Literatuur:
o Samenvatting ‘Aardschok en Bliksemflits’ blz. 81 t/m 127 en beantwoording
van de vragen m.b.t. expressionisme
o Samenvatting ‘Aardschok en Bliksemflits’ blz. 129 t/m 189 en
beantwoording van de vragen m.b.t. vrije individuele beeldvorming
Het uitgangspunt van de schrijfster is dat de veranderingen die te maken hebben met de
verzelfstandiging van het expressieve basiselement in de schilderkunst niet zomaar kan
ontstaan. Veranderingen in de kunst hangen samen met veranderingen in het menselijk
bewustzijn.
Aan het begin van de twintigste eeuw ontstond er een groep expressionistisch gerichte
kunstenaars, die voor de normen erg ver gingen met vervormingen en gebruik van felle kleuren.
Ze werden de Fauves genoemd.
Men durfde vrijer te experimenteren.
In de jaren twintig ontstond er in Duitsland de Neue Sachlichkeit stroming.
In deze stroming werd er zó precies geschilderd dat de expressieve lading als het ware vast
kwam te zitten en kreeg het werk een extreme intensiteit.
Door de schok van de eerste wereldoorlog kwam het aan het licht dat de mens ook tot
gruwelijke dingen in staat was.
De verhouding van de mens tot zijn eigen binnenwereld wordt ook een vraagstuk.
In de kunst is het raadselachtige innerlijke van de mens een belangrijke bron van inspiratie.
In het surrealisme verwijderde men zich nog verder van een realistisch lijkende weergave.
Allerlei vormen van niet alledaagse bewustzijnstoestanden werden onderzocht.
De interesses naar het onderbewustzijn werden sterk beïnvloed door denkbeelden van
Sigmeund Freud.
Het besef was gegroeid dat het individuele ik en het bewustzijn dat de mensen van elkaar
onderscheidt, slechts een uiterst klein deel vormen van de onmetelijk uitgestrekte
gemeenschappelijke psychische wereld.
In de surrealistische kunst ging het niet om knapheid. Het resultaat was belangrijk omdat het,
het proces zichtbaar maakte wat de kunstenaar had doorgemaakt.
Er kwam een grote belangstelling voor creatieve uitingen van primitieve volkeren, zoals
kinderen, verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten.
Aangezien deze mensen niet zo snel beïnvloed werden door bewuste overwegingen en
motieven. Dit was kunst zonder omweg.
Het rijk van het creatieve wordt met een ommuurde tuin vergeleken. In dromen heb je soms
toegang tot deze tuin. Het betreden is niet zonder risico.
In Europa kwam de Cobra beweging op. Er wordt gezicht gegeven aan alle verlangens.
Het automatische en het geïmproviseerde waren kenmerken van deze schilderkunst.
Met de figuratieve wereld is er geen enkele directe relatie meer.
Het is opvallend dat het abstract expressionisme zich in Europa en de Verenigde Staten tegelijk
ontwikkelde, terwijl er tussen beiden geen contact was.
De Europese kunst was over het algemeen wel minder dramatisch dan de Amerikaanse.
, Er is in de kunst van deze eeuw duidelijk een tendens te bespeuren om stukjes die niet mooi of
plezierig zijn aan het licht te brengen.
De bodem waarop we onze sociaal-maatschappelijke aanvaardbaarheid hebben gebouwd en
die we aanstampen met fatsoen en eerbaarheid is vaak niet zo dik als we denken.
Door de druk van hetgeen onder deze bodem huist kunnen aardschokken ontstaan.
En uit de splijtende aarde kan vervolgens een invasie van verdrongen oorspronkelijkheid in het
volle daglicht treden.
Het doordringen tot in onbekende gebieden van het bewustzijn betekend ook een confrontatie
met de duistere kant ervan. In deze diepten leven ambities, krachten en driften waartegen het
zelfbeeld van de mens en het moreel zich verzetten.
Zolang het gaat om een bewuste strijd lijden deze ambities, krachten en driften tot een bewust
schuldgevoel, een bewust lijden en een bewuste mogelijkheid om hier iets mee te doen.
De mens wordt opgevoed met waarden en gedragseisen die hem maken tot een persoonlijkheid
die een deel van zijn ware aard niet herkent en ook niet érkent. Deze persoonlijkheid noemt
Jung de persona.
Dit ontstaan van de persona is noodzakelijk omdat dan pas een maatschappelijk bestel mogelijk
kan zijn.
Zolang het masker bewust op en af gedaan wordt blijft mens verbonden met zijn ware aard.
Maar vaak is een masker iets waar een mens zich achter verschuilt voor anderen, maar ook
mogelijk zichzelf.
Na het hoogtepunt van de informele kunst en het abstracte expressionisme begon de kunst zijn
progressieve kracht te verliezen.
De algehele stemming van het werk onderging een grote verandering.
Zo werden er kunstwerken gemaakt met eigen urine, poep of menstruatiebloed.
Deze kunstenaars wilden nóg verder gaan en hun werk nog directer maken.
In de jaren zeventig kwamen de Neue Wilden opgang, dit waren schilders met duidelijke
figuratieve en expressionistische trekken.
Opvallend is dat in de tijd van het postmodernisme er een soort wedergeboorte van de
figuratieve expressionistische kunst plaats vond.
De motieven van kunstenaars om steeds heftigere beelden te schetsen zijn uiteenlopend.
Velen noemen het motief van grenzen verleggen, wakker schudden. Maar tegenwoordig zijn
velen ook eerlijk over dat ze het voor geld of beroemdheid doen.
Jung stelt dat het gebied van het onbewuste ontstaan is door een dualistische ethiek.
Hierdoor heeft men zich ook ontwikkelt in een moreel besef, maar de ethiek moet ook kracht
bijgezet worden door krachten die buiten de mens zelf liggen.
De schaduwkanten van men kunnen namelijk sterker handelen dan men zelf weet.
De vloer waarop we lopen en waarop we ons zelfbeeld hebben gebouwd is hier en daar zo dun
als een eierschaal, en da het eronder grote rijkdommen bevat maar ook om een confrontatie
gaat met de eigen schaduwkanten.
Een gevoel van individualiteit wordt minder en men begint zich te realiseren dat mensen
allemaal met elkaar verbonden zijn.
In de expressieve kunst is het verhevene weggehaald. Men gruwt van het idealisme van vroeger.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper boakkermans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.