DIAGNOSTIEK GEHOOR 1
INLEIDING: FYSICA VAN HET GELUID
Geluid is de mechanische energie die zich voortplant als een longitudinale golf doorheen een bepaald medium
(bv. lucht). Zonder een medium kan er geen geluid bestaan. Geluid ontstaat wanneer de deeltjes, waaruit het
medium is opgebouwd, aan het trillen wordt gebracht
- dBSPL: sound pressure level = fysisch geluidsdrukniveau
- dBA: Deze weging komt het meest overeen met de gevoeligheid van ons oor voor geluid
- dBHL: hearing level = waarneembare geluidsniveau
Zuivere toon: geluid opgebouwd uit een enkele frequentie. De geluidstrillingen verlopen regelmatig en de
amplitudes volgen een sinusfunctie in de tijd
Impedantie: de frequentie-afhankelijke weerstand die het systeem biedt tegen een opgelegde kracht, druk of
spanning. Binnen het geluid van het menselijke oor betekent dit de weerstand die de structuren van het oor
bieden tegen de binnentredende geluidsgolf. Hoe lager de akoestische impedantie, hoe gemakkelijker de
geluidsenergie kan binnendringen (je hebt 3 hinders: wrijving, massareactantie en stijfheidsreactantie)
- het middenoor heeft een belangrijke functie in het overbruggen van het impedantieverschil dat er
bestaat tussen lucht en de vloeistoffen in het binnenoor. Het middenoor zelf heeft ook een
akoestische impedantie (een weerstand en een reactantie)
Fourieranalyse: Elk complex signaal kan ontleed worden en teruggebracht worden tot een samenstelling van
sinusvormige geluiden
LES 1: WAT IS HOREN?
Horen is meer dan geluid detecteren. Het is een proces van horen – identificeren/herkennen – interpreteren.
Het domein van gehoor is ruimer: Oren, hersenen, zenuwen..
- In welke settings zijn er gehoorproblemen mogelijk waarbij een logopedist/audioloog aanwezig is?
o NKO-revalidatie = CAR (Centra voor ambulante revalidatie) Overleie en Spermalie
o Buitengewoon onderwijs zoveel mogelijk geïntegreerd in het gewoon onderwijs (Inclusie)
o Zelfstandige praktijk Zijn ook vaak deel van het ondersteunersnetwerk: Een expertise van
het BO gaat dan naar het NO.
o Ziekenhuis
NKO: Audioloog
Neurologie & logopedieafdeling: Logopedist
Samenwerking tussen audioloog en logopedist
o MFC/MDI Internaat, vaak verbonden met BLO scholen)
o WZC = Woonzorgcentrum
- Kind met gehoorproblemen hebben zowel een klas met leerkracht,
een zorgleerkracht, het ondersteuningsnetwerk, ZP of het CAR
Ons gehoororgaan bestaat uit 4 onderdelen:
- Het uitwendig gehoororgaan, auris externa
- Het middenoor, auris media
- Het binnenoor, auris interna
- Het centraal zenuwstelsel, overdracht oor de Nervus Acousticus (N. VIII)
1
Diagnostiek gehoor 1
,UITWENDIGE OOR
Je kan gehoorproblemen hebben door een probleem aan je oorschelp/pinna. Je
oorschelp heeft belangrijke functies:
- Geluid in de goeie richting sturen
- Richtinghoren: Geluidbron lokaliseren, uit welke richting komt het geluid?
- (Gevaar)signalen opvangen
- Geluid opvangen = geluidsdetector
De uitwendige gehoorgang is halfopen, waarvan de bodem het trommelvlies is. Deze
gehoorgang heeft een eigenfrequentie waarbij resonantie kan optreden ( f 0 = 3148 Hz). Dus alle geluiden met
een frequentie rond 3148 Hz kunnen resonantie veroorzaken in de uitwendige gehoorgang waardoor er een
versterking van 3 maal kan optreden. Geluidsdrukken bij deze frequenties thv het trommelvlies zullen 5 tot 10
dB hoger liggen dan bij de ingang van de gehoorgang (Zie later spraakverstaan)
Een oorprop (cerumenprop)
- Rechtstreekse doorgang van de geluidsgolf naar het TV wordt verstoord
- Resonantie verhinderen
wegvallen van het versterkingseffect van de oorschelp en gehoorgang ligt aan de basis van het
occlusie-effect (= effect dat afsluiting van de gehoorgang de eigen stem
dof doet klinken, het is alsof het verstopt zit. Je hoort als het ware je eigen
stem in je hoofd)
Afwijking: Microtia & anotia
- Anotia: Het uitwendige oor ontbreekt volledig
- Microtia: Het uitwendige oor is klein en niet goed gevormd
- Belangrijk om een prothese te plaatsen want dan kan je het
gehoortoestel aan de oorschelp hangen
o Door brand, goboorte…
o Fistel/klein gaatje onmiddellijk doorverwijzen naar arts
MIDDENOOR
Het middenoor bestaat uit het trommelvlies (scheidt de buitenwereld van het middenoor), de buis van
Eustachius (verlucht het middenoor) en de gehoorbeentjesketen (hamer/malleus, aambeeld/incus en
stijgbeugel/stapes). Er zijn 2 spieren gehecht aan de gehoorbeentjesketen (M. Stapedius en M. Tensor
Tympani). De stijgbeugel hangt vast aan het ovale venster, waardoor hij kan trillen.
