Samenvatting
Volledige samenvatting Rechtsvergelijking 2022
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
- Boek
- Rechtsvergelijking
Zeer uitgebreide samenvatting rechtsvergelijking. Bijgevuld met opnames + Boek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 171 pagina's
Voorbeeld 4 van de 171 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Ikrame B RVGLRECHTSVERGELIJKING HOORCOLLEGE
Les 04/10
Inleiding:
Nooit eerder was onze samenleving zo internationaal. Bedrijven werken wereldwijd, winkelrekken zijn
gevuld met producten van heinde en verre, mensen krijgen informatie over het buitenland, reizen als
nooit tevoren, onderhouden contacten van Afghanistan tot Zwitserland. Het vreemde was nog nooit zo
dichtbij. Het beste bewijs van dat alles is de coronacrisis. In een mum van tijd geraakte een nieuw virus
dat opdook ergens ver weg in het Chinese achterland door internationale contacten tussen mensen
wereldwijd verspreid.
Ook wie tegenwoordig als jurist werkzaam is, ontsnapt niet aan de globalisering en zal steeds vaker
geconfronteerd worden met grensoverschrijdende juridische vraagstukken. Van de jurist van vandaag
wordt dan ook verwacht dat hij niet alleen kennis heeft van het eigen recht, maar ook van het recht zoals
dat geldt in vreemde oorden. Alleen al om die reden maakt rechtsvergelijking aan haast elke universiteit
deel uit van de rechtenopleiding.
Met dit opleidingsonderdeel willen wij de bachelorstudenten een eerste inleiding tot de
rechtsvergelijking bieden. Wat is rechtsvergelijking? Waarom doen we aan rechtsvergelijking en vooral
welke methodologie hanteert de rechtsvergelijking? Deze en vele andere vragen komen aan bod in een
eerste luik over de rechtsvergelijking als methode en wetenschap. Daarnaast willen wij de studenten ook
vertrouwd maken met het recht van een aantal belangrijke jurisdicties. België, Nederland, Frankrijk,
Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Rusland, China en Japan, Brazilië, India en
Israël worden in het bijzonder belicht. Ook het islamrecht en de Afrikaanse rechtsstelsels krijgen nadere
toelichting. Tot slot willen wij ook graag ook een stuk rechtsvergelijking in praktijk tonen door een
aantal onderwerpen rechtsvergelijkend te benaderen. Leren begrijpen hoe recht elders anders is, daaraan
willen wij met dit opleidingsonderdeel bijdragen.
Mensen zijn veel meer dan vroeger reizend en corona toont hoe intens het internationaal (rechts)verkeer
is. We hebben ons leven vorm gegeven met producten over de hele wereld. We leven op een globale
schaal. De rechtsdingen zijn hierdoor ook moeilijker geworden. Daarom moet een cursus
rechtsvergelijking altijd worden aangeboden. De diversiteit is bij onze mensen sterk in het oog komen
te springen sinds corona. Kijk maar naar de avondklok bij de provincie Antwerpen. Rechtsvergelijking
zit dus ingebed in ons leven.
Wat leeft er in onze buurlanden, juridisch gezien?
Bijvoorbeeld wat leeft er in Nederland, in UK, in Frankrijk juridisch? Wat komt op de kranten daar?
Wat is daar juridisch groot nieuws? Denk maar aan de UK en Brexit: met welke deal gaat Boris Johnson
naar buiten komen om uit de EU te treden. De tweede stap van het verhaal loopt kennelijk moeilijk. Ook
Frankrijk heeft problemen met Republiek en March. Er zijn gemeenteraadsverkiezingen waar het succes
van Macron heel erg laag was. Als we naar Duitsland kijken, zien we dat Duitsland zijn stroef van
stabiliteit is aan het verliezen. CDU is zich aan het herpositioneren. Moeten we naar het rechts of moeten
naar het links? CDU heeft niet in elke deelstaat evenveel kracht. Die machtsstrijd gaat Duitsland vormen.
