7. Behoefte aan uitscheiding/urineren en mogelijke
problemen
Voorkennis anatomie en fysiologie: urinair stelsel
7.0. Inleiding
- Door filtering van bloed en uitscheiding van afvalstoffen regelen de nieren de samenstelling
en volume van lichaamsvloeistoffen en regelen ze hiermee evenwicht in vocht en
elektrolytenhuishouding
- Eenvoudige activiteiten van het dagelijkse leven (urineren) kunnen in een zorgsituatie
aanleiding geven tot verlies aan zelfstandigheid, discomfort en diverse complicaties
- ZV kan geconfronteerd worden met specifieke pathologie rond urineren, waarvoor
diagnostische onderzoeken en behandelingen worden ingesteld
- Problemen met urineren => taboe-element
- ZV die niet meer zelfstandig kunnen urineren worden afhankelijk van hulpverleners
- (On)afhankelijkheid
Niet meer in staat om zelf naar toilet te gaan
- Problemen => verlies eigenwaarde
Mobiliteit
Hygiëne: bepaalde geur
- Bij problemen rond uitscheiding en daaruit volgende behandelplan kan VPK bijdrage leveren
door het ondersteunen van ZV door educatie, hulp bij diagnostiek, hulp bij incontinentie
VPK trachten verlies van eigenwaarde zoveel mogelijk te verminderen of voorkomen
7.1. Het normaal functioneren van de nieren en de urinewegen
7.1.1. De nierfunctie
1) Handhaven vochtbalans
- Waterhuishouding
2) Handhaven elektrolytenbalans: Na/K/Cl/PH/Mg
3) Verwijderen afvalstoffen
Ureum: eindproduct eiwitmetabolisme
Creatine: tussenproduct in metabolisme
Creatinine: eindproduct spiermetabolisme
4) PH-regeling
- Zuur-base evenwicht
5) Hormoonproductie
Renine: bloeddrukverhogend
Erythropoïetine = epo
7.1.2. Het mictieproces
- Urine wordt in nieren gevormd en gaat via ureters naar blaas en verlaat lichaam via urethra
- Urineblaas = hol orgaan dat dient als opslagplaats (urine opslaan tot die kan uitgescheden
worden)
1
,Verpleegkundig redeneren en handelen inleidend 2
Mictie = plassen zelf
1) Productie van urine t.h.v. de nieren
2) Vsica urinae / blaas (reservoirfunctie) => blaas vult zich
- Bestaat uit 2 gedeelten:
Blaashals
Eigenlijke blaas
- Heeft normale inhoud van 300-500 ml
- Mictiedrang komt bij meeste mensen tot stand vanaf vulling van 250-300ml
3) Sfincters = sluitspieren zorgen ervoor dat we niet zomaar urine verliezen => bewust
- Dubbel sfinctermechanisme
Interne sfincter: t.h.v. blaashals (musculus detrusor/3 spierlagen)
Belang bekkenbodemspieren
Externe sfincter
Bij vrouw: op de helft van de urethra
Bij de man t.h.v. distale gedeelte van de prostaat (1/3 e)
4) Sacraal blaascentrum: S2/S4
5) Centraal blaascentrum
- Ook bekkenbodemspieren spelen een belangrijke rol in continent zijn. Efficiënt functioneren
van de blaas is mede bepaald door de handhaving van de tonus van blaaswand en innervatie
van blaas
- Volwassen personen: bij het vullen van blaas wordt prikkel gestuurd naar sacrale
blaascentrum en via afferente zenuwbanen verder naar centrale blaascentrum
- Centrale blaascentrum is deel van de hersenen dat boodschap interpreteert en in staat is om
blaaslediging uit te stellen
- Als persoon immers aandrang tot urineren krijgt op een moment dat hij niet kan urineren,
geven hersenen via efferente banen impulsen naar sacrale blaascentrum dat op haar beurt
de spieren van de blaas blokkeert
- Indien persoon wel in staat is om te urineren, is het signaal van de hersenen dusdanig dat de
externe sfincter en bekkenbodemspieren zich ontspannen -> blaas trekt samen -> inwendige
druk overtreft de weerstand van interne sfincter -> urine loopt uit blaas
- Bij baby’s is blaascentrum in hersenen nog onvoldoende ontwikkeld => geen gevoel van
blaasvulling en geen controle over blaaslediging => gebeurt compleet reflexmatig
Plassen = passief proces
- Je moet de kringspier laten ontspannen waardoor de urine verwijdert wordt
- Je mag niet actief persen om te plassen
Als je dat op lange termijn wel doet, dan kan je problemen krijgen
Geen buikpers
Bekkenbodemspieren:
Problemen hierrond zijn minder frequent bij mannen
(eerder andere problemen zoals vergrote prostaat, ..)
Op lange termijn vaak te maken met kinderen op
wereld te zetten, door zwangerschap en geboorte
gaan die spieren heel wat uitgerokken zijn en heel
wat inspanning moeten leveren hebben
Problemen met incontinentie als 2
bekkenbodemspieren onvoldoende worden getraind
,Verpleegkundig redeneren en handelen inleidend 2
7.1.3. Diurese
= hoeveelheid urine die een volwassen persoon per 24 u uitscheidt (geproduceerd per 24 uur)
- Hoeveel gaan we effectief gaan uitscheiden; hoeveel wordt er geplast
Wat is er normaal op 24 uur?
- Volwassen persoon: 1L-1,5L
- Bij kinderen lager: zo veel kleiner
1ml/kg lichaamsgewicht/uur (minimum diurese van 0,5ml/kg lichaamsgewicht/uur)
Diurese: beïnvloedende factoren
Normale beïnvloedende factoren:
- Vochtopname (dranken)
Drink je meer, dan plas je meer
- Vochtuitscheiding langs andere wegen
Is het een heel warme dag, dan zweet je veel
Perspiratio insensibilis: via transpiratie en ademhaling
Maag-darmkanaal (braken en diarree)
- Eetpatroon (zout voedsel)
- Geneesmiddelen
Abnormale beïnvloedende factoren
- Stoornissen in bloedcirculatie
- Hormonale stoornissen
- Algemene stoornissen op spieren blaas, ureters, urethra
7.1.4. Mictiepatroon
Mictie = plassen op zich
Aantal keren dat iemand per dag urineert en hoeveelheid die hij telkens produceert
Gemiddeld 4à6 keer per dag afhankelijk van diverse factoren
- Mictiepatroon = gedragspatroon m.b.t. plassen over geheel van dag (aantal keren +
hoeveelheid)
- Verschil tussen mensen die weinig keer plassen, maar altijd grote hoeveelheid hebben en
mensen die heel veel keren, maar telkens kleine hoeveelheden
Mictiepatroon: beïnvloedende factoren
Normale beïnvloedende factoren
- Geneesmiddelen
- Anatomisch functioneren
Hoe is het gesteld met de blaasspier
- Leeftijd
- Opvoeding
Welke gedragspatronen krijg je aangeleerd
- Beschikbare toiletten
Psychische factor
- Prioriteiten
- Emotionele factoren
3
, Verpleegkundig redeneren en handelen inleidend 2
Stress voor examen: veel plassen
Abnormale factoren
- Algemene stoornissen op spieren blaas/ureters/urethra
- Neurologische factoren: beschadiging van RM of zenuwbanen waarlangs impulsen naar
hersenen worden gestuurd
- Pijn
- Infectie
7.2. Urine
7.2.1 Urine
- Samenstelling wisselt voortdurend
Onze nieren zijn continu bezig; er is een deel van het vocht dat wordt opgenomen en een
deel wordt urine en wordt uitgescheden
Wat de samenstelling is, hangt af van de lichaamsprocessen
- Hoeveelheid: 1000 (min) tot 1500 ml / 24 uur
Volwassene
- Dichtheid/soortgelijk gewicht: 1005 tot 1025-1030 g/cm 3
Wisselt dag-nacht
Geeft weer hoe geconcentreerd urine is (hoeveel opgeloste deeltjes in urine)
- PH: normaal licht zuur (±6)
Variërend van 4,8-8
- Kleur: kleurloos tot geel // lichtgeel tot donkergeel
- Geur: beperkt
Wordt urine opgevangen en blijft het staan, dan wordt het een groeiplek voor allerlei
bacteriën en dan begint het te stinken
- Urine die rechtstreeks uit blaas komt is steriel
Uit het lichaam blijven staan => gunstige groeiomgeving voor kiemen
7.2.2. Normale bestanddelen van urine
Goed blokken
7.2.3. Abnormale bestanddelen van urine
Goed blokken
- Eiwit = proteïnurie (proteïnen terug te vinden in urine)
- Glucose = glucosurie
- Ketonlichamen
- Veel galkleurstoffen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Verpleegkunde2003. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,19. Je zit daarna nergens aan vast.