Architectuurtypologie
1. De Revolutionairen en het Neoclassicisme
1.1 Historische kader en algemene kenmerken
In de 18de eeuw hadden monarchie en Kerk in de meeste Europese landen alle macht in
handen. De barok en rococo blijven sterk aanwezig in paleizen en paleistuinen van de
Europese vorstenhuizen.
Barok
Barok= Een feestelijk en overdadige stijl, die gekenmerkt wordt door:
sterke contrasten en overdreven vertoon van pracht en praal
eenheid tussen ruimte en vorm
geometrische basisvolumes werden gecontrasteerd met andere volumes, om zo een
grotere ruimtewerking en dynamiek te bouwen
ellipsvormig grondplan
beeldengroepen en uitgewerkte gebouwelementen vormen 1 dynamische
compositie, die dramatisch geaccentueerd wordt door een bestuurde lichtinval en
schaduwwerking via daklichten en koepellantaarns
Representatieve gebouwen uit de barok
Bernini (1658-1670): Sant' Andrea al Quirinale, Rome
Huyssens, D'Aguilon, Rubens (1615): Carolus Boromeuskerk,
Antwerpen
1
, Rubens (1618): Rubenshuis, Antwerpen
Huyssens (1629-1722): Sint-Pieterskerk, Gent
Van der Linden (1689): Vismarkt, Gent
Rococo
Rococo= De barok wordt in Frankrijk en Noord-Europa verder uitgewerkt tot Rococo. Deze
term is afgeleid van 'rocaille', waarmee een puntige versiering wordt aangeduid. Deze stijl
wordt gekenmerkt door:
verguld stucwerk in abstracte, asymmetrische krullen, plantenmotieven, vruchten,
schelpen en guirlandes, ingebouwde spiegels
delicaat beschilderde muren en plafonds
deze 2 voornoemde kenmerken worden gecombineerd om een sfeer van elegantie
en luchthartigheid op te roepen
ornamentiek: negeert de architectonische orde en verbindt het gebouw, zijn beelden
en plafondschilderingen tot 1 geheel
nerveuze speelsheid met een voorliefde voor asymmetrie en afkeer voor rechte lijn
2
,Met de rococo ontstaat een echte wooncultuur: bij de inrichting, versiering en bemeubeling
werken de verschillende kunsttakken samen om te komen tot een verfijnd, idyllisch en
bekoorlijk resultaat.
Representatieve gebouwen uit de rococo:
Neumann (1743): Bedevaartskerk
Vierzehnheiligen, Beieren
't Kindt (1738-1739): Hoofdwacht, Gent
't Kindt (1745-1747): Huis Damman, Gent
De Wilde (1755): Hotel Falligan, Gent
Symoens (1772-1774): Hôtel
d'Hane-Steenhuyse, Gent
3
, Classicerende barok
Classicerende barok= Een iets strengere, sobere toepassing van Barok en Rococo die nog
aanleunde bij de voorliefde van de Renaissance voor de klassieke Griekse en Romeinse
architectuur.
Representatieve gebouwen
(1605-1612): Place Royal (nu
Place de Vosges), Parijs
(1667-1670): Oostfaçade van het Louvre, Parijs
(1680-1707): Dôme des Invalides, Parijs
Classicisme in Frankrijk
Ancien Régime= een periode waarin de glorie van het Franse Vaderland maximaal wordt
bezongen. Die politieke stabiliteit wordt weerspiegeld in een behoudsgezinde 'classicistische'
architectuur. Hierbij wilde men volgens de principes van de antieken werken:
herneming 5 orden
monumentaliteit
sobere geometrische vormen
symmetrie
Neoclassicisme
In de loop van de 19de eeuw begint met voor deze architectuur de benaming neoclassicisme
te gebruiken, maar veel bouwwerken komen al in de 18de eeuw tot stand.
Verlichting
In deze periode voltrekt zich een duidelijke intellectuele verandering in de werken van onder
meer Voltaire en Immanuel Kant. Zij zijn de filosofen van de Verlichting en geloven dat het
4
