De doodstraf is de opperste, ultieme straf. De gevolgen zijn fataal en niet meer terug recht te zetten.
Het is een controversiële straf door de bijkomende benarde omstandigheden van de uitvoering
(foltering, death rows...).
Ze is ook de oudste straf en heeft altijd een belangrijke symbolische functie gehad (bv. voortbestaan
groep). Historisch had de doodstraf verschillende functies:
• Vergelding
• Intimidatie en afschrikking. Hierbij speelde de wijze van terechtstelling een grote rol
daar men hoopte dat dit potentiële delinquenten zou afschrikken uit angst ook
terechtgesteld te worden. Vandaar ook de keuze op terechtstellingen in het openbaar
te laten gebeuren.
• Incapacitation (neutralisering)
• Moreel aspect, zuivering: symbolische en godsdienstige visie
• Wraak: oog om oog, tand om tand
• Politieke motieven: verzekeren voortbestaan van de staat door uitroeien gevaarlijke
individuen.
De doodstraf is ook vandaag nog een straf die sterke emoties oproept, waar veel mediatieke
aandacht en aandacht van de bevolking naartoe gaat. Het beslissen tot behoud of afschaffen van de
doodstraf heeft een belangrijke politieke betekenis, betekent vaak een politiek statement. Het
standpunt dat een land inneemt tav de doodstraf kan gezien worden als een veruiterlijking van
bepaalde humanistische waarden in een samenleving. Het grote morele gewicht dat aan de doodstraf
toegekend wordt, staat niet in verhouding tot het beperkte kwantitatieve aandeel van de doodstraf
in het totale aantal straffen in de wereld. Daardoor is het penale belang van de doodstraf eerder klein.
De doodstraf is echter een symbolische straf. Hoewel de doodstraf nog steeds veel aanhangers heeft
en vaak beschouwd wordt als de meest aangewezen straf in de strijd tegen zware misdaden is het
empirische effect (afschrikking) niet aangetoond. De doodstraf is een straf met een minuscule impact
op de criminaliteit, maar met een hoge kost (cf. dead row, juridische kosten, zware beveiliging).
Er zijn verschillende argumenten tegen de doodstraf (zie ook verder).
Roger Hood zet in een artikel in Punishment and Society de belangrijkste bezwaren tegen de
doodstraf op een rijtje:
• De doodstraf is een inbreuk op het fundamentele recht op leven (UVRM recht op
leven);
• De doodstraf is een inbreuk op artikel 3 van het EVRM (onmenselijke en degraderende
behandeling);
• Er is geen overtuigend bewijs van de afschrikkende werking van de doodstraf;
• De doodstraf kan niet opgelegd en uitgevoerd worden zonder een onaanvaardbaar
niveau van arbitrariteit, ongelijkheid en discriminatie (cf. procedure-argument wordt
vooral aangewend in de strijd voor de afschaffing van de doodstraf in de VS);
• De doodstraf geeft een contraproductieve morele boodschap, nl. moorden om een
moord af te keuren. Dit ondermijnt de morele autoriteit van het legale systeem,
eerder dan dat het het versterkt.
1
, Retentionisme of abolitionisme?
In de discussie over de afschaffing of het behoud van de doodstraf kunnen er verscheidene stadia van
afschaffing vastgesteld worden.
1. Retentionistische landen behouden de doodstraf tout court.
De overgang naar volledige afschaffing (abolitionisme) gebeurt meestal niet van de ene dag op de
andere, maar heeft vaak een overgangsperiode nodig.
2. Gedeeltelijk abolitionisme: Een gedeeltelijke afschaffing van de doodstraf en
behoud van de doodstraf in bepaalde gevallen (vb. alleen in oorlogstijd of voor
bepaalde zware misdrijven).
3. Retentionisme van de doodstraf in de wet, maar ze wordt in de praktijk gedurende
een lange tijd niet meer uitgevoerd. (vb. tien jaar of meer geen uitvoering meer) ! dit
zijn abolitionistische landen in de praktijk.
4. 4Volledig abolitionisme: Europa is momenteel een volledig ‘doodstrafvrije’ zone.
Recente gegevens over het behoud/afschaffing van de doodstraf wereldwijd worden bijgehouden door
de Amnesty International.
Voor 2013 vinden we de volgende gegevens terug:
Abolitionistische landen: 140 (1977: 16)
• 98 landen volledig abolitionistisch
• 8 abolitionistische landen voor ‘gewone’ misdrijven (DS in militaire wetgeving of voor
uitzonderlijke misdaden)
• Daling in het aantal landen waar executies worden uitgevoerd
• 34 abolitionistische landen in praktijk
• Retentionistische landen: 58
Dit betekent dat er méér landen zijn die de doodstraf (in de praktijk) hebben afgeschaft dan dat er
landen zijn die de doodstraf hebben behouden.
Motor achter abolitionisme
De laatste decennia is er een daling te merken van het aantal misdrijven waarop de doodstraf staat, er
is een daling van het aantal opleggingen en een daling van het aantal executies (de doodstraf wordt
wel uitgesproken, maar wordt niet ten uitvoer gebracht). Vooral sinds de jaren ‘50 neemt het aantal
landen waar de doodstraf werd afgeschaft toe.
Cijfers uit 2013 van Amnesty International laten zien dat er een recent weer een lichte stijging is van
het aantal uitgevoerd doodstraffen, maar dat de daling van het aantal landen dat de doodstraf uitvoert,
zich blijft voortzetten.
Daarnaast zijn er ook een aantal landen waar een verborgen doodstraf bestaat, waar mensen naar
aanleiding van hun politieke of godsdienstige overtuiging “verdwijnen” (cf. in verdenkingstelling van
generaal Pinochet wegens verdwijningen in Chili na zijn staatsgreep).
Roger Hood onderscheidt de volgende ontwikkelingen die leiden tot de afschaffing van de doodstraf :
•-Human rights movement and internationale verdragen
•Jaren 80: democratisering van Latijns Amerikaanse landen
•Val van het ijzeren gordijn ! Politieke druk: Centraal en Oost-Europese landen wensen
toe te treden tot de EU
Als de doodstraf wordt afgeschaft, wordt ze zelden terug ingevoerd.
Herinvoering is echter niet onmogelijk. Sinds 1994 hebben Gambia, Kansas en New York State de
doodstraf opnieuw ingevoerd.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dorienfavaits. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
