omwille van hun geneeskrachtige werking.
producten van microbiële oorsprong
bv. penicilline, een antibioticum afkomstig uit een schimmel, deze hebben een belangrijke plaats
verworven bij de geneesmiddelen.
, biologicals
→ Geneesmiddelen van dierlijke (biologische) oorsprong
bv. hormonen met een proteïne structuur voor substitutie-therapie.
natuurproducten
→ Plantaardige preparaten en zuivere natuurstoffen en plantaardige preparaten
ethno farmacologie
De studie van de geneesmiddelen gebruikt in de volksgeneeskunde of traditionele geneeskunde.
De traditionele geneeskunde heeft nog steeds een belangrijke plaats in de gezondheidszorg:
● China: TCM = Traditionele Chinese Kruidengeneeskunde
● India: Ayurveda
● Perzisch-Arabisch: unani
● Afrika of Zuid-Amerika: minder gestructureerde systemen (mondelinge overleving)
Wanneer de kennis wordt aangewend bij het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen, spreekt
men van ethno farmacologie.
De planten hebben een dubbel belang: Enerzijds het isoleren van hun actieve bestanddelen en
anderzijds kunnen gedroogde planten of plantendelen (of extracten ervan) als geneesmiddel of
gezondheidsbevorderend middel gebruikt worden.
Het ruwe plantaardige uitgangsmateriaal is meestal gedroogd, vandaar de naam drogerij. Een
drogerij kan als zodanig gebruikt worden, verwerkt (bv. droog extract, thee) of dienen als bron
om zuivere producten te isoleren.
Kwaliteitscriteria voor drogerijen worden beschreven in monografieën, die verzameld worden in
officiële boekwerken, een Farmacopee.
In de monografie wordt beschreven hoe het plantenmateriaal (de drogerij) wordt geïdentificeerd
en hoe de zuiverheid wordt bepaald.
Definitie: de oorsprong van het plantenmateriaal + de belangrijkste vereiste voor inhoudsstoffen.
Karakteronderzoek: organoleptische eigenschappen zoals kleur, geur en smaak.
Identificatie: macroscopisch/microscopisch onderzoek, kleurreacties en een dunne laag
chromatografie op het plantenextract
Testen: verschillende testen worden uitgevoerd om de zuiverheid van een drogerij te bepalen
Kwantitatieve bepalingen: gehaltebepaling; de concentratie aan actieve componenten wordt
nagegaan door middel van een geschikte analytische methode.
Instructies voor bewaring: gestockeerd in goed afgesloten containers, afgeschermd van vocht
en lucht.
Cultivatie heeft de voorkeur; verzekerde productie, beter gecontroleerde omstandigheden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lieselotvandenbroucke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.