Hoofdstuk 1: sociaal wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke integriteit
1.1 inleiding en leerdoelen
In de sociale wetenschap gaan we veelal uit van aannames dat mensen sociale wezen zijn, dat wil
zeggen wezens die harmonieus of conflictueus samenleven met andere mensen.
Maatschappijwetenschappen kijken naar:
- samenleving als geheel
- groeperingen daarbinnen
- in begrip neming van factoren die het functioneren van groeperingen beïnvloeden
Bestuurs- en managementwetenschappen kijken naar:
- bijzondere belangstelling voor verschijnselen binnen kleinere verbanden van organisaties
Gedragswetenschappen (met name psychologie) kijken naar:
- gedrag van individuen
- factoren die dit individuele gedrag beïnvloeden
- factoren in de mens en factoren buiten de mens
Gezondheidswetenschappen kijken naar:
- gezondheidsgedrag van individuen
- studies naar kinderen en hun opvoeding
1.2. sociaalwetenschappelijk onderzoek
Wetenschap: een systematisch geheel van kennis. De kennis is theoretisch: het gaat om een
samenhangend geheel van uitspraken waarmee wordt geprobeerd om allerlei sociale verschijnselen
te beschrijven, te verklaren of te voorspellen. Om tot een geheel te komen is het onderzoeksplan van
belang (H2).
In het onderzoeksplan staan een aantal stappen die de onderzoeker voorafgaande de uitvoering
moet doorlopen. Je start met de probleemstelling: vraagstelling en doelstelling. Daarna ga je door
met de wat en waarom. Vanuit de probleemstelling kies je je onderzoeksontwerp: hoe ga je als
onderzoeker te werk om uiteindelijk heldere antwoorden te verkrijgen op de probleemstelling van
het onderzoek? Hoe wil je het onderzoek ontwerpen en hoe ga je het aanpakken?
Wetenschappers zijn geïnteresseerd in het inzichtelijk krijgen van systematische waarnemingen. De
waarnemingen hebben een gemeenschappelijke factor: zintuigelijk en empirisch waarneembaar zijn.
VB: -> mensen te bekijken en het registreren van hun gedrag.
De wetenschapper hoort dit op een systematische manier aan te pakken. De bijbehorende
waarnemingen kunnen alsvolgt zijn: antwoorden die respondenten geven wanneer ze meedoen aan
een grootschalig veldonderzoek.
Fundamenteel en praktijkgericht onderzoeken: typen
Gemeenschappelijk doel: systematisch en empirische waarnemingen van bepaalde aspecten van
waarnemingen van bepaalde aspecten van de sociale werkelijkheid te verrichten om daarover
theoretische inzichten te ontwikkelen of om eerder ontwikkelde theoretische inzichten te toetsen.
Fundamenteel onderzoek heeft als doel om een bijdrage te leveren aan (de groei van)
wetenschappelijke kennis. Wetenschappers onderzoeken op basis van nieuwsgierigheid.
, Praktijkgericht onderzoek heeft als doel om kennis te genereren die direct bijdraagt aan oplossingen
van praktijkproblemen die bestaan bij aanwijsbare personen, groepen of organisaties buiten de
wetenschap.
Benaderingen in de sociale wetenschap
Methodologie gaat om wetenschap van sociaalwetenschappelijke methoden. Methodologische
keuzes die onderzoekers maken zijn gegrond op visies die zijn ontwikkeld in wetenschapfilosofie.
In hoofdstuk 3 gaan we dieper in op de empirisch-analystische en de empirische-interpretatieve
benadering.
Theorievorming en theorietoetsing
Bouwstenen van theorieën: stelsels van uitspraken waarin relaties worden beschreven tussen
abstracte begrippen als representaties van aspecten van de sociale werkelijkheid. VB: armoede en de
oorzaken daarvan zijn de abstracte begrippen die de representatie vormen van bepaalde aspecten
van de sociale werkelijkheid.
Explorerend onderzoek: onderzoek doen naar de sociale werkelijkheid (verkennen of exploreren).
Toetsend onderzoek: wanneer er al theoretische inzichten zijn over een bepaalde vraagstelling, kun
je dit gebruiken om daaruit specifieke hypothesen af te leiden en specifieke uitspraken te doen over
hetgeen wat je verwacht aan te treffen in de sociale werkelijkheid
Wetenschappers moeten eenduidig en op transparante wijze beschrijven hoe zij hun vraagstellingen
en de abstracte begrippen waarneembaar denken te maken. Wat voor gegevens wil je verzamelen,
wanneer, waar en bij wie? De validiteit en betrouwbaarheid spelen hier een belangrijke rol in.
Probleemstellingen en onderzoeksvragen
Onderzoeksmethoden worden vanuit beide methodologische benaderingen gebruikt om relaties te
leggen tussen wetenschappelijke vraagstellingen voer verschijnselen in de sociale werkelijkheid
enerzijds en systematisch, empirische waarnemingen van die empirische verschijnselen in de sociale
werkelijkheid anderzijds. De waarnemingen worden geanalyseerd en leiden tot wetenschappelijke
uitspraken die we rapporteren en waarmee we uiteindelijk theoretische inzichten ontwikkelen of
toetsen.
Al met al onderzoeksmethoden zijn noodzakelijk en onmisbaar om de relatie tussen theoretische
inzichten en empirische waarnemingen transparant in beeld te brengen.
1.3 Communicatie over wetenschappelijk onderzoek
Gedurende het gehele onderzoeksproces is er contact onderling de wetenschappers. Motto: twee
weten meer dan een en als groep weten we nog meer.
Eigen vakgebied : disciplinair
Andere vakgebied: multidisciplinair
De communicatie gaat o.a. via artikelen die gepubliceerd worden. Voordat een artikel voldoende is
wordt hierover in (in)formele bijeenkomsten over gesproken. Dit allemaal ter verbetering van het
werk. De wetenschappers behandelen elkaar als critical friends: zij proberen door met elkaar te
spreken het onderzoekswerk bloot te stellen aan constructieve commentaren om het zodoende
beter te maken. Het gaat hierbij o.a. over de wijze waarop gegevens verzameld zijn, de kwaliteit, de
wijze van analyseren, bespreken van de conclusies.
Peer review: het beoordelen van elkaars werk. Voldoet het werk aan de kwaliteitsmaatstaven? Het is
het proces waarbij wetenschappelijk onderzoekers zich bootstellen aan collega-onderzoekers, maar
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimberleyarling. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.