Samenvatting
Samenvatting nectar H4: cel en leven
- Vak
- Niveau
- Boek
Samenvatting nectar H4 cel en leven. Deel van de eindexamenstof biologie VWO.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Meer samenvattingen voor studieboek
-
Samenvatting Nectar / Biologie 4 vwo / deel Leerboek - Biologie
-
Samenvatting Biologie Nectar 4 vwo Hoofdstuk 5
-
Samenvatting biologie hoofdstuk 6 v4
Verkoper
Volgen
femmieb2003
Voorbeeld van de inhoud
H4 Cel en leven4.1 Levende cellen
Organisatieniveaus:
Systeem aarde ecosystemen levensgemeenschappen (alle organismen in een gebied)
soorten populaties (soortgenoten in een gebied) organisme orgaanstelsel
orgaan weefsel cel organel (cel-onderdeel) molecuul (DNA).
Levenskenmerken van organismen:
- opgebouwd uit een of meer cellen
- groei
- voortplanting
- stofwisseling (opnemen, omzetten en afgeven van stoffen)
- waarnemen van en reageren op veranderingen in de omgeving
- organisatie van erfelijk materiaal
Alle organismen zijn opgebouwd uit één of meerdere cellen. Cellen zijn de kleinste eenheid
van het leven, ze bevatten één of meerdere organellen, die allemaal een eigen taak hebben
en nodig zijn om te overleven.
De grootte van cellen is beperkt door hun oppervlak-volumeverhouding. Cellen hebben
zuurstof nodig, het volume bepaald de zuurstofbehoefte. De grootte van het oppervlak
bepaalt de snelheid van uitwisseling van stoffen met de omgeving.
Eencelligen staan met hun hele oppervlak direct in contact met de omgeving, de
oppervlakte-volume verhouding is relatief groot. Meercellige organismen staan niet met alle
cellen direct in contact met de omgeving, naarmate organismen groter worden, wordt de
oppervlakte-volume verhouding kleiner (exponentiële groei). Om toch alle cellen van
zuurstof te voorzien, zijn organen zoals longen en kieuwen ontwikkelt.
Cel-differentiatie:
Alle cellen in een organisme bevatten hetzelfde DNA. Niet gespecialiseerde cellen heten
stamcellen, deze kunnen zich onbeperkt delen. Stamcellen kunnen worden verkregen door
ze: - uit embryo’s te halen, deze cellen kunnen nog alles worden (= totipotent/ pluripotent)
- uit de navelstreng te halen, deze cellen kunnen niet meer alles worden (=multipotent)
- uit volgroeide organen te halen, deze cellen zijn multipotent, of unipotent.
Groepen cellen met dezelfde specialisatie heten weefsels. Organen worden gevormd uit
verschillende weefsels. Ziekten ontstaan vaak op celniveau. Stamcellen worden gemaakt in
het beenmerg. Stamcellen zijn ongedifferentieerde cellen die zich kunnen blijven delen.
Gespecialiseerde cellen verliezen hun delingsvermogen.
, Uit stamcellen kunnen gespecialiseerde cellen ontstaan. Cel-specialisatie ontstaat doordat in
een cel niet alle genen worden afgelezen. Er zijn bepaalde genen ingeschakeld en andere
juist weer uitgeschakeld, dit gebeurt meestal door stoffen die van buiten de cel komen.
- hormonen (via bloed)
- signaalstoffen van cellen uit de directe omgeving
De bloedsuikerspiegel wijkt steeds af van de norm. Bij negatieve feedback wordt de waarde
weer dichterbij de norm gebracht. Na positieve feedback wijkt de waarde steeds meer af.
4.2 Industrie op miniformaat
Leren bron 8 en bron 9!
Organellen van dierlijke én plantaardige cellen:
Kern:
- wordt omgeven door kernmembraan met poriën.
- bevat DNA met bouwinstructies voor het maken van eiwitten.
Golgi-systeem:
- een stapel platte schijven, gevormd uit membranen.
- blaasjes met eiwitten afkomstig van het ER versmelten met de membranen van het Golgi-
systeem. De eiwitten krijgen hier de laatste aanpassingen om de juiste vorm te krijgen. De
eiwitten worden in blaasjes afgesnoerd waarin ze naar het celmembraan vervoerd worden.
Samengevat: - bewerkt eiwitten.
- snoert blaasjes af.
Celmembraan:
- begrenst de cel.
- voorkomt het willekeurig uitwisselen van stoffen.
Mitochondrium:
- staafvormige organellen met buiten- en binnen-membraan.
- energiecentrale van de cel.
- de energiebron die cellen meestal gebruiken, is ATP. Dit is een molecuul waarin je cellen
energie opslaan. Cellen halen de energie om ATP op te laden uit brandstoffen (bv. glucose).
Dit opladen gebeurt voornamelijk in de mitochondriën.
Lysosoom:
- Versleten organellen worden verpakt in blaasjes. Zo’n blaasje versmelt met een lysosoom.
De enzymen in een lysosoom zijn afkomstig uit het Golgi-systeem. De enzymen breken de
versleten organellen af. De afbraakproducten worden hergebruikt of uitgescheiden. Ze
breken ook moleculen af die worden opgenomen via endocytose en de bacteriën in witte
bloedcellen.
Samengevat: - een lysosoom is een blaasje met enzymen.
- breekt versleten organellen af.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femmieb2003. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85443 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen