Dit document is een samenvatting van alle colleges van het vak arts & patiënt 1, aangevuld met de bijbehorende theorie uit de boeken. De belangrijkste punten zijn in deze samenvatting genoemd die belangrijk zijn voor het tentamen.
Ziektebeleving en ziektegedrag
- De medische psychologie is de wetenschap die het denken, voelen en handelen van de
mensen in de medische situatie bestudeert toepast
- Medische psychologie: bezig met mensen die ziek zijn
- Gezondheidspsychologie: bezig met gezonde mensen en preventie
Ziektebeleving en ziektegedrag… de praktijk van straks
• Dezelfde aandoening, maar variatie in klachten
• Veel klachten, maar niets te vinden
• Wisselende therapietrouw (medicatie)
• Adviezen worden niet opgevolgd, blijvend ongezond gedrag
• Heel ziek zijn en toch geel tevreden met het leven
• Nauwelijks ziek, maar heel ontevreden
• ‘vreemde opvattingen’ over gezondheid
• ‘achterdocht’ over onze ‘westerse’ geneeswijzen
• Dr. Google zegt heel iets anders…
- We hebben voortdurend klachten maar we
gaan niet daarvoor steeds naar de dokter
- De medisch psycholoog houdt zich bezig met de
diagnostiek en probleemverheldering,
behandeling/therapie en advisering en
consultatie
- Klachten vaak behandeld met dit model
- Vb: hersentumoren ‘in de familie’
- Door deze gedachte en google bijvoorbeeld kan de
patiënt met een normale hoofdpijn al gelijk denken dat
hij of zij dood gaat
- Meestal loopt het goed af door een gesprek met een arts
- Kan ook anders lopen en de patiënt
- Patiënt kan denken dat het erger wordt
- Arts moet ook een psychologische kennis hebben en het
contact met de patiënt kunnen herstellen
- Kennis ziektegedrag en ziekteperceptie is belangrijk
voor een toekomstige arts
- Meeste klachten zijn niet direct meetbaar maar moet je
met de patiënt een gesprek aan
,- Een klacht is altijd waar
- Een klacht/symptoom is:
1. Een ervaren abnormale somatische toestand
2. Die als potentieel schadelijk wordt ervaren
3. En reden is om hulp te zoeken/of ‘afwachten’
- Een klacht is subjectief
- Eerst onder de aandacht komen
- We kunnen niet overal aandacht aan schenken
- De vraag of een bepaalde lichamelijke sensatie
aandacht krijgt is niet vanzelfsprekend
- Aandacht is selectief, er moet waarde in zitten
- Pijn voel je bijvoorbeeld en vraagt om aandacht
en handelen
- Maar wat betekent dit?
- Ziektepercepties: individuele attitudes
en overtuigingen (ziekte-schema’s) over
persoonlijke kwetsbaarheid, welke
symptomen bij welke ziekte horen en
welke ziekten het meest bedreigend zijn
- Ziektepercepties ontstaan vroeg en
kunnen ook veranderen
- Wordt ook bepaald door jou als persoon,
wij staan allemaal anders in het leven, de
ene is spanningsgevoelig en de andere niet
- Ook de media heeft hier invloed op, denk bijvoorbeeld aan COVID, alle dramatische verhalen
die te zien zijn op sociale media en het nieuws
- Opvoeding ook belangrijk: hoe is er vroeger om gegaan met ziekte
- Ziektepercepties bepalen veel ons ziektegedrag en corresponderen niet goed met onze
medische kennis
- Verwachtingen zijn belangrijk
- Placebo effect: ik zal behagen
- Ontstane/gecreëerde verwachting van afname van klachten → arts die positief/overtuigend
informatie kan overbrengen
- Nocebo effect: ik zal schaden
- Ontstane/gecreëerde verwachting van toename klachten → bijsluiter lezen, omgeving
- Individu verwerkt sensaties op zowel
cognitief als emotioneel niveau → stuurt
ziektegedrag → stuurt ziektegedrag →
uitkomst wordt geëvalueerd → stuurt
ziektegedrag
- Hierbij zijn er belangrijke percepties
,
, Ziektelast en ziektebeleving
- Ziektelast → maat voor de objectieve last van een ziekte
- Als we het hebben over ziektelast dan hebben we het over DALY’s: Disease Adjusted Life
Years → gekeken naar de mate waarmee de levensverwachting als gevolg van ziekte wordt
verkort en hoeveel jaren je leeft in verloren gezondheid
- Ervaren gezondheid: het oordeel van iemand over zijn eigen gezondheidstoestand
(subjectief)
- Ziektebeleving: de subjectieve beleving van iemand van zijn ziek-zijn → niet direct
observeerbaar, hiervoor moet je het gesprek aangaan
- Ziektegedrag: mensen met dezelfde ziekte kunnen een andere ziektegedrag vertonen, hoe
mensen tegen een ziekte aankijken (ziekteperceptie), ervaring, overtuigingen, religie,
levensfase en persoonlijkheid → wel direct observeerbaar
Ziektepercepties
- Common Sense Model (CSM): zegt dat mensen op zoek gaan naar verklaringen/subjectieve
theorie als zij klachten ervaren
- Om inzicht in ziektecognities (ziektepercepties) te krijgen is er een ziekteperceptie-
vragenlijst ontwikkeld: Illnes Perceptions Questionnaire (IPQ)
- IPQ onderscheidt 5 dimensies:
1. Aard van de klachten (identiteit)
2. Oorzaak
3. Duur/tijd (kort/chronisch)
4. Gevolgen (ernst)
5. Controle over klachten
- Ziekteperceptie: hoe mensen tegen een ziekte aankijken
- Meten belangrijk want deze ziektepercepties beïnvloeden de psychische impact en
emotionele reacties
- Deze emotionele en psychische reacties, gecombineerd met ziektepercepties, bepalen het
ziektegedrag van een patiënt
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emilieeeuwijk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,69. Je zit daarna nergens aan vast.
