Samenvatting politiek en beleid
INTRO: POLITIEK, BELEID EN SOCIAAL WERK
Lange strijd voor een Vlaams gezondheidsbeleid: toepassing:
Dit artikel gaat over het feit dat het Vlaams gezondheidsbeleid al veel heeft moeten doorstaan om te
komen tot waar het nu is. In de jaren 90 waren dokters slecht betaald, doordat het heel wat
studentengeneeskunde waren die zich gingen specialiseren en er dus heel wat specialisten op de
markt waren. WHO wou liefst een sterke eerstelijnszorg. -> er werd een wet opgesteld die het aantal
huisartsen en specialisten beperkte waardoor de vergoeding van de huisartsen weer steeg. Hierna
wou WHO een geïntegreerde zorg, waarbij een huisartsenpraktijk een multidisciplinaire
eerstelijnspraktijk wordt waar je zowel een huisarts, verpleegkundige, psycholoog als kinesist kan
vinden. -> er is dus nog werk aan de winkel maar het gaat de juiste richting uit.
WAAROM POLITIEKE KWESTIE? Deze kwestie is politiek omdat het gaat om bindende beslissingen
nemen voor de samenleving, die een effect hebben op elk vlak.
WAAROVER GAAT CONFLICT? Over de gezondheidszorg, het WHO wil een sterkere eerstelijnszorg en
een geïntegreerde zorg -> een conflict komt voort uit verschillende belangen, visies en ideeën.
WELKE VISIES, PRINCIPES LEVEN ER? Men wil betere zorg bieden, huisartsen willen meer loon,
studenten kiezen vaker voor geneeskunde, er zijn te veel dokters,…
WIE ZIJN BETROKKEN ACTOREN? Hier gaat het over heel wat betrokken actoren, eigenlijk heel de
samenleving. De overheid en semi overheid, de politieke en ambtelijke actoren, non-profit en profit,
actoren uit de samenleving zoals partijen, middenveld, media,…. We hebben actoren op Lokaal,
Vlaams en Federaal niveau.
WELKE MACHTSMIDDELEN? Heel wat macht en machtsmiddelen worden ingezet zoals de macht van
het getal, media, gezag, geld,….
WAT WIL MEN BEREIKEN? Hier wil men gewoon een betere zorg voor de mensen in de samenleving
garanderen en betere lonen voor de dokters. Interacties en handelingen zij altijd met een bepaald
doel voor ogen.
1. Definitie: politiek
Politiek als interactieproces tussen verschillende actoren met diverse standpunten (zowel individueel
als collectief), gebaseerd op visies, ideeën en standpunten die leiden tot conflicten en inzet van macht
en machtsmiddelen om te streven naar een gemeenschappelijk besluit.
=> zo gaat het niet altijd, het is een weinig voorspelbaar interactieproces. Het is een ruim
interactieproces dat wil zeggen dat niet enkel politici aan politiek doen. Politiek speelt op grote en
kleine schaal. (nationaal, internationaal, lokaal,…)
DEFINITIE: samengevoegd in 5 puntjes:
Politiek gaat over bindende beslissingen die voor een samenleving genomen moeten worden
De politieke interactie over die beslissingen bestaat uit vormen van samenwerking en conflict
Door schaarste en door tegengestelde belangen en visies is politieke strijd onvermijdelijk
Bo de Hemptinne
1SOWB1a
, Centraal in de politieke besluitvorming staat daarom het gebruik van macht
Voor de regeling van collectieve besluitvorming hebben zich in verschillende samenlevingen,
specifieke politieke instellingen en procedures ontwikkeld en een specifieke politieke cultuur.
Deze definitie is heel dynamisch want het slaat op politieke interactie. Dit is de meest recente en
empirische traditie. Maar dit is niet altijd zo geweest, vroeger was er een statische definitie en daar
was er sprake van de politieke orde: de Griekse polis stond voor een goed geordende geconstrueerde
samenleving, de politieke orde als een mensenwerk, er was weinig aandacht voor politiek als
beweging of als verandering.
2. Sociaal werk en politiek
Sociaal werk heeft als normatief beroep een politieke opdracht: sociaal werk streeft heel wat
normatieve waarden na denk maar aan mensenrechten, rechtvaardigheid, gelijkheid,… Die
normatieve waarden zijn per definitie politiek WANT het gaat over de wijze waarop we interacties
stroomlijnen en de samenleving vorm geven door normatieve waarden na te streven.
=> met politieke opdracht wordt dus bedoeld: het voortdurend bevragen hoe we de samenleving
vormgeven en willen verandering brengen in de samenleving.
