Dit is een samenvatting van het handboek 'Een Kennismaking met de Middeleeuwse Wereld' van Istvan Bejzy. Hieruit worden vragen gesteld op het examen van maatschappijgeschiedenis van de middeleeuwen door Georges de Clercq.
1. Vroege Middeleeuwen I (400-750)
5de eeuw: nieuwe staten olv Germaanse veroveraars (VB Frankische Rijk)
Geleerde tradities v KO in kerkelijke kring voortgezet
Politiek/cultureel: antieke, christelijke en germaanse elementen samen
Wel oude sociaal-economische structuren
Volksverhuizingen en van het West-Romeinse Rijk
Keizer Theodosius I de Grote
Verklaarde christendom tot enige toegelaten godsdienst
Na zijn dood: Romeinse rijk in 2 delen
Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse) tot 1453 (Turken veroverden Constantinopel)
West-Romeinse Rijk tot 5de E (volksverhuizingen)
Noordgrens vh Rom. Rijk: woonden Germaanse stammen
Binnen het rijk (VB Bataven)
Germaanse boeren in grensstreken toegelaten
-Germanen in Rom legioenen
4de E: grensverdediging door legers met voornamelijk Germanen
Buiten het rijk
Namen krijgstechnieken, (ariaans) christendom en levendige handel over
Aanzet volksverhuizingen 3de-4de E: Germaanse invallen door het opdringen van de Hunnen uit Azië
Visigoten: in Balkan met status van foederati (bondgenoten)
-opstand olv Alarik
-> vielen Italië binnen -> 410: plundering v Rome
Alemannen + Bourgondiërs: oostelijk Gallië
Sueven + Vandalen: Iberisch Schiereiland
Vandalen naar Noord-Afrika -> Romeinse provincies innemen
Onder koning Genserik/Geiserik: veroveren Corsica, Sardinië & Sicilië + plundering
van Rome (Keizerlijk hof was al naar Ravenna verhuisd)
450: Hunnen vielen Gallië binnen met aanvoerder Atilla (452: Italië)
-Paus Leo I de Grote: na onderhoud met Atilla geen plundering van Rome
Dood van Atilla (456): macht v Hunnen viel uiteen
Na 476: generaal Odoakar greep macht -> geen nieuwe keizer meer
Einde West-Romeinse Rijk
Salische Franken m hfdstad Doornik: gebied tss Somme en Rijn
Koning: Childerik (Romeins gouverneur)
Zoon: Clovis (Clodovech)
-ging naar zuiden, versloeg leger v Syagrius & bezette het gebied tot aan de
Loire
-verdere veroveringen op Alemannen en Visigoten
-Parijs als belangrijkste residentie
Ostrogoten: vanaf 453 in ORR
Keizer Zeno: gaf Ostrogotische koning de opdracht het keizerlijke gezag in It. te
herstellen -> 490: Treodorik veroverde It. op Odoakar -> nieuwe machthebber
Dood 526: Romeinse senaat vroeg aan keizer Justinianus het land te bevrijden van
Ariaanse Goten
->herstel Romeins gezag
-Noord-Afrika, Mdllandse-zee eilanden, zuiden v Spanje &
Ostrogotische koning
-in Ravenna: exarch (gouverneur) in naam v keizer v Constantinopel
1
,Maatschappijgeschiedenis van de Middeleeuwen
Ariaanse Longobarden: 568-572: noorden & midden van It. -> Lombardije
Brittannië: na 410: zelf voor verdediging zorgen
->Germaanse stammen (Angelen, Saksen, Juten, Friezen, Denen, Franken) konden
vestigen
-verdreven Brits-Keltische bevolking
(latere legende van Koning Arthur, aanvoerder van Britten tegen de
Angelsaksen)
->Britten in Wales, Cornwall, Schotland
de
Midden 6 E: Britten naar westpunt v Gallië -> Bretagne
! Germaanse stammen niet als etnische of culturele eenheid
Invallende volkeren vaak een coalitie van clans
Kerkvaders, pausen en monniken
Kerkvaders < hun blijvende invloed
-legden katholieke leer vast
-goddelijke drie-eenheid, genade, … (onduidelijke zaken in Bijbel)
-verbonden klassieke literaire en filosofische erfenis mh geloof
-Ambrosius: bisschop v Milaan
-Hieronymus: nieuwe Latijnse Bijbelvertaling
-Augustinus: bisschop van Hippo in N-Afrika
-Confessiones & De civitate Dei (naar aanleiding van plunderingen van Rome door
Visigoten in 410)
-opkomen en vergaan v aardse steden is onbetekenend voor god en
christenen
! enige gesch = heilsgesch
-scheiding tss kerk en staat al in zijn werk voltrokken
-Gregorius I de Grote: morele geschriften
-zag zich als een Oost-Romeinse gezagsdrager
Vanaf 4de E: keizers als hoeders van christelijke samenleving DUS ook van kerk
-keizers zaten eerste concilies voor
de
6 E: herovering v It. door Justinianus: machtsconflicten tss paus & keizer MAAR
Gregorius bleef keizer trouw (mengde zich wel in staatszaken)
-prefect van Rome
-na Longobarische invallen: verdediging van Rome en onderhandelen over vrede
-voedselvoorziening door beheer van kerkelijke landgoederen rond Rome en Z-It.
