Nederlands taalbeschouwing
deel 2
Inhoud
DEEL 1: Fonetiek.....................................................................................................................................3
De spraakketen (speech chain)...........................................................................................................3
Spraakproductie.................................................................................................................................3
Indeling van de klanken......................................................................................................................4
Orale vs. nasale klanken.................................................................................................................4
Klinkers vs. medeklinkers................................................................................................................4
IPA = international phonetic alphabet................................................................................................5
Syllaben..............................................................................................................................................5
Uitspraakwoordenboeken en oefenmateriaal....................................................................................5
DEEL 2: Spelling – klanken en syllaben...................................................................................................6
Inleiding..............................................................................................................................................6
Splitsen in lettergrepen......................................................................................................................8
Geen tussenmedeklinker................................................................................................................9
Eén tussenmedeklinker................................................................................................................10
Twee tussenmedeklinkers............................................................................................................10
Drie of meer tussenmedeklinkers.................................................................................................11
Samenstelling en afleidingen........................................................................................................11
Speciale gevallen..........................................................................................................................11
Klinkers.............................................................................................................................................13
Vrije of lange klinkers...................................................................................................................13
Gedekte of korte klinkers.............................................................................................................18
De sjwa [ə]....................................................................................................................................19
Tweeklanken.....................................................................................................................................19
<au> vs. <ou>................................................................................................................................19
<ei> vs. <ij>...................................................................................................................................20
Andere tweeklanken.....................................................................................................................20
Medeklinkers....................................................................................................................................21
Verdubbeling van een medeklinker..............................................................................................21
Specifieke regels...........................................................................................................................21
1
, Samenvatting Nederlands taalbeschouwing 1 deel 2
Varia.............................................................................................................................................23
DEEL 3: Morfologie...............................................................................................................................23
Morfemen........................................................................................................................................24
Ongelede vs. gelede woorden..........................................................................................................24
Flexie................................................................................................................................................24
Productieve vs. niet-productieve procedés..................................................................................26
Morfeem ≠ lettergreep.................................................................................................................26
Vaste uitdrukkingen met oude naamvalsvormen.........................................................................27
DEEL 4: Spelling – flexie........................................................................................................................28
Werkwoorden...................................................................................................................................28
Onvoltooid tegenwoordige tijd (o.v.t.).........................................................................................28
Onvoltooid tegenwoordige tijd (o.v.t.).........................................................................................28
Voltooid deelwoord......................................................................................................................29
Imperatief.....................................................................................................................................30
Conjunctief...................................................................................................................................31
Engelse werkwoorden..................................................................................................................31
Vervoeging van de gij-vorm..........................................................................................................32
Buigingsvormen................................................................................................................................33
Meervoud.....................................................................................................................................33
Telwoorden: honderden, duizenden, miljoenen..........................................................................33
Adjectief.......................................................................................................................................33
Genitief.........................................................................................................................................35
2
, Samenvatting Nederlands taalbeschouwing 1 deel 2
DEEL 1: Fonetiek
De spraakketen (speech chain)
Communicatie via gesproken taal gebeurt in een aantal
fasen
Fase Wat gebeurt er?
Fase 1 Er zit een idee in het hoofd van de sprekers (de bedoeling, het concept)
Fase 2 Idee wordt omgezet (op mentaal niveau)
Fase 3 De woorden en zinnen worden uitgesproken
Fase 4 Spraakgeluid ontstaat
Fase 5 De luisteraar vangt de ‘luchtdrukverstoringen’ op en herkent ze als geluid
Fase 6 Er is sprake van verstaan als de luisteraar de geluidsstroom herkent in een
specifieke volgorde
Fase 7 Er is sprake van begrijpen als de luisteraar de woorden en de bedoeling van de
spreker herkent
Fase Wat gebeurt er?
Spraakproductie
Initiatie Er komt een luchtstroom op gang (meestal egressieve luchtstroom)
Proces heeft 3 fasen
= klanken gevormd bij het uitademen
Fonatie De luchtstroom brengt de stembanden aan het trillen
Bij sommige is er wel, bij sommige niet
Articulatie ALGEMEEN: lucht verlaat het lichaam via …
Luchtpijp keel-, mond- en /of neusholte mond of neus
MEDEKLINKERS: het verschil in medeklinkers hangt af van de aard en plaats van
de hindernis
De lucht wordt gedeeltelijk of volledig tegengehouden door een hindernis
KLINKERS: het verschil in klinkers worden bepaald door de positie van de tong en
de vorm van de lippen
Er is geen obstakel in de mond-keelholte, de lucht stroomt vrij naar buiten
3
, Samenvatting Nederlands taalbeschouwing 1 deel 2
Indeling van de klanken
Orale vs. nasale klanken
Huig
Positie 1 Positie 2
Neusholte afsluiten Neusholte niet afsluiten
Lucht via de mond Lucht via de neus
Resultaat: orale klanken Resultaat: nasale klanken
Plofklanken: de lucht komt vrij met een kleine explosie
Wrijfklanken: de lucht wordt door een vernauwing geperst
Neusklanken (nasalen): de lucht ontsnapt via de neus
Liquida (vloeiklanken): de lucht blijft vloeien (beperkte
vernauwing)
Glijklanken (glides, halfklinkers): nét geen ongehinderde
luchtstroom, vandaar de sterke gelijkenis met klinkers
(heel beperkte vernauwing)
Indeling 2: volgens de plaats van articulatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laideelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
