Samenvatting: Crime & The City I
Het algemene doel van de module Crime and the City (3 ECTS en 6 ECTS) is studenten inzicht te
verschaffen in de dynamiek van de stad (met een bijzondere focus op Brussel) en hoe ruimte relevant
is voor criminologie. De ruimte beïnvloedt het leven, de praktijken, de ervaringen en de emoties van
de burgers, terwijl ze tegelijkertijd dagelijks gecreëerd en herschapen wordt door haar inwoners,
pendelaars, gebruikers en bezoekers. Deze processen worden bestudeerd in hun relatie tot
criminaliteit, angst, wanorde en stedelijke conflicten. De problemen worden geanalyseerd met
inachtneming van de globalisering, de sociale polarisatie en de culturele fragmentatie. Op theoretisch
niveau beoogt de cursus het dominante criminologische denken te confronteren, te bekritiseren en
aan te vullen door inzichten uit de literatuur van de stadsstudies te integreren.
Het centrale thema van Crime & the city 1 is angst. Dit begrip zal kritisch worden besproken, ontleed
in zijn verschillende betekenissen en verbanden met de stad. Verschillende aspecten van angst komen
aan bod: 1) de relatie tussen angst en ruimte; 2) angst voor de ander (gender en etniciteit); 3) labeling,
representatie, stigmatisering van buurten; 4) de politiek van angst, de relaties tussen angst en
securitisatie; en 5) de relaties tussen situationele criminaliteitspreventie en angst. De cursus bespreekt
in de eerste plaats het geval Brussel, maar vergelijkt dit ook met internationale voorbeelden uit Latijns-
Amerika (vooral Brazilië), Palestina en Israël. De verplichte en aanvullende teksten waarnaar in deze
syllabus wordt verwezen, zijn beschikbaar op de Canvas site voor deze cursus. De cursus vereist een
actieve deelname van de studenten. Deze deelname bestaat uit het lezen van de teksten die in de
colleges worden gebruikt (zie reader) en het voorbereiden van de groepsopdracht.
Angst heeft gevolgen voor de inrichting van steden. Openbare ruimten worden overbeveiligd vanwege
bijvoorbeeld terrorisme.
1
,LES 1 - Criminaliteit en angst: ontleding van de angst voor criminaliteit en de
relatie met ruimte
Wat is angst voor criminaliteit?
Creatie van het concept
Ontstaan in de jaren '60 - Sindsdien: snel groeiend corpus van onderzoek in de criminologie
- Is een nieuw concept dat uitgevonden is, wat is er gebeurd dat dit het geval kon zijn?
Kan zich ontwikkelen onder omstandigheden:
- Grotere kennis van statistieken, enquêtes onder slachtoffers van misdrijven en geld om
onderzoek te doen
- Gebruik van het concept door politici
- Aanzienlijke media-aandacht voor het onderwerp
- Sociale veranderingen met toegenomen publieke belangstelling voor "welzijn"
- De media stond te popelen om zijn resultaten, maakte hun kranten sympathieker
- Alles bij elkaar heeft het concept van angst voor criminaliteit beïnvloed
Sindsdien: snel groeiend aantal onderzoeken in de criminologie en andere domeinen.
Verschillende concepten naast elkaar gebruikt:
- Angst voor criminaliteit
- Gevoelens van onveiligheid
- Onveiligheid
➢ Het begrip is op allerlei manieren gebruikt en gemeten, allerlei termen zijn naast elkaar gebruikt,
zonder duidelijk te zijn, niet duidelijk gedefinieerd
Het resultaat: de creatie van een overkoepelend, overkoepelend concept
Definitie van angst voor criminaliteit
- Okunola en Amole (2011) definieerden onveiligheid niet alleen aan de hand van angst voor
criminaliteit, maar ook aan de hand van andere factoren, zoals de perceptie van persoonlijke
kwetsbaarheid en collectieve doeltreffendheid. Een multidimensionale definitie van het
onveiligheidsgevoel als een individueel en collectief concept ontbreekt echter nog in de
literatuur. ...
- "... angst voor criminaliteit verwijst voornamelijk naar een negatieve mentale toestand als
reactie op slachtofferschap (d.w.z. slachtoffer zijn van criminaliteit)... (Valera en Guàrdia,
2014)
- andere dingen dan criminaliteit en slachtofferschap, zoals slechte gezondheid, economische
onzekerheid, gevoelens van anomie of pessimistische gevoelens over de toekomst, plotselinge
sociale veranderingen, algemene onrust in de steden, en ontologische onzekerheid
- Gevoelens van onveiligheid worden beschouwd als een individuele, rationele (en min of meer
correcte) inschatting van het risico om slachtoffer van een misdrijf te worden
- Het is noodzakelijk een onderscheid te maken tussen verschillende betekenissen van angst. In
het algemeen omvat angst cognitieve, affectieve en gedragsmatige facetten. Bovendien kan
angst voor criminaliteit ook verwijzen naar bezorgdheid over criminaliteit als een ernstig
2
, probleem voor een gemeenschap of samenleving (Skogan 1993). Om de relatie tussen
slachtofferschap en angst voor criminaliteit te ontwarren, zijn dus uitgebreide metingen van
angst voor criminaliteit nodig
= Allerlei definities over angst voor criminaliteit.
Kritiek op het concept
Criminologen hebben een grote rol gespeeld bij het ontstaan en het behoud van het idee, maar er
waren groepen criminologen die kritiek hadden op het gebruik van het concept.
- In 60; angst komt naar buiten
- Nu (sinds de 80 in UK/US, in BEL 2000-2002): criminaliteitscijfers gaan omlaag, dit zijn de
criminaliteitscijfers van de traditionele soorten misdaden, maar het is niet het geval, vooral
met covid (overgangen van straatcriminaliteit naar online criminaliteit)
- Toen zij begonnen met het meten van de dalende criminaliteit, volgden de metingen van de
angst voor criminaliteit deze tendens helemaal niet. -> kloof tussen de werkelijke situatie van
de criminaliteit en de angst die de mensen hebben voor het verschijnsel
Tot voor kort besteedden criminologen te weinig aandacht aan een goede definitie van het begrip
"angst" en de relatie ervan met "criminaliteit
- Verwarring tussen angst, risico, veiligheid, zekerheid
- Angst varieert per type misdrijf
Wat we eigenlijk "weten" over angst voor criminaliteit is twijfelachtig (Farral en Ditton, 1999)
- Uit recente evaluaties van de methoden die in deze enquêtes worden gebruikt (vooral wat
betreft de vragen die worden gebruikt om de angst te meten), is gebleken dat de angst voor
criminaliteit stelselmatig te hoog wordt ingeschat. (Farrall en Ditton 1999)
Veel discussie over het concept en hoe het wordt gemeten. Voornamelijk op een klassieke manier, niet
duidelijk in feite van wat ze meten.
- Recent onderzoek:
o de relatie is een veronderstelling waaraan niet wordt voldaan = zeer belangrijk, er is
een relatie! Maar een complexe, geen oorzakelijk verband.
o Het is niet bepaald door de aard der dingen, niet onvermijdelijk
o Gezien als een feit, niet als een constructie (Vanderveen, 2006)
Kritiek op operationalisering en meting
De operationalisering van het concept is ontoereikend
- Zeer vaak gemeten door enquêtes
- Zwakke conceptualisering van "angst voor criminaliteit" (zie definities)
Voorbeelden van enquêtevragen
Voorbeeld van vragen in enquêtes:
- Voelt u zich wel eens onveilig? (altijd, vaak, soms, zelden, nooit)
- Vermijdt u bepaalde plaatsen in uw gemeenschap omdat u zich onveilig voelt
- Neemt u geen openbaar vervoer omdat u het niet veilig vindt?
- Hoe veilig voelt u zich als u 's avonds alleen in dit gebied loopt?
3
, - Hoe veilig zou u zich voelen als u 's avonds alleen in uw buurt was?
- Is er een plek hier in de buurt waar je je onveilig voelt als je 's nachts loopt?
Internationaal gebruikt in allerlei soorten enquêtes, maar het zijn geen neutrale vragen
Door de vraag hier te stellen definieert u de omgeving als onveilig. U duwt mensen in een soort van
manier van antwoorden (in al deze vragen), u creëert een vermoeden van angst, er zou angst kunnen
zijn, er zou criminaliteit kunnen zijn,...
In de eerste vraag: het is te breed. U kunt hem op veel verschillende
manieren beantwoorden.
Resultaten van dit soort metingen
- Niet in dezelfde mate als de criminaliteit daalt.
- Blauw: man en vrouw, vraag gaat over veiligheid: voelt u zich veilig
om in uw buurt te wandelen?
o Lichtblauw: mannen
o Donkerblauw: vrouw
o Overal in deze landen zijn vrouwen banger
Recente inzichten
- Gebruik van gemengde methoden = noodzakelijk!
- Enquête + naar het veld gaan
- Combineer deze!
"Bijna twee op de drie (64%) vrouwen gaan niet naar plaatsen waar geen andere mensen zijn - en
niemand om te helpen als ze worden aangevallen of lastiggevallen - tegenover 36% van de mannen.
41% van de vrouwen vermijdt alleen te zijn met iemand die ze kennen, uit angst voor aanranding of
intimidatie, tegenover 25% van de mannen. "(FRA, 2021, 4)
De manier waarop het wordt geconceptualiseerd werkt als een visnet waarin een hele reeks
uiteenlopende betekenissen wordt verzameld.
- In plaats van "angst voor criminaliteit", onderzoek angst op zich!
- Hou dat concept erin, maak het niet meteen "angst voor criminaliteit”
- In deze cursus: angst (voor criminaliteit)
Waarom angst en de (link naar de) stad bestuderen?
Angst en de stad
Bescherming tegen indringers was de belangrijkste drijfveer voor het bouwen van
(ommuurde) steden (Ellin, 2001 -> zie tekst Ellin = extra, niet verplicht! )
We zouden de stad moeten zien als iets dat formeel belangrijk was om mensen te
beschermen. Maar nu zijn steden vaak verbonden met angst.
Uruk zou de eerste stad zijn die zich rond 4000 v. Chr. in Mesopotamië ontwikkelde.
- Steden als deze bestaan niet meer.
- Het is een reconstructie
4