Dit document bevat alle hoorcollege aantekeningen voor het tweede- en derdejaars keuzevak Gezondheidscommunicatie binnen de studie Gezondheidswetenschappen. Dit vak bestond in 2021/2022 uit acht hoorcolleges, inclusief gastcolleges. Deze hoorcollege aantekeningen, samen met de samenvatting van het ...
Gezondheidscommunicatie HC1 – Inleiding plantmatige gezondheidsbevordering
Gedrag veroorzaakt ziekte
- Gedrag veranderen is lastig → belangrijk om planmatig aan te pakken
Model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering (Brug et al., 2017)
- Evaluatie (stap 6) staat naast het model
Een gezondheidsprobleem hoeft niet door gedrag te worden veroorzaakt. Kan ook door
bijvoorbeeld omgeving en genetica komen!
Model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
1. Analyse van gezondheidsprobleem
2. Analyse van gedrag
3. Analyse van determinanten van gedrag
Waarom planmatige gezondheidsbevordering?
- Brengt het pad in kaart van herkenning van en naar de identificatie en implementatie
van een oplossing
o Interventie → determinant → gedrag → gezondheidsprobleem
▪ Gezondheidsprobleem: wat is een belangrijk gezondheidsprobleem in
de populatie of subgroep?
▪ Welk gedrag verhoogt risico/incidentie/prevalentie/ernst?
▪ Welke op theorie en bewijs gebaseerde determinanten zijn causaal
gerelateerd aan het gedrag?
o Bijvoorbeeld
▪ Gezondheidsprobleem: zuigelingensterfte
▪ Gedrag: roken tijdens zwangerschap
▪ Determinant: intentie om te stoppen met roken → waarom rookt
iemand = de determinanten
▪ Interventie: stoppen met roken
,Wat is Intervention Mapping?
- Een planmatige aanpak voor interventie ontwikkeling, implementatie en evaluatie
- Het is een protocol met 6 stappen dat helpt om adequaat gebruik te maken van:
o Theoretische inzichten
o Empirische gegevens
o Input van stakeholders uit de gemeenschap
Zonder een planmatige benadering kan een interventie zich gaan richten op:
- Een niet bestaand probleem
- Een gedrag waarvan de relatie met het probleem onbekend of onzeker is
- Determinanten die voor de doelgroep niet relevant zijn
Dus mogelijk is dat:
- De keuze voor een soort interventie niet adequaat is voor de onderliggende problemen
en determinanten
- Er te weinig aandacht is voor implementatie
- De evaluatiematen niet aansluiten bij de doelstellingen
Drie dimensies van gezondheid/ziekte
- Illness: subjectief → eigen beleving van ziekte
- Disease: objectief → officieel vastgestelde ziekte (diagnose)
- Sickness: sociale rol → hoe de omgeving de ‘zieke’ ziet/ervaart
Hoe meet je volksgezondheid? → Indicatoren van volksgezondheid
Ziekten en aandoeningen
Wat zijn de belangrijkste ziekten in de (Nederlandse) bevolking?
- Prevalentie: aantal mensen dat op een gegeven moment lijdt aan een aandoening
o Fractie, percentage, of aantal gevallen per 1000-100.000
▪ Op één moment: puntprevalentie
▪ In een tijdperiode: bijv. jaarprevalentie
- Incidentie: aantal mensen dat gedurende een bepaalde periode een specifieke
aandoening krijgt (nieuwe diagnoses)
o Per 1000-100.000
Beide worden gemeten via zorgregistraties, enquêtes, GGD-registraties
Prevalentie v.s. incidentie van een gezondheidsprobleem kunnen verschillen, afhankelijk van
de chroniciteit: hoe lang houdt een klacht aan. Incidentie is hoger als een aandoening van
korte duur is.
- Prevalentie: chronisch
- Incidentie: kortdurend
Sterfte en doodsoorzaken
- Levensverwachting: het gemiddelde aantal levensjaren dat men mag verwachten te
leven na de geboorte
o In NL: 79 voor mannen, 83 voor vrouwen (plek 12 van de wereld)
- Sterftecijfer: aantal sterfgevallen aan een specifieke doodsoorzaak binnen een gegeven
periode
o Per 1000-100.000
o Vaak de primaire doodsoorzaak: eerste oorzaak in de reeks van gebeurtenissen
die tot de dood hebben geleid
▪ Soms lastig, want cascade aan gezondheidsproblemen
o Verschil in registratie tussen landen (wel/niet primaire doodsoorzaak): lastig te
vergelijken
- Verloren levensjaren (burden of disease): aantal levensjaren dat met sterfgevallen
verloren gaat
, Functioneren en kwaliteit van leven
- Ervaren gezondheid: enkelvoudige vraag ‘Hoe beoordeelt u uw eigen gezondheid?’
o Subjectief
- Kwaliteit van leven
o Beperkingen in het functioneren door ziekten, leiden tot verlies van kwaliteit
van leven
o Meerdere domeinen: lichamelijk, psychische, sociaal
o Zowel subjectieve als objectieve maat
- Functioneren
o Lichamelijke beperkingen, handicaps, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid
Samengestelde volksgezondheidsmaten
- Gezonde levensverwachting: het aantal jaren dat men mag verwachten in goede
gezondheid te leven
o = levensverwachting + kwaliteit van leven (ervaren gezondheid)
o Wat bedoelen we met ‘een goede gezondheid’? Wanneer spreken we daarvan?
▪ Hier moet consensus over zijn!
- QALY (Quality Adjusted Life Years): een met kwaliteit gewogen levensjaar. Maat
voor het aantal jaren dat iemand nog te leven heeft, met een correctie voor de kwaliteit
van dat leven
o = geleefde jaren en kwaliteit van leven
o Geen vaste manier van berekenen
o Jaren geleefd in goede gezondheid: elk jaar in lagere kwaliteit van leven telt
minder mee
▪ Gezond jaar = 1 QALY
▪ Redelijk gezond jaar = bijv. 0,33 QALY
▪ Ongezond jaar = 0 QALY
3 jaar leven met ziekte/aandoening is gelijk aan 1 jaar leven in volledige
gezondheid
o Moet groot zijn (= betere gezondheid)
- DALY (Disability Adjusted Life Years) (burden of disease): het aantal levensjaren dat
iemand verliest door ziekte
o = verloren levensjaren en verloren ziektejaren
▪ Optelsom verloren levensjaren (vroegtijdige sterfte) + verloren gezonde
jaren
o Ook weer op verschillende manieren te berekenen
o Een aandoening kan geen vroegtijdige sterfte veroorzaken, maar wel jaren aan
ziektelast (alsnog veel DALYs)
o Moet klein zijn (= betere gezondheid)
Het ‘Lalonde rapport’ (1974)
- Gezondheid is meer dan gezondheidszorg en door meer dan dat te beïnvloeden
- Gezondheid wordt ook beïnvloed door de genen, omgeving en leefstijl
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isaroelofsen01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
