Ethische, sociologische en filosofische kaders – digitale
verpleegkunde inleidend
1. inleiding – technologie is niet neutraal
⟹ Ethiek stelt zich de vraag naar het goede en heeft al doel zoveel mogelijk
fundamentele waarden te bevorderen die de menselijke waardigheid ten
goede komen.
- Door komst van digitalisering, Big Data en zelfdenkende systemen is ethische
reflectie noodzakelijk
- er is een onvermijdelijke verwevenheid tussen techniek en ethiek maar
kunnen ook snel worden verenigd.
- Technologie is gebaseerd op rekenkracht en ethiek begint vaak in de
ontmoeting met de medemens of ontmoeting met het kwetsbare gelaat van
de ander.
- Hoogleraar Peter Paul Verbeek vindt dat we moeten stoppen met
technologie en menselijk moreel handelen als 2 gescheiden domeinen te
benaderen
o Technologie is niet neutraal bv. veiligheidsgordel weerhoud ons van
zacht rijden, anticonceptiva gaf een ander zicht op seksualiteit en niet
enkel bij voortplanting
Dus: technologie is nooit waardevrij en technologische
mogelijkheden leiden altijd tot nieuwe morele keuzes en er is
dus altijd de vraag van goed en wat niet goed is
Dus: achter techniek schuilt ethiek
2. nudging or judging
⟹ in strijd tegen obesitas bij kinderen werd er bij een school (Rozenberg SO)
een tijdslot op de frisdrankautomaten gesteld voor enkel tijdens de middag
frisdrank toe te laten. = voorbeeld hoe technologie een verlengstuk kan zijn
van een bepaalde morele overtuiging (zoet = niet goed) en heeft een
ethische lading
- Het verenigt de waarde gezondheid en de waarde vrijheid
- Er zijn dus 2 manieren hoe technologie en ethiek met elkaar verwezen zijn:
o Als een bewuste strategie van mensen die met technische middelen
bepaald gedrag willen stimuleren bv. tijdslot op de automaat
Hier kan er soms sprake zijn van ‘gestolde moraal’ bv. de
flitspaal, de grasmaaier die enkel werkt als het met beide
handen is bediend. Dus er wordt een bepaald gedrag te
stimuleren
o Als een onbewuste strategie
2.1 nudging
⟹ bewuste aanpassingen in het ontwerp van artefacten die gedrag van mensen
beïnvloeden, meestal zonder de individuele keuzevrijheid op te heffen =
aansporend
- Bv. de mikvlieg¸die je soms in mannenurinoirs ziet, zo zullen mannen meer
juist mikken en is er minder schoonmaak.
- Bv. de pianotrap in Stockholm die bij bepaalde trap een toon geeft, mensen
die de trap i.p.v de roltrap nemen zullen dan een geluidje horen
1
, - Door toevoegen ludiek en esthetisch effect worden mensen ‘verleid’ tot
meer beweging, nudging toont met andere woorden hoe je mensen in hun
vrijheid tot gunstig gedrag kan stimuleren
o Deze zijn soms paternalistisch dus we zijn ons bewust van de
beïnvloeding
2.1 judging
⟹ laten ons geen keuze en dwingt ons een geschreven gedrag te doen bv.
flitspaal en niet sneller mogen rijden dan de beschreven snelheid en afwijkend
gedrag zal worden beboet. Er is dus al een moreel oordeel geveld voor de
ontwerpen
- Je kan dus op bewuste of onbewuste manier iemand sturen
2.2 de gedragsbeïnvloedende technieken
Impliciet Expliciet
Sterk impliciet – sturende Dwingende technologie
technologie - Technologie die gedrag zo beïnvloeden
- Op onzichtbare manier wordt dat ze geen andere keuze hebben bv.
gedrag in sterke mate beïnvloedt snelheidsbegrenzer in de auto en niet
bv. printers die automatisch sneller kunnen rijden dan 100
dubbelzijdig afdrukken
Zwak en impliciet – verleidende Zwak en expliciet – overtuigende
technologie technologie
- Technieken die mensen verleiden - technieken die door feedback op
op een positieve manier tot gedrag de persoon tot bepaalde keuzes
bepaald gedrag zoals beloning of stimuleert bv. piepgeluid wanneer de
speleffect bv. mikvlieg, pianotrap gordel niet vast zit in de auto
3. technologie, een zegen?
⟹ we bespreken eerst enkele technologieën op macroniveau, we betreden een
‘nieuwe orde’ en er is een nieuw bewustzijn dat toekomt. We komen in een
digitaal tijdperk
3.1 AI – artificial intelligence/ kunstmatige intelligentie
⟹ waarbij niet-levende creaties ook een vorm zijn van intelligentie en is gericht
functies van intelligentie te ontwikkelen buiten het menselijke brein en maakt
een laptop slim bv. autocorrectie op gsm
3.2 machine learning
⟹ algoritmes worden gecreëerd waardoor computers zelfstanding kunnen
bijleren en dus zelfstandig blijvend slimmer kunnen worden. Het gaat zelf
leren en zelf nadenken bv. gezichtsherkenning op iPhone, verwijderen 18+
content op Facebook.
3.3 biomedische technieken
⟹ tak van de biotechniek die zich bezighoudt met medische problemen zoals
inplanteerbare apparaatjes zoals een pacemaker, kunstmatige ledematen en
organen zoals een mechanische klep, fysieke hulpstukken voor
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper linskevdb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