Alle sociaal werkers hebben een beleidsgerichte rol: alle sociaal werkers hebben een politieke
opdracht omdat zij betrokken zijn in beleidspraktijk en dus deskundig beleidsgericht moeten kunnen
werken. Alle sociaal werkers doen aan ‘policy practice’ volgens HEALY omdat:
De overheid de scope bepaalt van wat sociaal werkers kunnen doen
Sociaal werkers zelf mee vorm geven aan het beleid door interpretatie van en beslissingen
over regels bij de uitvoering (=discretionaire ruimte)
De politieke opdracht toe-eigenen: hoewel het sociaal werk duidelijk een politieke opdracht heeft,
wordt die politieke opdracht daarom nog niet vanzelfsprekend aan het sociaal werk toegekend.
=> het blijft dus belangrijk om die politieke opdracht te blijven toe eigenen.
3. De betekenis van conflict in de politiek
Politieke interactieprocessen worden gekenmerkt door een conflict tussen deelnemers. De
voorstellen van de ene worden ondergeschikt van de voorstellen van de ander. Macht is ook
belangrijk, in politieke besluitvorming wordt altijd macht uitgeoefend. Macht wordt ingezet als het
over de verdeling van schaarse middelen gaat.
‘politiek is een georganiseerd meningsverschil’
Meestal is er een negatief beeld over conflict maar dat beeld miskent:
Dat mens en maatschappij vol tegenstrijdigheden zitten (individueel vs. collectief belang)
Dat de rol van tegenstellingen, conflict, visies, belangen maar ook bemiddelen,
compromissen helpt om de drijfveer en verloop van politieke processen van te begrijpen
Dat conflicten de inzet van discussies duidelijk maken, oplossingen dichterbij brengen en
verandering, verbeteringen,… op gang brengen
=> bv. doordat vrouwen opkwamen voor hun eigen rechten en zo in conflict raakten met de
heersende wetten rond vrouwen participatie in politiek, hebben vrouwen stemrecht gekregen
Bo de Hemptinne
1SOWB1a
, 4. Politiek en beleid
Politiek en beleid hebben een wederkerig afhankelijk- en spanningsveld. Politiek verwijst naar macht,
strijd om een welbepaald beleid, emotie,… het werkt vanuit samenlevingsproblemen, werkt met
besluiten/producten/processen/actoren, door politieke strijd/ conflict over visies, komt beleid tot
stand met oplossingen, inzet van middelen,… Beleid verwijst naar rede, neutraliteit, doelmatigheid.
Het is het stellen en realiseren van een doel.
5. Politiek: een eerste
overzicht
Elementen van het politieke interactieproces.
HOOFDSTUK 1: POLITIEK INTERACTIEPROCES
1. De méérvoudige context van politiek en beleid
GEOGRAFISCHE CONTEXT: de ruimtelijke situatie van een te besturen territorium. Elk
bestuurssysteem staat onder invloed van geografische factoren
DEMOGRAFISCHE CONTEXT: beleidsvoerders moeten hier ook rekening mee houden, bv.
bevolkingsgrootte, migratie, vergrijzing,…
SOCIAAL-CULTURELE CONTEXT: verwijst naar levensbeschouwelijke opvattingen, veranderende
waarden en normen,… deze verschuiven eerder op langere termijn
TECHNOLOGISCHE CONTEXT: er bestaan nieuwe methoden van dienstverlening, eigentijdse vormen
van communicatie en nieuwe vormen van publieke participatie. Online/offline
ECONOMISCHE CONTEXT: economische omstandigheden hebben directe gevolgen voor at de
overheid te doen staat. Dit is vooral internationaal bepaald.
JURIDISCHE CONTEXT: bestuur handelt rechtmatig om de burger te beschermen.
SITUATIONELE CONTEXT: de omgeving van beleidsvoerders is situatie- en tijdsgebonden. Bv. de
meest radicale verschuivingen gebeuren in tijden van crisissen,….
Bo de Hemptinne
1SOWB1a
, HISTORISCHE CONTEXT: bestuurders die pas aantreden willen vaak breken met de beslissingen van
zijn voorgangers. Maar in praktijk moeten ze vaak nog dealen met erfenissen van de voorgangers en
kunnen deze niet zomaar aangepast worden.
POLITIEKE CONTEXT: visies en opvattingen hebben veel invloed op de hoeveelheid steun waarop de
beleidsvoerders kunnen rekenen, kiezen zij voor visies die haaks staan op de heersende opvattingen
gaan zij weinig steun genieten.
CASUS: JEUGDCENTRUM:
Bo de Hemptinne
1SOWB1a