-> hele openbare leven in Pauselijke handen -> basis v pauselijke staat
-zielzorg: alle gelovigen op het rechte pad te brengen & behoeden voor hellevuur
-bekering Engeland
-> Gregoriaanse muziek (! Is Karolingisch)
-westerse monnikendom
4de E: kluizenaars behoefte aan afzondering vd wereld
-Egypte: woestijnvaders
-> cenobitisme: in plaats van solitair in groepsverband onder een regel en
prior (overste)
-kloosters -bisschop Martinus van Tours
-Cassianus
-Ierland: plattelandskloosters
-Benedictus van Nursia
-tss Rome en Napels: abdij Monte Cassino (moederklooster
bededictijner orde)
-versterving van eigen wil & verlangens
-nederigheid, kuisheid, gehoorzaamheid
2
, Maatschappijgeschiedenis van de Middeleeuwen
-bidden, lezen, mediteren, werken (ora et labora)
-abdij alleen verlaten onder toestemming vd abt
-> verspreidde zich over W-Europa in 7de E
-voldoende grondbezit om in materiële noden te voorzien
-ook nonnenkloosters : minder
-gemengde: zelden
Het Merovingische Rijk
< stamvader Merovech
Verschillen met andere Germaanse rijken
1.Franken zijn niet verhuisd maar bleven langs Maas en Rijn wonen
->breidden van daar hun macht uit
Meerderheid in stamland -> machtsbasis
(! Engeland: enkel hier behoorden de meeste bewoners tot dezelfde stammen als de
koningen)
2.Franken breidden de macht niet alleen naar het zuiden maar ook naar het oosten
-oosten nooit onder Romeins bestuur
Clovis’ zoons lijfden Bourgondië, Provence, Beieren en Thüringen in
3.Clovis was de eerste Germaanse koning die zich tot het katholicisme bekeerde
Voor zijn doop: alle Germaanse vorsten heidenen of arianen
->godsdienstige kloof
-gemengde huwelijken bij Goten verboden
Door doop van Clovis: toenaderingen tss Franken en Gallo-Romeinen mogelijk
Tegen 700: 1 grote rijksaristocratie
Bisschoppen en kloosters kregen voldoende land
Kerstening van nieuw veroverd gebied
4.na het overlijden vd koning W het rijk verdeeld over de erfgenamen
(! Bij de Angelsaksen, Longobarden en Visigoten was het koningschap niet erfelijk. Uit
de heersende dynastie W een koning gekozen)
Na Clovis’ dood (511) W het rijk verdeeld onder zijn 4 zoons
-heersten in betrekkelijke eendracht
-breidden machtsgebied vd Franken uit
Na de dood van zijn broers heerste Clotharius I over het hele rijk (558-561)
DAARNA: nieuwe verdeling vh rijk:
-Austrasië
-Neustrië
-Aquitanië hadden eigen heersers die elkaar constant bevochten
-Bourgondië
Dagobert was de laatste koning die over het hele rijk regeerde
NA zijn dood: Aquitanië: ging zijn eigen weg
Bourgondië: viel uiteen
Oostelijke gebieden herwonnen zelfstandigheid
Austrasië en Neustrië: hofmeiers trokken de macht naar zich
Gevolg vd erfelijkheid vh Frankische koningschap: rouwen op politiek toneel
Koning overleden -> erfopvolger minderjarig -> koningin kon regentschap
uitvoeren
Pepijn I van Landen (hofmeier van Austrasië onder Dagobert) = stamvader vd
Peppiniden (= Karolingen). Kleinzoon: Pepijn II van Herstal “Vorst van de Franken” &
probeerde het rijk nieuw leven in te blazen (verovering utrecht & engelse missionaris
Willibrord als aartsbisschop). Zoon: Karel Martel (<Karolingen): Friezen & gebieden
ten oosten vd Rijn voor goed te onderwerpen + ten zuiden vd Loire. Hij beloonde
krijgers met kerkelijk land. Zoon: Pepijn III de Korte bereikte een compromis md
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yeveraer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