Dat moet je als cultuur meenemen. En dan Nederland worstelt met de laatste tijd met de problemen van
1
,Ikrame B RVGL
die befaamde rechtszaak inzake klimaat. Hoe landbouwland Nederland bij uitstek, waar enorm veel CO2
uitstoot, de water aan het lippen krijgt. Ze hebben een dagdagelijkse strijd met water en dat bepaald een
juridische strijd.
Ook buiten Europa is er nieuws dat je moet bekijken. Bijvoorbeeld in Japan, Japan heeft jarenlange een
beleid gevoerd onder ching shoe habi. Om allerlei redenen heeft ching shoe habi de handdoek in de ring
gegooid, maar in welke stap gaan ze dan zetten. Japan is ook héél nationalistisch aan het worden.
We gaan ook kijken naar India. Dat is een wereldmacht. Wie is de president? Wat is daar gaande? Hoe
is die samenleving op korte termijn enorm aan het wijzigen is? En welke spanningen dat zich
meebrengen. Je moet daar gevoelig voor zijn. Je moet een aantal basics over deze landen weten.
Een ander groot land is Brazilië? Bolsonaro vat nog wat veel media-aandacht. Hoe de federatie in
Brazilië onder druk staat.
We gaan ook stilstaan bij Israël. Israël heeft een ander rechtstelsel, een religieus gekleurd rechtsstelsel,
joods rechtssysteem.
Deel 1: Rechtsvergelijking algemene principes- methodologie
Wat is rechtsvergelijking?
Rechtsvergelijking gaat kijken wat de gelijkenissen en verschillen zijn. Er is een gans debat in de oude
literatuur of het nu vooral gaat om verschillen of gelijkenissen te zoeken. Dat debat lost niks op dus
men zegt we gaan gewoon naar beide kijken. Men gaat het ganse rechtstelsel met elkaar vergelijken.
Je kan ook bepaalde delen onderzoeken. Je moet dit natuurlijk goed afbakenen. Je kan ook bepaalde
concepten/begrippen analyseren tussen landen (bv. huwelijk). Rechtsvergelijking gaat het om een
actie/iets doen. Rechtsvergelijking is geen rechtstak, zoals staatsrecht of familierecht. We zitten in de
reflexie over recht. We zitten meer in de familie van rechtstheorie/rechtsfilosofie. We kijken naar het
recht.
Er is veel discussie in de literatuur of het nu gaat om een methode dan wel om een wetenschapsdomein.
Is het alleen maar een kunnen of is het ook een wetenschapsdomein met zijn eigen recht van bestaan.
Die discussie kan interessant lijken maar eigenlijk is het beide.
Je hebt rechtsvergelijking als methode. Hier gaat het er om wat de wetenschappelijke manieren zijn. Dat
geeft resultaten. Dat zegt dingen. Al die kennis samen die de rechtsvergelijkende methode met zich
meebrengt dat zien we als wetenschap.
Alle rechtsvergelijkend onderzoek is onvolmaakt. Je gaat altijd beperkingen hebben. Nooit kan je een
perfecte rechtsvergelijking doen. Wat zijn die beperkingen? Dit zullen we tijdens de twee komende
lessen dieper op ingaan. Dat betekent dat je aanvaard dat de volgende een beter rechtsvergelijkend
onderzoek doet dan jij. Rechtsvergelijking is altijd bescheiden.
Maar het is niet om dat elk onderzoek onvolmaakt is dat het elk onderzoek aanvaardbaar is.
Rechtsvergelijking is niet iets dat je zo maar doet. Men moet antwoord bieden aan de regels van de
kunst. Rechtsvergelijking is iets serieus dat je moet doen volgens de regels van de kunst.
Wanneer begint rechtsvergelijking eigenlijk?
2
,Ikrame B RVGL
Je kan vroege voorlopers vinden in het oude Rome. Maar dat is het niet echt. De echte rechtsvergelijking
begint pas begin 20ste eeuw, met wat voorlopers begin 19de eeuw. In Duitsland krijg je ene codificatie
van het privaatrecht, die nieuwe codificatie gaat men vergelijken met code civil van Napoleon. Je ziet
dan ook dat rechtsvergelijking een kwestie is van privaatrecht. De focus heeft een tijdje gelegen bij
privaat, vooral bij vermogensrecht. Het is pas in de loop van 20ste eeuw dat rechtsvergelijking ook
interessant kan zijn bij andere domeinen van het recht. Het resultaat is dat we nu rechtsvergelijking
kunnen doen op alle domeinen van het recht.