De belangrijkste functie van het tympano-ossiculaire systeem (TV + gehoorbeentjesketen) is het efficiënt
overbruggen van het impedantieverschil tussen lucht en vloeistof die het binnenoor vult Dus eigenlijk de
trillingen van de lucht (geluid) met zo weinig mogelijk verlies omzetten in trillingen van peri-en endolymfe.
De gehoorbeentjesketens hebben een belangrijke dempingsfunctie voor wat trage bewegingen met een grote
amplitude betreft (f < 20 Hz). Bewegingen met een hogere frequentie (f>20Hz) en een kleine amplitude, dus
geluidsgolven, worden goed doorgegeven aan het binnenoor. De functie van de gehoorbeentjesketen:
hefboomsysteem kracht van geluidgolf op TV, zo goed mogelijk doorgeven aan stapes die trilt in ovale
venster
In de keuterschool kunnen kinderen taal/spraak niet goed opnemen doordat ze niet goed horen. Er komt
telkens vloeistof bij in de buis van Eustachius waardoor het kind steeds minder hoort. Deze kinderen komen bij
de logopedist terecht omdat hij/zij niet goed hoort
2
Diagnostiek gehoor 1
, Otitis media Bacteriën vloeien naar binnen het middenoor
wordt niet meer verlucht opstapelen van vocht (slijm of
etter) Normaal via keer verwijderd lang verstopt: ontstaan
van ontstekingen druk op trommelvlies stijgt trillingen
worden niet goed doorgegeven Trommelvlies spat uiteen en
er loopt vocht en bloed uit het oor = loopoor (kenmerkend
wanneer kindje pijn en koorts heeft of vaak al wenend naar het
oor grijpt) BvE is nog te klein en smal om te rekenen daarop
dat het etter weggaat
Slijmoor of glue ear Het slijm gaat laag voor laag zich gaan
opstapelen, waardoor het MO steeds minder goed gaat
werken. Het is iets geleidelijk, het kind heeft vaak niet veel last
omdat de omgeving zich onbewust gaat gaan aanpassen (bv. luider praten/tv luider zetten)
Risico kinderen: ze blijven onder de radar, ze gaan
minder goed horen en minder goed taal opnemen
Functie van de buis van eustachius (BvE):
- Ventileren/verluchten van het middenoor:
- Draineren/ontwateren van het middenoor (mucus/slijm bij infectie of allergieën)
Als de BvE niet meer goed werkt, kunnen er zich problemen/dysfuncties voordoen. Vaak maken ze dan een
sneetje in het trommelvlies en gaan ze het etter eruit zuigen. Het groeit terug dicht. Maar als dit frequent
gebeurt, gaan ze nadenken om buisjes (zie figuur rechts) te plaatsen. Het TV zal op termijn dat buisje/diabolo
wel wegdoen, maar tegen dan is de BvE al breder geworden omdat het kind dan ook wel blijft groeien
probleem opgelost.
Dysfunctie van de BvE leidt dan tot een otitis media of glue ear. Hoe komt die dysfunctie tot stand?
- Passief roken
o Rook zorgt ervoor dat de bovenste luchtwegen aangetast zijn.
- Flessenvoeding i.p.v. borstvoeding
o Bij borstvoeding heb je meer immuniteitsstoffen dat wordt overgedragen naar het kind
o Baby ontwikkelt grotere zuigkracht en weerstand (spieren in de mond worden sterker
gebruikt en daardoor wordt de BvE ook geactiveerd denk bv aan het vliegtuig, luchtdruk is
in middenoor verschillend dan van de omgeving waardoor je gaat kauwen bv. om de BvE te
‘klakken’)
- Familiale aanleg (minder immuun + vorm BvE)
- Hoger risico op infecties in kinderopvang
- Allergieën, veelvuldige infectie luchtwegen
- Schisis
o Kind kan minder goed slikken. Buis van Eustachius gaat minder goed werken. Soms ook
doordat de schedel misvormd is, dat er een aantal misvormingen zijn ter hoogte van het
middenoor.
o + andere anatomische afwijkingen is een zeker risico
- Down syndroom
3
Diagnostiek gehoor 1