Samenvatting
Samenvatting cultuurgeschiedenis
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
In deze samenvatting komt elk onderdeel van cultuurgeschiedenis aan bod.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
0. Cultuurgeschiedenis: Inleiding en overzicht Vooral nadruk op de band tussen architectuur, ruimte en cultuur
Cultuur, geschiedenis en cultuurgeschiedenis
Wat is cultuurgeschiedenis?
Specifiek gebied binnen de geschiedschrijving
o Verschillende specialismen bv kunst-, economische-, politiek geschiedenis
<-> cultuurgeschiedenis
=> tracht een samenhangend beeld te bieden van een historische periode of evolutie
(vaak diverse aspecten van de cultuur die gecombineerd te worden)
Cultuurgeschiedenis, architectuur, ruimte en beeld
Architectuur en ruimte hebben niet alleen betrekking op de gebouwde omgeving, maar worden
ook voorgesteld in de kunt of literatuur
o Zowel de bebouwde als de voorstelling van de ruimte en architectuur kunnen ons veel
leren over het individu en de maatschappij in een historische context
We bestuderen de bebouwde omgeving en de voorstellingen van architectuur en ruimte in de
eerste plaats in verband met het concrete individu in zijn/haar maatschappelijke context
o Voorbeeld bebouwde ruimte: Otto Wagner – psychiatrische instelling Am Steinhof
Het gebouw vormt een architecturale compositie die een panoptische blik
en optische transparantie verbergt
De kijker controleert
Het gebouw is geconstrueerd vanuit de fictie van een kijker die een zo
volledig mogelijk overzicht heeft
De ruimte reflecteert opvattingen over:
De psychiatrie => gaat meer over hygiëne/controle/decriminalisering
De patiënt => wordt niet meer gezien als gevangene/misdadiger, maar als
persoon die moet genezen
Een gezonde maatschappij => niet verborgen: hygiënisch en
gecontroleerd (dit wordt gezien en niet verborgen)
o Voorbeeld van een imaginaire ruimte: Antoine Watteau – Les plaisirs du bal
Hoe een ruimte wordt voorgesteld in de kunst
Rococo schilderkunst
Geeft de sfeer pastorale literatuur weer
o Populair in adellijke kringen
Architecturale constructie creëert een scheiding tussen de voor- en de
achtergrond van het kunstwerk
o Voorgrond:
Adellijke/dansende/pratende figuren
~sociaal gebeuren (theatraal)
o Achtergrond:
Wazig landschap, doorkijk op een ideaal landschap
=> literair, imaginair, fantasie
=> is ook hoe de adel de wereld voorstelde
=> weergave van de verbeelding (grens doek=grens verbeelding)
, 1. De cultuur van de barok
De barok wordt gekenmerkt door:
De bijzondere natuurgetrouwheid
De licht en schaduw contrasten
Het vastleggen van het dramatische moment
De balans tussen de theatrale verstilling en dynamiek
Vragen die je kunt stellen bij schilderijen uit de barok:
Hoe gaat de schilder om met licht en schaduw? (contrasten zoeken)
Welk moment in een verhaal wordt weergegeven? (welk verhaal wordt afgebeeld)
Waarom prikkelt men met dat moment de verbeelding van de kijker?
Hoe wordt dynamiek gecreëerd? (minimalistisch of niet)
Hoe wordt kleur gebruikt?
Hoe worden gezichtsuitdrukkingen weergegeven?
Hoe wordt er met illusie gespeeld?
16e eeuw => turbulente tijden onder meer door:
- de godsdienst oorlogen die toen Europa verscheurden
- ontdekkingsreizen
- ontwikkelingen in de wiskunde, wetenschap, architectuur en filosofie
In deze les => ingaan op hoe de kunst de cultuur van de barok belichaam
De kunst van de barok speelt met de illusie. Kunnen we werkelijkheid wel kennen , of worden we
bedrogen door onze zintuigen? Dit is de centrale vraag.
De wereld wordt een wereld van verbeelding en persoonlijke ervaring. Meer en meer wordt de ruimte
een ervaringsruimte/verbeelde ruimte/psychologische ruimte.
Toneelstuk van Perdo Calderon de la Barca ‘Het leven is een droom.’
Gaat over de werkelijkheid en droom, over zinsbegoocheling en kennis over de vraag of we
überhaupt onszelf kunnen kennen
Een van de meest vooraanstaande voorbeelden van de literaire barok
Literatuur en theater uit de barok: niets is wat het lijkt/wat is echt/wat is een illusie?
o Centrale thema’s?
- De overtuiging dat de mens geregeerd wordt door passies waaruit een obsessie tot
zelfkennis en zelfcontrole volgt
- Niets is wat het lijkt op de barokke scène (wereld is een droom/leven is niet meer reëel)
=> relatie tussen illusie en realiteit staat centraal
Barok: chronologisch kader en voorbeelden
De kunst en cultuur van de barok hadden veel te maken met de expressieve kracht die het beeld van het
overweldigend karakter en de illusie van de realiteit moest hebben.
Caravaggio => stond bekend voor de dramatische kracht (ingehouden) beweging en chiaroscuro (licht en
schaduwcontrast)
Rubens => niet ingetogen, maar juist heel veel beweging
Ze waren allebei enorm invloedrijk voor de verdere ontwikkeling van de stijl
, Algemene kenmerken van de barok:
Bijzonder sterke natuurgetrouwheid
Vastleggen dramatisch moment
Licht-schaduw contrast
Kunst van de barok draait om een paradox
o Kunst kan een net echte illusie van de werkelijkheid creëren
o Kunst kan aantonen dat het net echt een illusie is
Het gaat om een bedrieglijke afbeelding van de realiteit
Voorbeeld chiaroscuro
- Ingehouden beweging
- Vatten van het meest dramatische moment
P.P.Rubens De kruisiging en de kruisafneming
Beide meesterwerken van Rubens
Voorbeeld abundante dynamische barok
o Contrasten tussen licht en duister
o Overbelichte lichaam van christus
o Het lichaam van christus vorm op beide middenpanelen een diagonaal
o Dynamiek als dramatische voorstelling
Wordt versterkt door: gelaatsuitdrukkingen, overdreven musculatuur en
het voorgestelde moment
Oprichting kruis en dynamiek afneming kruis
Plafonds en stille levens spelen met vervaging van de grenzen van buiten en binnen het doek
Bv:
Andrea Pozzo, Sint Ignatius, Rome, 1680: trompe-l’oeil
Cornelius Gijsbrecht, De achterkant van een ingekaderd schilderij, ca. 1668-1672, Statens Museum for
Kunst (Copenhagen)
Jan Van der Vaart, Viool en boog, 1674, Chatsworth House
Diego Velázquez (1599-1660): de illusie van de voorstelling zelf
De overtuiging dat de wereld slechts bestaat uit voorstellingen van die wereld
Dit wordt het onderwerp van de kunst
Dit centraal onderwerp is de verborgen boodschap in de twee werken van Diego Velazquez
o De hofdames 1656
o De spinsters 1657
Analyse:
In de schilderkunst en de literatuur van de 17e en 18e eeuw lijken voorgestelde personnages en
narratieve thema’s slechts naar andere voorstellingen te verwijzen. Er is niets meer buiten een
opeenstapeling van voorstellingen, zonder dat er ooit een moment komt dat de voorstelling verwijst naar
een wereld buiten de voorstelling, de realiteit. De Hofdames, De spinsters zijn daarvan een heel mooi vb.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stuvia2003. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen