H1 De ontrafeling van de middeleeuwse orde (1450-1650)
Inleiding
Renaissance: verijst naar verschillende veranderingen in de politiek, economie, de plaats van
het christendom en over de manier van denken over mens een maatschappij.
Wetenschap en emancipatie van de politiek
Leonardo da vinci
- Het logische en het experimentele
- Het mercantillisme
o Idee dat de koning of de lokale heerser van de stadsstaten zich moeten
inzetten voor de handelinsinkomsten te optimaliseren.
Niccollo Machiavelli
- Hoe de maatschappij concreet werd geregeerd
- Vorstenspiegel Il principe: hoe de vorst echt was in plaats van het ideaalbeeld
- Menselijke natuur overal hetzelfde maar voor politiek slecht
- Religie geen overkoepelende rol, maar sociaal cement
- Statsrede / la raison d’etat (de staat moet doen wat gedaan moet worden, in welke
omstandigheden dan ook)
- Vrijheid = zekerheid onaantastbaarheid privebezit
Thomas more
- Zag verarming van de bevoking en veranderende sociaal-economische verhoudingen
- Utopia: 2 delen
o Beschrijft de economische verwoesting van het britse platteland: enclosure
beweging
o Beschrijft ideale samenleving gebaseerd op gemeenschappelijk bezit
Eind van de katholieke hegemonie: reformatie en contrareformatie
Luther
- Humanist een nieuw zelfbewustzijn
- Reis naar Rome 95 stellingen tegen de decadentie van de Kerk
- Religieuze bevrijding van de mens relatie tussen mens en god, kerk overbodig
geen sociale bevrijding, iedereen heeft zijn eigen plaats in de
maatschappij, religieuze bevrijding gaat niet samen met gelijkheid
- Boeren kwamen in opstand onder leiding van Thomas Muntzer. Ze eisten een
maatschappij waarin werk en privaat bezit gemeenschappelijk waren. Luther keerde
zich hiertegen. Luter verloor veel steun van de boeren en stadsmensen, maar met de
adel achter zich kon hij zijn leer verder verspreiden.
,Calvijn
- Mens is een hulpeloos wezen, het lot lag bij God
- Wisnt was het resultaat van hard werk en moest nuttig worden besteed als kapitaal.
(vroegkapitalisme)
- Regering bestond uit een consistorie en een ministerie.
- Genève was een theocratie waarbij de regering bestond uit een consistorie en
ministerie.
Koloniale ontmoetingen: het dispuut van Valladolid
Over het verspreiden van Katholisisme om Amerikaans gebied:
De Sepulveda
- Brutale onderwerping: bevolking gedwongen bekeerd moesten worden
- 4 redenen:
o Afgodendienaren
o Van nature uit slaaf
o Mensenoffers, kannibalisme en sodomie
o ‘natuurlijke slavernij’ idee dat somigge inferieur zijn en andere inferieur
Bartolomé de la Casas
- Wreedzame bekering
- Christendom opgelegd: oorlog maar in sommige situaties gerechtvaardigd. Oorlog
tegen ketters en ongelovigen gerechtvaardigd, niet tegen de inheemse amerikaanse
bevolking want zij waren geen ketters die gestraft moesten worden.
- Onderscheidt Aristoteles’ barbaren
- De menselijkheid van de inheemse amerikanen werd half erkend, door het
ontkennen van de menselijkheid van de zwarte Afrikanen.
Spaanse veroveraars ( de conquistadores) werden belood door de koning met de arbeid van
de niet-christelijke onderworpen volkeren (de encomienda). In ruil daarvoor moesten de
spanjaarden er voor zorgen dat de inheemse bevoking de ‘gift’ van het katholisisme en de
spaanse taal kreeg. Ze verklaren beiden het dispuut te hebben gewonnen.
Hoewel slavernij verboden was, was het encomienda er een van dwangarbeid, een soort
groepsslavernij onderworpen aan straffen en de dood als de inheemse bevolking zich
verzette.
Glorieuze revolutie
Kapitalistische en sociale veranderingen in groot Brittanië leidde tot een conflict ussen het
parlement en het koningshuis dat uitmondde in een burgeroorlog met religieuze inslag.
- In 1629 ontbint Karel 1 het parlement, maar was daarna weer genoodzaakt het
opnieuw bijeen te roepen door een tekort aan financiële middelen en om zijn leger te
been te houden.
- In de Grand Remosntance somde het nieuwe parlement zijn bezewaren op tegen het
beleid van de Koning. De koning reageerde hier niet op waardoor het parlement
besloot dit document publiek te maken.
, - Het parlement bleek de kant van de Puriteinen te kiezen: Engelse protestanten die
de rooms-katholieke kerk wilden zuiveren van alle anglicaanse invloeden. Dit bleef
voornamelik een religieus-politiek conflict omdat de maatschappelijke groepen zich
definieerden als religieus politiek.
- Puriteinse opstand: Het conflict tussen Koning en parlement leidde tot de eerste en
tweede burgeroolog waarin Oliver Cromwell belangrijk was (militaire leider
parlement). Hij vond dat de Koning niet zomaar belastingen kon heffen, schending
van het private eigendom maakte de burger onzeker. Hij kwam met zijn New Model
Army (mensen kozen zelf voor welke zaak ze vochten).
- De levellers kwamen verder uit deze puriteinse beweging. Dit waren voornamelijk
boeren en arbeiders die zich verzette tegen de koning als het parlement. Ze pleitten
voor meer politieke inbreng van het volk. Hun bestuurlijke opvattingen werden
samengebracht in de ‘agreement of the people’: principe van vokssoevereiniteit
centraal. De belangrijkste breuklijn was die tussen rijk en arm. Ook privébezit was
heel belangrijk en daar mocht dus niet aangekomen worden.
- De diggers pleitten dan weer voor meer economische gelijkheid.
- Zowel de levellers als de diggers werden ultiem overwonnen.
De situatie van de vrouw was over het algemeen nog niet veranderd: de man superieur.
Mary Astell kritiek op de kerk dat de vrouw ondergeschikt was aan de man. God had hen
beide geschapen met het verstand om te denken, waarom waren ze dan ondergeschikt aan
elkaar?
Wetenschappelijke ontwikkelingen en nieuwe inzichten
Wetenschappelijke ontiwikkelingen in europa en england gingen gapaard met de
veranderingen van het wereldbeeld van verschillende denkers.
Francis Bacon
- Waarneming en experiment als basis van kennis, de enige bron van waarheid
R. Descartes
- Ik denk dus ik ben
- Stelt niet zintuiglijke waarneming centraal, maar de rede, verstand dat kennis
mogelijk maakt.
Thomas Hobbes
- Blind aanvaarden van autoritair gezag
- Natuurstaat: mans onafhankelijk van de samenleving wil zich realiseren
- Homo homoni lupus – samenleving smlv waarin elk individu strijdvaardig én bang
is van de macht van de ander en de dood. De mens geeft dan zijn vrijheid dan maar af
in ruil voor zekerheid.
- De mensen moesten hun soevereiniteit onvoorwaardelijk overdragen aan Leviathan.
Een onvoorwaardelijk sociaal contract tussen volk en heerser, waar heerser
beschermt zodat individuen elkaar geen geweld aandoen. De overdracht bevrijdde de
mens dus van zelfrealisatie en dus strijd.
- Godsdienst viel samen met staatsgodsdienst.
, Baruch de Spinoza
- Rationalist, zette rationaliteit van Descartes verder
- Bijbel was geen wetenschappelijk werk, eerder een verzameling van historische
verhalen om deugdzamer te kunnen leven.
- De democratie was volgens hem de enige staatsvorm die de verschillende
tegegestelde belangen in evenwicht kon brengen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ralfvandenput. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.