Het gaat wel niet alleen om vergelijken van landen en hun rechtsstelsels. Dat is internationale
rechtsvergelijking. Je hebt ook andere vormen van rechtsvergelijking. Bijvoorbeeld inter- internationale
rechtsvergelijking. Dan ga je niet landen vergelijken, maar ga je internationale instrumenten vergelijken
(bv. Zuid-Amerikaanse mensenverdrag met EVRM of gelijke behandeling van man en vrouw in
arbeidsmarkt in Europa en AELO). Je gaat internationale normeringen met elkaar vergelijken. Je hebt
ook internationale rechtsvergelijking. Je gaat deelstaten met elkaar vergelijken of politiereglementen
vergelijken met elkaar. Rechtsvergelijking van delen van het land. Je kan ook particulier
rechtsvergelijking hebben. Dit wil zeggen dat je rechtsvergelijking gaat doen met normeringsregels die
niet uit gaan van publiekrechtelijke instanties (bv. huwelijksrecht van katholieken en orthodoxen of bv.
dopingsregels van verschillende federaties met elkaar vergelijken of bv. sancties van on fair gedrag
vergelijken van verschillende sporten). Heel interessant en weinig bedreven is zuiver interne
rechtsvergelijking. Je gaat een regelingsgeheel nemen binnen je eigen rechtstelsel en je gaat dat binnen
verschillende rechtstakken vergelijken (bv. wat is loon binnen die tak en binnen die tak). Dit gebeurt te
weinig maar toch is het interessant. In de mate dat men meer gaat automatiseren, je natuurlijk eenduidige
begrippen moet hebben. Het recht gebruikt niet altijd eenduidige begrippen. Een computer heeft daar
moeilijkheden mee en proberen dat te decompenseren en daarom heb je zuivere interne
rechtsvergelijking. Inter-temporele rechtsvergelijking is ook een vorm die de evolutie weergeeft. Dit
zijn allemaal mogelijkheden van rechtsvergelijking. Plus de combinatie ervan. Je kan de verschillende
vormen combineren (bv. onderwijsrecht bestuderen van Nederland met dat Vlaanderen, Duitstalige
gemeenschap en Nord-Westfalen of bv. Europese normering vergelijken met nationale regelingen
inzake gelijkheid van behandeling van mannen en vrouwen).
Een aantal dingen die ik wil meegeven, maar waar men niet dieper op in zal gaan. Het gaat hier om een
aantal algemeenheden:
- Micro en macro rechtsvergelijking: micro is een bepaald onderdeel van het recht bestuderen (bv. de
voorwaarden van in huwelijk in treden). Macro is het geheel of grote delen van het recht. Eigenlijk is
dat een geleidelijke schaal.
- Dogmatische en functionele rechtsvergelijking: Bij dogmatische rechtsvergelijking ga je recht zoals
het er geschreven staat vergelijken (bvb: starfrecht met strefrechtstelling van abortus). Functionele gaat
uit van een ander standpunt: we gaan een bepaald probleem in de samenleving herkennen en dan kijken
hoe een land dat definieert. Als je
- Levend recht en rechten in de boeken: Recht in de boeken wil zeggen dat je het recht zoals je het
vindt in wetboeken en rechtelijke uitspraken. Terwijl je bij levend recht gaat kijken naar de realiteit. De
kern van de zaak is dat je ofwel het een vergelijkt of het andere. Bv. toegang tot gezondheidszorg in
verschillende landen: wat gebeurt er wanneer je in de sociaal afgedekte gezondheidszorg niet de zorg
niet krijgt die jou kon werden toegekend. Wat gebeurt er als het publieke ziekenhuis dat niet levert? Kan
3
, Ikrame B RVGL
je dan naar een privé-instelling gaan? Meneer Pieters zei van als je binnen drie maanden geen zorg krijgt
je dan naar privé-instelling mag gaan op kosten van overheid. De mensen in Portugal zeiden dat dat niet
kon omdat ze keken naar het levend recht. Er bestond geen enkel mechanisme om die drie maand te
laten lopen. Er was geen procedure om die drie maand te laten lopen. Die norm was totaal uitgehold. In
de boeken stond wel dat dat mogelijk was. Wat doe je dan in rechtsvergelijking? Ga je kijken wat de
realiteit is of wat er in de boeken staat?
