LES 1_Inleiding
44
3 definities Deplazes:
- “A filigree construction”
o Structuur van slanke, lijnvormige elementen waartussen een soort vlak of doek wordt
gespannen om zo ruimtes te kunnen onderscheiden = Tektonische constructie
o Tektonisch principe (FRAMPTON) = eerste en belangrijkste opdracht van een architect is hoe
de krachten worden afgedragen op de ondergrond, in die opgave kan de architect een
autonome opdracht vervullen
- “A Solid construction”
o Ruimtescheidende en dragende functie vallen samen, een dragende metselwerk muur draagt
bijvoorbeeld een vloerplaat maar scheidt ook twee ruimtes.
- “A Composite construction”
o Constructies behoren bijna nooit zuiver tot één categorie, meestal composite.
47
Herzog & de Meuron - Ricola Factory
Programma = stapelen van goederen
ZWAAR: lijkt samengedrukt in onderste zone door kleinere
horizontale afstand, zoals een accordeon abstracte,
betekenisvolle weergave van stapelen en compressie
+ Micro-reliëf is zichtbaar door de fundering 100% horizontaal
LICHT: Doordat dakrand net boven eigenlijke dakrand wordt
48 uigetild, (kroonlijst) wordt het gebouw licht en ijl
Gebouw is opgebouwd uit vezelcementplaten die in een boekenrek worden geplaatst met variërende
afstanden tussen de planken, er werden dus elementen toegevoegd om het gebouw uitdrukking te geven.
49
Een dakpakket wordt op een lijnvormige balk gelegd die zijn steun vindt bij
een kolom. Tegen de skeletstructuur wordt er een sandwichpaneel
geplaatst (isolatie met aan weerzijden aluminium of gelakt staal). Deze
panelen zorgen dus voor water- en winddichtheid, niet de
vezelcementplaten.
Een licht gebouw drukt toch zwaarte uit
50
Baumschlager-Eberle – kantoogebouw in Oostenrijk
De verhouding tussen open en gesloten zorgt ervoor dat raamopeningen
klein lijken + diepte van ramen (dagkanten tonen) zorgen voor een ZWAAR
gevoel.
Subtiele assymetrie van 3 naar 4 en meer bouwlagen
Extreem constructieprincipe: geen aparte isolerende materialen, de massa
en raamopeningen zorgden voor aangenaam klimaat (geen
verwarmingsketel of ventilatiesysteem).
,Het doel was zo dicht mogelijk bij een massieve constructie aan te leunen, wat je buiten en binnen ziet moest
één geheel vormen, enkel het dragende van de muur, geen tussenspouwbladen. De buiten- en binnenkant zijn
bepleisterd voor extra winddichtheid.
Metselwerk moest voldoende holtes hebben om stilstaande lucht (isolatie) op te kunnen slaan verzorgd
metsen was een must. Alles is heel precies onderzocht (warmtewinsten uit verlichting, computers en mensen,
dimensies, raamopeningen, etc.), dit doe je niet zomaar in een residentiële woning.
54
Bearth & Deplazes - House Meuli
Massieve constructie zonder isolerend materiaal, zelfs geen verf of pleisterlaag
gebruikt. Dik genoeg en voldoende getrild beton = luchtdicht (door gebrek aan
luchtbelletjes is er een gebrek aan luchttransport).
Warmtetransporten: convectie (lucht), straling en geleiding (contact)
Beton is een goede geleider Door de samenstelling aan te passen kreeg deze
een voldoende hoge isolatiewaarde
In beton zit staal, dus toch filigrijn + kepers en gordingen alles is composite
LES2_Inleiding2
“Architecture starts when you carefully put two bricks together. There it begins.” – Mies van der Rohe 1959
‘carefully’ duidt op het met zorg ontwerpen, om dit te kunnen doen moet je weten welk materiaal je hanteert,
je moet al bouwende ontwerpen, je kan onmogelijk iets ontwerpen zonder na te denken over constructiewijze.
Sigurd Lewerentz
Materialiteit van dagkant wordt aanwezig gesteld oor een donkeren en aangelichte zone, de
verticale voegen zijn veel breder dan de horizontale, de bakstenen lijken te zwemmen in een
mortelbad en geven eerder de indruk van een bekleding dan van een muur
Dualiteit tussen de zwaarte van het gebouw en de fragiliteit van de stenen
3
Caruso St. John Architects – Bremer LandesBank
Programma = financiële instelling vraagt om gebouw in centrum stad
1. De context is in acht genomen, de naburige gebouwen
hebben een kroonlijst en een terugwijkend schuin dak. Dit
doen zij ook, een basisvolume in de hoogte van de muur met
de kroonlijst op zelfde hoogte als de buur, en een
nevenvolume dat terugspringt t.h.v. die kroonlijst.
2. De gebouwen uit de context zijn zwaar, dus we kiezen bakstenen als materiaal, de zwaarte wordt versterkt
door het tongewelf aan de inkomhal zware bank, onverzetbaar, drukt permanentie uit.
3. Eenvoudige verticale raamopeningen, relatief klassiek op tablethoogte (85cm) op context gebaseerd + het
genereert een vertrouwd, huiselijk gevoel bij cliënten, schept vertrouwen
een spiegelpaleis zou cliënten zich klein doen voelen, hier wilt de bank vooral menselijk zijn.
,Kleine wijzigingen in snede of constructie hebben een enorme impact op het gevelbeeld, elk steentje moet
getekend worden, het gebouw is met een enorme zorg en vakkennis ontworpen en de mensen die er werken
krijgen deze zorg mee als architect grijp je in op mensenlevens
Met eenvoudige middelen kan je fantastische dingen realiseren dit wil bank uitstralen
7
Tesnau? -Tekeningen
Architectuur is afwezig, de boom staat centraal. De handelingen van mensen staat vooraan: het opstapje naar
de deur, het openen van luiken, het kijken door het raam naar binnen, etc.
Als architect bewegen we tussen het leven dat we moeten dienen en het object dat we moeten maken
9
Zeer domestiek, het zitten in een hoek is fijn en beschermend, tegen het huis heb je privacy en verder in de
tuin sociaal contact.
10
Als architectuur verdwijnt is het tafereel belangrijk, wat er zich afspeelt in de ruimte. Een stoel en tafel staan
op een zacht tapijt, links een raam zodat rechtshandige prachtig licht hebben om te schrijven
Ontwerp ramen die een functie krijgen binnen
11
Loos – Müller House
Rijkdom van mensen werd niet in de gevel getoond, wel aan het
onthaal. De voordeur onder een luifel met een zitbank, een bloemetje,
een lamp en een raam, alles gematerialiseerd in hoogwaardige
natuursteen onthalen van personen is belangrijker dan gevelbeeld,
investeren in contacten
“Raum plan” ligt tussen een solide plan en een Plan Libre van Le Corbusier, het is een aaneenschakeling van
ruimtes die met elkaar in verbinding staan en doorzichten toelaten.
Perfect georganiseerde en afgewerkte gehelen met perfecte maatvoeringen (de zithoek voor vrouwen met
doorkijk, variërende plafondhoogtes, hoge ramen laten licht zeer diep binnenkomen, Chesterfields perfect
gepositioneerd van elkaar en van het haardvuur, etc.) Relatie met tekeningen Tassenhof
21
- Adam Caruso (The feeling of Things)
- Frampton (Studies in Tectonic Culture)
- Zumthor (Atmospheres)
24
- FRAMPTON: we zijn nog meer met het scenografische en esthetische bezig dan vroeger, maar is dit
wel het belangrijkste? Neen, de architecturale autonomie (iets wat enkel architectuur heeft), is het feit
dat en de manier waarop we zwaartekracht moeten oplossen a.d.h.v. structuur en constructie.
- Perspectief betekent afstand nemen van directe ervaringen als horen, zien, proeven, ruiken en voelen
en dus ook afstand nemen van een meer directe ervaring.
- Gebouwen kunnen ervaringen opwekken, geschiedenis is fundamenteel, alles is een herwerking
, 27
CARUSO
Klooster van Thoronet
Eenvoud en directe fysieke aanwezigheid van licht, resonerende
klanken zorgen voor een soort noise canceling moment, het is bijna
monochroom, je staat op iets zwaars, iets heel stevig. Je wordt rustig.
Het behoort tot ons verleden en zal er altijd toe behoren, zeer
belangrijk.
Van Nelle Fabriek
Elke verdieping stond terecht voor een deel van het productieproces
van koffie, thee en tabak. De hoogte van het gebouw = de hoogte van
het productieproces, ultraspecifiek ontworpen.
Gebouw laat toe dat er iets anders in kan gebeuren: het
overdimensioneren van verdiepingshoogtes, voorzien van daglicht.
Specifieke neutraliteit
Moeten we gebouwen ontwerpen die heel specifiek zijn voor een programma, of net niet?
We zijn emotioneel geraakt door de autonomie van het gebouw, de zeer dunne, breekbare ramen versus de
zware kolommen erachter vormen een prachtig contrast + UNESCO Werelderfgoed dus we zijn wat
vergevingsgezinder voor de milieubelasting.
34
Zumthor – Serpentine Pavilion
Goede architectuur roept gedachten op, atmosferische geuren en geluiden
Alles zit in deze schets, we zien een plan, een snede, een ventje die
onder en tegen iets zit beschermd van aanvallen, een zwart
fundamenteel vlekje.
In het midden van het plan zie je wilde kleuren, een tuin, mensen
zitten graag in een tuin, maar hoe een tuin in een park maken?
Hij zet de beleving van de tuin centraal, het is een verrassing, je ogen gaan van licht naar donker en terug naar
licht. Hij weet wat de zithoogte is, het dak laat water op de planten lopen, er is een ingebouwd licht.
De houten constructie verwijst naar tijdelijkheid, door het zwarte verdwijnen hoeklijnen Tassenhof
