1
Kinder-en jeugdpsychiatrie
Hoofdstuk 2: eetstoornissen
Overeenkomsten en verschillen tussen anorexia en boulemia:
De twee belangrijkste eetstoornissen die meestal in de adolescentie beginnen zijn:
- Anorexia nervosa
- Boulimia nervosa.
Zij hebben als gezamenlijk kenmerk:
- Een sterke preoccupatie met de lichaamsomvang en -gewicht
- Een gestoord eetpatroon dat leidt tot ondergewicht (anorexia nervosa) of tot min of meer
normaal gewicht (boulimia nervosa)
- Evenals bij anorexia nervosa is bij boulimia nervosa sprake van een sterke angst om te dik te
worden
Verschillen:
Anorexia nervosa Boulimia nervosa
Aanhoudend te geringe voedselopname (DSM-5: Eetbui – episoden gevolgd door compensatoir gedrag
Het beperken van de energie-inname ten opzichte van om gewichtstoename te voorkomen
de energiebehoefte, resulterend in een significant te Latere aanvangsleeftijd, boulimia gaat vaak gepaard
laag lichaamsgewicht voor de leeftijd, de sekse, de met een normaal lichaamsgewicht. (DSM-5:
groeicurve en de lichamelijke gezondheid) Recidiverende eetbui-episoden en Recidiverende
inadequaat compensatoir gedrag)
Intense angst om aan te komen of dik te worden, of De lichaamsvormen en het lichaamsgewicht hebben
gedrag dat gewichtstoename tegengaat (DSM-5: Een een onevenredige grote invloed op het oordeel over
intense vrees om aan te komen of dik te worden of zichzelf
persisterend gedrag dat gewichtstoename verhindert)
Een verstoring van de manier waarop het kind of de Boulimiapatiënten hebben meer dan anorexiapatiënten
jeugdige zijn of haar gewicht of lichaamsvorm de neiging om hulp te zoeken voor hun klachten,
waarneemt (DSM-5: Een stoornis in de wijze waarop hoewel ook boulimiapatiënten de neiging hebben om
de betrokkene zijn of haar lichaamsgewicht of hun problematisch eetgedrag voor de buitenwereld
lichaamsvocht ervaart) verborgen te houden en te ontkennen
Comorbiditeiten met psychiatrische stoornissen; Vaker dan bij anorexiapatiënten sprake van
depressieve-stemmingsstoornissen (bij 50 tot 70%), comorbiditeit. Behalve de stoornissen die ook samen
angststoornissen (bij ruim 60%) en obsessieve- met anorexia nervosa voorkomen, komen bij boulimia
compulsieve stoornis (40%). Ook middelenmisbruik nervosa persoonlijkheidsstoornissen voor.
kan samen met anorexia nervosa voorkomen, vooral
bij patiënten met de purgerende vorm van anorexia
nervosa.
Vroegere aanvangsleeftijd Latere aanvangsleeftijd
, 2
2 types van anorexia kunnen uitleggen + de manieren waarop beiden zich kunnen uiten in de
praktijk toelichten:
Er worden twee afwijkende eetpatronen onderscheiden:
- Het restrictieve type:
o Vasten in combinatie met overmatige lichaamsbeweging
o Anorexia patiënten verliezen gewicht door te vasten, vooral door het vermijden van
koolhydraatrijke voeding
o Bij het restrictievetype wordt gewichtsvermindering bovendien nagestreefd door een
toename van lichaamsbeweging, bijvoorbeeld hardlopen of fietsen = fanatieke
sportbeoefening!
- Het eetbuien-/purgerende type:
o Eetbuien afgewisseld met purgeergedrag
o = braken, gebruik van laxantia, diuretica of klysma’s
o Bij het purgerende type, waar ook eetbuien bij voorkomen, wordt
gewichtsvermindering nagestreefd door het opwekken van braken of het gebruik van
laxantia, klysma’s of diuretica
De stuwende kracht in het streven naar gewichtsvermindering (tip: morfodysfoor)
De stuwende kracht achter het streven naar gewichtsvermindering:
- = de extreme vrees om aan te komen of dik te zijn + een gestoord lichaamsbeeld
- = ΔΔ: morfodysfore stoornis
- Zelfs in extreem uitgemergelde toestand kunnen anorexiapatiënten hun gewicht als te hoog
en zichzelf als te dik beoordelen
- Zij koesteren de gedachte dat afslanken prettiger zal voelen.
Zelfbeeld anorexiapatiënten en de gevolgen ervan op de verhouding tot de anderen
- Gewichtsverlies wordt beleefd als een enorme prestatie en een teken van zelfbeheersing
(controle), terwijl aankomen een teken van het tegendeel is, namelijk een falen van
zelfdiscipline.
- Zij zijn voortdurend bezig met het beoordelen van het lichaam:
o Door frequent wegen
o In de spiegel kijken
o Lichaamsdelen meten
- Zij verzetten zich tegen pogingen van de omgeving om zich met hun eetgedrag te bemoeien
en ontkennen dat er een probleem is
o Sommigen beseffen wel dat zij te mager zijn, maar vinden toch dat bepaalde
lichaamsdelen te dik zijn, zoals billen, buik en dijen, vaak houden zij de schijn op dat
er niets aan de hand is
- Ouders die de eerste tijd nog weinig of niets vermoeden, kunnen plotseling gealarmeerd
raken wanneer zij hun kind (meest hun dochter) uitgekleed zien
- Anorexiapatiënten zijn gepreoccupeerd met alles wat met eten te maken heeft, zoals
kookboeken, recepten of de hoeveelheid calorieën van voeding (calorieëntellers).
- Soms laten zij bizarre eetpatronenzien, zoals het snijden van eten in kleine stukjes en het
dwangmatig rangschikken of verzamelen van eten, zij zijn soms uiterst vaardig in het
bereiden van smakelijke maaltijden voor anderen
, 3
Verloop van anorexia (wanneer begint het proces? Wat is de aanleiding? Wanneer wordt er
ingegrepen?)
- Vaak begint anorexia nervosa bij meisjes met lijnen na een schijnbaar onschuldige opmerking
over het figuur
- Het beginnen met lijnen vindt in een ontwikkelingsfase plaats
o = waarin secundaire geslachtskenmerken zoals borstontwikkeling + volwassen
vrouwelijke vetverdeling zichtbaar wordt
- Het lijnen wordt in eerste instantie gezien als onschuldig, maar als het gewicht te veel
afneemt of er een vermoeden ontstaat dat de jongen of het meisje braken opwekt of dat er
eetbuien zijn, wordt door de ouders alarm geslagen.
- Meestal duurt het 6 tot 8 maanden voordat alarm geslagen wordt
- Een probleem is dat de adolescent die anorexia heeft niet zelf aan de alarmbel trekt, geen
zieke indruk maakt en veel energie heeft, maar ook geen enkele motivatie tot hulp of
verandering heeft
o Het zijn de ouders die hulp zoeken voor hun kind dat zelf grote weerstand heeft om
mee te gaan naar een arts
Lichamelijke symptomen en klachten als gevolg van het gewichtsverlies kennen + belang van
lichamelijk onderzoek (wat onderzoekt men + waarom?)
Lichamelijke symptomen en klachten als gevolg van het gewichtsverlies:
- Lichamelijke symptomen:
o Amenorroe
Als meisjes prepubertair zijn bij aanvang van de anorexia, kan het uitblijven
van de menstruatie een symptoom zijn
o Tekenen van verminderde activiteit van het autonome zenuwstelsel
Gedaalde lichaamstemperatuur
Hypotensie
= te lage bloeddruk
Bradycardie
= hartritmestoornis
o Droge huid
o Acne
o Bleke huidkleur
o Cyanose
= blauwe verkleuring van huid en slijmvliezen, door overmaat van
gereduceerde hemoglobine in het bloed
o Lanugohaar
= donshaar in het aangezicht als symptoom van anorexia nervosa
o Haarverlies
o Oedeem
= onderhuidse vloeistofophoping, soms aantoonbaar doordat na druk met
een vinger erop een ‘putje’ blijft staan
- Lichamelijke klachten kunnen optreden:
o Obstipatie
o Slapeloosheid
o Vermoeidheid
o Kouwelijkheid
o Duizeligheid
o Flauwvallen
o Pijn bij liggen en zitten
o Jeuk