- Relaties tussen rechtsvergelijking en andere wetenschapsdomeinen: Rechtsvergelijking moeten
je onderscheiden van buitenlands-recht-kunde (veel studenten maken niet goed het veschil; de bedoeling
is niet om buitenlandse recht te beschrijven, maar rekening houden met de methodologie van de
rechtsvergelijking) Op zich zelf is dat geen rechtsvergelijking. Je kijkt naar één stelsel van buitenlands
recht. Bestudeert dat en schrijft dat op. Alle recht is buitenlands recht voor mensen die daar niet zijn.
Buitenlands recht is het eigen recht voor andere mensen. Buitenlands recht betekent dat je ene land
bestudeert en dat probeert te verstaan in je eigen concepten. Je probeert toegang te krijgen en een soort
vertaalslag maakt met wat je wel kent. Dan ben je aan rechtsvergelijking aan het doen. je gaat impliciet
het eigen stelsel vergelijke met buitenlands recht.
Je kan hetzelfde zeggen over juridisch tolken en vertalen. Je moet dan beschikken over goede kennis
van beide vormen van recht. Je gaat eigenlijk impliciet aan rechtsvergelijking doen. je gaat recht van
bronstaat en recht naar waar je wil vertalen ervoor zorgen dat je de termen goed vat. Je hebt valse
vrienden in het recht van dingen die hetzelfde lijken maar niet hetzelfde zijn (bv. bundesraad in
Duitsland is dat de tweede kamer van parlement en in Zwitserland de regering). Louter vertalen is niet
genoeg zonder juridische achtergrond.
Als je aan rechtsvergelijking doet, dan zal je ook moeten beschikken over de rechtstaal van de andere
landen. Als je dat Frans gaat gebruiken weet dan dat je zal moeten kiezen tussen welke rechtstaal je gaat
gebruiken. Rechtsvergelijking is een meta-juridische studie maar het heeft veel banden met
rechtsfilosofie, rechtssociologie en rechtsgeschiedenis. De verklaring voor een gelijkenis of verschil zal
je soms moeten kijken naar bv de rechtsgeschiedenis. Er is een interactie tussen die disciplines. Ook
IPR en internationaal publiekrecht zijn verschillend. IPR gaat om conflicten tussen wetsoverlapping of
wanneer er leemtes zijn. IPR gaat dienen om aan te wijzen welk recht zal worden toegepast.
Internationaal publiekrecht gaat om een de verhouding tussen staten en tussen internationale
organisaties. Rechtsvergelijking is belangrijk voor IPR. De rechter moet het buitenlandsrecht goed
verstaan. Internationaal publiekrecht ....
- Comparative law and economic and legal origins: Law and economics is een anglo- saksische
theorie waarbij gekeken wordt met economische ogen naar het recht en men opzoekt gaat naar
efficiëntie. Men gaat uit van een economisch principe dat uiteindelijk gaat zoeken of er een concurrentie
bestaat tussen verschillende rechtstelsels. Dat is een reductie van het recht tot economische rentabiliteit.
Dit is zeer kapitalistisch instreek. Zelf de voorstanders van deze theorie moeten toegeven dat een zeer
performant regelingsgeheel niet zomaar kan worden overgenomen in een ander land omwille van
cultuur/religie/ waarden. Die puur economische manier van denken van het recht is niet altijd voldoende.
Legal orgins is een andere theorie: hier ga je de verklaring van recht zoeken bij rechtsvergelijking. Men
gaat economische verschillen verklaren op basis van verschillen in het rechtstelsels.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper boulahyaikrame1110. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52928 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen