Dit is een samenvatting van het vak bestuursrecht aan de KUL in de eerste bachelor van de rechten. Het boek heb ik hier niet veel bij gebruikt, omdat de lessen het belangrijkste waren voor dit vak. Deze samenvatting is compleet en ik was er bij de eerste keer door op het examen met een 13/20.
BASISBEGRIPPEN EN CENTRALE THEMA’S
intercommunales: gemeenten die zich samen verenigen om doelen van algemeen belang
te realiseren
= bestuur
radio → vrt: is ook een bestuur
= OHonderneming
→ zorgt ervoor dat er genoeg nieuws, diversiteit, kwaliteit,... is
→ hebben een beheersovk
water, prijs van water,.. : federale bvgdh
kwaliteit van water: europese normen
→ besturen hebben invloed op bijna alles
KUL is private instelling maar treedt soms op als OH
tal van besturen op Vlaams, lokaal, federaal, europees,... niveau
OHen gebruiken ook privaatrechtelijke instrumenten
vb. ovk want is om algemeen belang te dienen
BEGRIP EN EVOLUTIE V/H BESTUUR
bestuursrecht wijkt af van gemeen recht
want die OH staat voor algemeen belang
maar heeft ook verplichtingen die wij niet hebben
Montesquieu: voorstander van scheiding der machten
→ er zijn checks & balances tussen de verschillende machten
dus scheiding niet zó strikt
eind 18e E: strikte machtenscheiding
machten moesten controle uitvoeren op zichzelf1:
administration-juge in uitvoerende macht:
houdt toezicht op bvgdh van UM
geen echte rechters, waren niet heel onafhankelijk tov UM
+ niet evenveel vereisten waaraan ze moesten beantwoorden
→ geëvolueerd tot Conseil d’état (bij ons RvS)
is niet RM, wel UM
= restant van Administration-Juge
maar nu echte rechters: onafhankelijk, onpartijdig, beantwoorden aan GW vereisten en
EVRM
1
want niet veel vertrouwen in rechterlijke macht
1
,het goede bewind
de machten zijn verbonden met elkaar en houden elkaar in evenwicht
maar hebben elk eigen positie en eigen rol te vervullen
vb. Trump die veel wou veranderen: kon niet
want machten houden elkaar in evenwicht:
er was ook Congres en Senate en RM
- rechtszekerheid
- vertrouwensbeginsel
- strenge rechtvaardigheid
= onpartijdigheid
- …
TRIAS POLITICA
UITVOERENDE MACHT
gaat niet alleen wetinstanties uitvoeren
→ kan ook wetgevend / verordenend optreden
→ maken ook wetgeving in materiële zin
vb. KB
GAS reglement op lokaal niveau:
inbreuken opgelijst → bestuurlijke procedure met sanctie (vb. boete)
RvS is bestuursrechter maar is geen bestuur
→ is rechter in de eigenlijke zin van woord
→ is gebonden door beginselen van behoorlijke rechtsbedeling, en niet behoorlijk bestuur
want gaat om procesrecht
→ heeft rechtsprekende functie
treedt niet bestuurlijk op
bestuur
organen & instellingen van UM
maar:
- lokale besturen ook bestuur
- bepaalde bestuurlijke handelingen hebben een materieel wetgevende inhoud
- bestuurlijke rechtscolleges zijn in UM maar zijn geen besturen
- WM en RM kan soms ook handelen als bestuur
→ betekent niet dat ze bestuur worden
maar hun handelen wordt onderworpen aan bestuurlijke regels
vb. binnen WM: nieuwe administratieve ondersteunende krachten
aangeworven
nieuwe computers aankopen binnen rechterlijke macht
2
,BUREAUCRATIEMODEL VAN MAX WEBER
voorwaarden van goed bestuur2:
- depersonalisering
→ afstand tussen bestuur en rechtsonderhorige om vriendjespolitiek tegen te gaan
- bureaucratie moet handelen in opdracht v/d politiek
→ bureaucratie is willoze machine die verder uitvoert
- onderworpen aan formele regels en procedures
- er is strikte hiërarchie
→ nu beetje anders:
niet meer zelfde hiërarchische klassieke model
perceptie is beetje veranderd
Ronald Reagan zegt:
government is not the solution but the problem
→ want OH bemoeide zich te veel, moesten het beperkter houden voor individuele vrijheid
OH MET DE TIJD MEER UITGEBREID:
NIEUWE ORGANISATIEVORMEN EN WERKMETHODES
- modernisering naar beeld van private ondernemerschap
- gespecialiseerde diensten en instellingen
- hebben zekere autonomie → verzelfstandiging
- zijn mee met tijd
- kerntakendebat en privatisering van OHtaken
→ zouden private ondernemingen kunnen worden later
- privatiseren van OHtaken: bepaalde taken outsourcen aan private actoren
- privatiseren: het bedrijf wordt nu private onderneming
van publieke instelling naar private
vaak met overname
maar hoe houden we dan toezicht?
verschuiving van verzorgingsstaat naar regulerende staat
want OH niet altijd zelf a/h stuur
controleert wel dat alles in algemeen belang is
→ steeds meer regels
GELAAGDE RECHTSORDE
burger maakt deel uit van verschillende OHverbanden
→ van lokaal tot internationaal niveau
beïnvloeden elkaar en interageren voortdurend
europees bestuursrecht
2
baseert zich op model van Pruisische leger
3
, → niet enkel regels van toepassing op europese instellingen
→ ook over doorwerking van europees unierecht op federale niveau
TECHNIEKEN VAN VERTICALE MACHTENSCHEIDING
2 constitutionele technieken:
- decentralisatie: centrale OH kent bepaalde taken toe aan ondergeschikte (lokale)
besturen
→ hun regels staan lager in HdN want geen kracht van wet
+ staan onder toezicht van hogere OH
= bestuurlijk / administratief toezicht
- federalisme: spreiding van bvgdh tussen verschillende autonome rechtsordes
↓
geen toezicht van hogere OH
maar wel geen soevereiniteit
↓
federaal niveau
GECENTRALISEERDE EENHEIDSSTAAT
alle macht op 1 plek
→ bestaat niet meer
er is altijd een zekere delegatie van bvgdh:
→ deconcentratie
→ decentralisatie
hebben eigen rechtspersoonlijkheid
minder bestuurlijk toezicht maar niet volledig autonoom
- territoriale decentralisatie
gemeenten en provincies
zijn publiekrechtelijke lichamen gesteund op politieke vtw
- functionele decentralisatie
specifiek omschreven bvgdh voor gespecialiseerde instellingen
→ niet gesteund op politieke vtw + organieke autonomie
vb. DeLijn, vrt,...
worden zelf soms ook centrale OH genoemd
decentralisatie en federalisme zijn complementair en kunnen samen optreden!
centrale OH is soort van organisatiebeginsel: dat een OHlaag centraal georganiseerd is
→ lokale besturen zijn soms ook centraal georganiseerd
op lokaal niveau ook gedecentraliseerde besturen!
→ je vindt het terug op alle niveaus
4
,VERHOUDING TUSSEN REGERING EN ADMINISTRATIE
→ BELANG VAN ADMINISTRATIEVE REKENPLICHTIGHEID
VOORRANG VAN DE POLITIEK
regering: krijgen specifieke portefeuilles:
bevoegd voor een welbepaald domein
elke minister heeft administratie onder zich
= gekenmerkt door verschillende ministeries (OHdiensten)
→ per domein een administratie
→ gespecialiseerd & complex
minister is in grote mate afhankelijk van die ambtenaren
minister is verantwoordelijk als iets “slechts” verloopt!
→ politiek verantwoordelijk als er iets misgaat
vb. minister van justitie moest ontslag nemen toen Dutroux ontsnapte
→ geïntegreerde politie is gevolg daarvan
na dat zoiets gebeurt komen er gevolgen en hervormingen
minister is afhankelijk van die administratie
maar is er ook politiek verantwoordelijk voor
→ vaak spanningsveld maar er bestaan technieken om controle op administratie te
behouden:
- spoils system: winnaar van de verkiezing kon administratie vernieuwen
= VS, 19e E
→ bestaat niet meer door Pendleton Civil Service Act
nu vgl examen om functie te krijgen
= merits system
bijna helemaal in België
soms wel gesjoemeld tussen mensen die vgl examen hebben geslaagd
maar je moet sws selectieprocedures hebben doorlopen
- ministeriële kabinetten
= aantal specialisten die minister ter zijde staan
bereiden dagdagelijkse activiteiten meer
→ vaak gedetacheerde ambtenaren
voor ambtenarij directe aanspreekpunt met de minister
ADMINISTRATIEVE REKENPLICHTIGHEID
administratie zelf wordt ook verantwoordelijk:
- moet verantwoording afleggen
= rekenschap geven over wat ze hebben gedaan + hoe
5
, - inzicht geven in beleid & motieven
je kan vragen om heel wat documenten te zien
- jaarlijks activiteitenverslag
met alle cijfers van het jaar
→ voor minister & parlement
- loyauteitsplicht:
spreekplicht: als er iets misgaat moeten ze het kunnen zeggen zonder dat er
negatieve gevolgen komen
= klokkenluidersbescherming
- kunnen verantwoordelijk worden gesteld
= administratieve rekenplichtigheid
vb. tuchtrecht
ombudsfuncties: je kan erbij terecht als je een klacht hebt over functionering
→ ombudspersoon gaat proberen te bemiddelen
VERREIKENDE OVERHEIDSTUSSENKOMST
afwezigheid van codificatie voor bestuursrecht
→ er zijn verschillende wetgevingen en verschillende toepassingsgebieden
→ er zijn verschillende uiteenlopende wetgevingen
OORZAKEN VAN UITEENLOPENDE WETGEVING
1. midden 19e E: uitbouw sociale staat met openbare nutsvoorzieningen
2. na WO2: burger verwacht steeds meer van OH
→ sociale welvaartsstaat
sociaal vangnet, publieke voorzieningen, degelijk onderwijs,...
3. bevolkingsgroei: hoe gaan we met grond om?
→ meer planmatig omgaan met rond & ruimte
= omgevingsrecht op DSniveau
4. industrialisering: meer OHingrijpingen nodig ter bescherming van veiligheid & milieu
5. rampen & crisissen: noodplannen nodig + maatregelen & verstrengd toezicht
wat is gemeenschappelijk aan al die OH?
wat is bestuursrecht? wat is verhouding?
wat is verhouding bestuur & burger?
→ we concentreren ons op algemeen bestuursrecht
= onderbouw van bestuursrecht
bestaat enkel door die bijzondere domeinen
algemeen bestuursrecht houdt zich bezig met:
- bestuursbegrip, organisatie, verschijningsvormen van bestuur
- verhouding tussen besturen onderling
- actiemiddelen & werking van bestuur
- regels / beginselen waaraan bestuur gebonden is
- rechtsbescherming van burger tov bestuur
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudent1950. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
