CelBiologie - MODULE 2.
7) Moleculaire genetica
7.1 Genetica, vroeger en nu
*Prehistorie: eigenschappen overdragen van generatie op generatie: beste
planten en dieren geslecteerd voor verdere kweek.
*Moderne genetica: Mendel ontdekte dat overerving via bepaalde regels verliep.
(Kruisingsproeven)
® genen als eenheid van erfelijkheid.(1865)
Onderzoek naar de drager van erfelijkheid:
Avery in 1944: DNA is drager van erfelijke informatie.
Watson en Crick stelde het dubbele spiraalmodel van de DNA-structuur voor
(1953)
7.2 Overlappende disciplines
*Genetica: leer van de overerving van eigenschappen (erfelijkheidsleer) en het
tot stand komen ervan; --> analyse van: genotype: Informatie en code
Fenotype: expressie ervan (wildtype)
Overdracht van informatie
*Moleculaire genetica: analyse van de molculen die de erfelijke eigenschappen
bepalen, om zo de genetica tot op de molecule te verstaan; = moleculaire
biologie.
*Recombinant DNA-technologie: technieken waarbij DNA in de proefbuis gericht
veranderd wordt en daarna terug in een organisme binnengebracht wordt
(synoniem: gentechnologie)
7.3 Definities
*Fenotype: het geheel van waarneembare kenmerken van een organisme, of één
bepaald kenmerk dat specifiek bekeken wordt (bv rode bloemen).
*Genotype: het geheel van eigenschappen die chemisch vastliggen in de DNA-
sequentie van een organisme, of één bepaald stukje ervan dat specifiek bekeken
wordt.
Vb. aanwezigheid van een dominant”rode-bloemen-allel” en een recessief “witte-
bloemen-allel”.
*Gen: eenheid van overerving, expressie en mutatie, algemeen komt een gen
overeen met een DNA-stukje dat voor één eiwit codeert. Erfelijke informatie voor
één eiwit.
*Genoom: het geheel van het erfelijk materiaal van een organisme.
*Allel: Verschillende vorm van een gen (verschillende DNA-sequenties).eenzelfde
gen komt in een populatie onder verschillende vormen voor, met een
,verschillende DNA-sequentie; deze verschillende vormen worden allelen
genoemd.
*Klonen:
- Identieke nakomelingen/kopieën van één organisme , vb. bacteriën in een
kolonie, klonen van schapen die bekomen werden via meer gesofisticeerde
technieken.
- Identieke kopieën van DNA-moleculen bv kopieën van een plasmide met een
insert van het menselijk gen voor insuline.
*Epigenetica: de studie van mitotische/meiotische overerfbare variatie die niet te
wijten is aan veranderingen in de DNA-sequentie maar gebaseerd op gen
‘imprints’, RNA- of eiwitveranderingen.
Gencentrisme: focussen op genen en reductionisme: iemand reduceren tot
zijn genen.
‘contextualizing genomics’ = ook omgeving in rekening
brengen (= holisme).
*Genotype + omstandigheden = fenotype.
i) Genotype: alles dat wordt bepaald door het genetisch
programma --> vb. ontwikkeling &
differentiatie
ii) Milieu/omstandigheden: bv. periode in de baarmoeder.
--> eigenschappen zoals gewicht, gedrag, …
- niet op alle genotypes evenveel invloed, vb. zonlicht (op witte persoon t.o.v op
zwarte persoon)
® tijd kan ook cruciaal zijn op het fenotype bv. omgevingsconditie tijdens
embryonale ontwikkeling
® toeval: door toevallige chemische fluctuaties, die bij kritische waarden
singalen van ‘aan’/’uit’ kunnen geven.
ALGEMEEN: Onderlinge interacties van genen, omstandigheden, tijd en toeval.
!!! ‘erfelijk’ betekent niet altijd onvermijdbaar. (opvoeding<-->erfelijke aanleg)
‘nature<-->nurture’ !!!
Impact van elk onderdeel op een persoon?
Complex en niet te achterhalen, tijd, toeval, genen en omstandigheden zijn
extreem belangrijk!!!
Bv lengte 94% (bij identieke tweelingen); IQ 50%, …
Intelligentie: EE = enriched environment: LTP is maatstaf voor werking
geheugen.
--> stimulerende omgeving EE op muizen (2-4 weken) verbetert hun geheugen
tot 3 maanden erna
--> grf-muizen genetisch defect ==> slecht geheugen
7.4 Genetica en maatschappij
Moleculaire Genetica: Determineert cellulaire functies, beïnvloed de kenmerken
van een individu
, en verklaart band tussen verschillende generaties.
!!! Voedingsproducten zijn resultaat van eeuwige genetische selectie
Ontstaan van gentechnologie (verbeteringen van genetische code): DNA-analyse.
® DNA-fingerprinting: met kleine hoeveelheid materiaal zoals een haar een
verdachte van een misdaad bevestigen
DNA: bepaalt diversiteit in de populatie, genetische manipulatie leidt tot ethische
discussies !!
® mogen wij zomaar het DNA manipuleren.
® privacy over genetische eigenschappen.
Vb. GGO's (Genetisch Gemanipuleerde Organismen) in de landbouw: gewassen
genetisch manipuleren
® risico-analyse uitvoeren via veldproef.
8) DNA-structuur
8.1 chromosomen bestaan uit DNA & eiwitten
Voorwaarden genetisch materiaal:
- Dragers van erfelijk materiaal: vb. chromosomen tijdens celdeling, erfelijke
factoren doorgeven ® chromosomen zijn de dragers van erfelijk materiaal.
- Erfelijke informatie: stabiel en exact doorgegeven worden & mutatie en
evolutie toestaan.
- Informatie dragen en deze tot expressie brengen op een gereguleerde
manier.
Vereisten voor een molecule om gecodeerde informatie te kunnen dragen:
® tekens of symbolen
® combinatie van tekens
® lineariteit
® sleutel voor decodering
DUS: eiwitten of nucleïnezuren (componenten van chromosomen) waren de
dragers van het erfelijk materiaal. DNA = eentonige draad en proteinen =
complexe moleculen.
8.2 experimenten dat aantonen dat erfelijke informatie op DNA ligt
1928, Griffith: transformatie van Streptococcus pneumoniae (virus:
longontsteking). (Muizen)
1. de S-bacteriën (smooth): virulent wegens polysacharidekapsel
(pathogeen) (serotypes I, II,
--> verdere onderverdeling o.b.v. polysachariden die verschillende III)
antilichamen opwekken.
2. de R-bacteriën (rough): avirulent, geen kapsel en niet-pathogeen
==> S-stam en R-stam Kunnen naar elkaar omgezet worden door mutatie.
Besluit experiment: i) SI: sterven aan longontsteking
ii) RII: muizen leven, niet pathogeen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper simondestoop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.