SPREKEN (PRODUCTIEVE TAAL)
Verwerving van taal maakt nieuwe soorten cognitieve & sociale interacties
mogelijk
ONTWIKKELING VAN TAAL: VAN BRABBELEN NAAR ZINNEN
Niet-verbale communicatie is aanwezig vanaf de geboorte
- Leren in de baarmoeder
- Richten v aandacht
- Voorkeur voor gezichten
- Imiteren v gezichtsuitdrukkingen
- Reflexief huilen & glimlachen
VOORLOPERS VD TAAL/ PRELINGUÏSTISCHE TAALONTWIKKELING
Alle (gezonde) baby’s leren op ongeveer
dezelfde leeftijd & dezelfde manier
spreken. Deel v/d eigenschappen is
aangeboren ander deel wordt prenataal
geleerd
Er zijn 5 stadia: v reflexief huilen naar
doelgerichte geluiden waarmee ze
gevoelens & intenties duidelijk maken
- Eerst klinkers & gemakkelijke
medeklinkers
- Vnf 8 maanden duidelijke invloed vd omgevingstaal (veel vroeger al een
voorkeur om die taal te horen)
De marges variëren best wel, de volgorde vd stadia verloopt echter min of meer
altijd in dezelfde volgorde.
EERSTE WOORD
- Vanaf iets meer dan een jaar
- Grote individuele verschillen, bijv. in het tijdstip waarop het kind 50 woorden
kan zeggen
- Vroegste: < 18 maanden
- Laatste: 30 maanden
- 1ste woorden zijn niet allemaal zelfstandige naamwoorden, maar alle woorden
die belangrijk zijn voor het kind & zijn/haar sensomotorische ontwikkeling
TELEGRAFISCHE SPRAAK/ ONTWIKKELING V WOORDENSCHAT
- Vnf 50 woorden explosie in het aantal woorden dat gekend is (1-3 nieuwe per
dag)
- Rond die tijd ook telegrafische spraak
- Voor 7de verjaardag tss 5000 & 8000 basiswoorden
- Tss 2 & 7 jaar: meer & meer grammatica
TELEGRAFISCHE SPRAAK
- Combinatie v inhoud woorden (1ste 2, daarna meer)
- Geen functiewoorden
- Betekenis door: de volgorde vd woorden & klemtoon die gelegd wordt
1
, Algemene psychologie hoofdstuk 8 - Taal
VERDERE ONTWIKKELING
Hoe meet je grammaticale kennis zonder confound van
betekenis?
- Kinderen breidden hun woordenschat voortdurend uit
- Zinnen worden ook langer
- Zinnen die de betekenis gedetailleerd beschrijft dan bij
telegrafische taal
Hiervoor moeten de kinderen dus grammaticale regels onder de
knie krijgen, dit gebeurt meestal tussen 2 & 5 jaar. Een
onderzoek gaat dit na a.d.h.v. wuggentest waarbij de kinderen een wugdiertje
wordt voorgesteld & men verder aanvult & zo de regels op bv meervoud of
Wuggen-test om
verleden tijd test. grammaticale kennis te
meten
PROCESSEN BIJ HET VERWOORDEN VAN DE BOODSCHAP
Van pre verbale boodschappen naar spraakklanken
Ontwikkelen v/e losse zin gebeurt ook in aantal fasen, begint bij idee dat men
boodschap wil verwoorden & eindigt bij klanken die men produceert
Boodschap die men wilt
Verschillende
stappen
communiceren
1 Formuleren v/d pre verbale boodschap (context)
Betekenis wordt geactiveerd v/d boodschap die men wil verwoorden
2 Concepten activeren (context)
Welke boodschap er geactiveerd wordt zal afhangen v/d context v/h gesprek
3 Lemma’s
Kiezen v/d activeren
Lemma’s zijn abstracte
bijhorende representatie van woorden die de grammaticale
woorden
eigenschappen v/h woorden bevatten, maar nog niet de uitspraak (bv zijn, dit is
nog niet vervoegd)
4 Bijhorende woordvormen of lexemen worden geactiveerd (de juiste
woordvormen; de)
Zijn nu klaar voor het beginnen v/d uitspraak
2
, Algemene psychologie hoofdstuk 8 - Taal
MODEL V LEVELT: STAPPENPLAN
PROCES BIJ HET UITSPREKEN VE ZIN
1 Selectie v/d juiste fonemen (20-50 per taal)
2 Afbakenen v/d uitspraaklettergrepen (niet altijd volgens woord!)
3 Activeren v/d articulatorische codes
4 Uitvoeren v/d bewegingen (co-articulatie)
5 De uitspraak wordt online gemonitord om fouten te voorkomen of te corrigeren
KENMERKEN VAN DE NORMALE SPRAAK
SPREEKSNELHEID
- Snelheid van zo’n 170 woorden per minuut (duidelijke regionale & individuele
verschillen)
- Er zijn regionale & individuele verschillen
o Nederlanders spreken sneller dan Belgen
o Amsterdammers spreken sneller dan mensen op het platteland
o Limburgers spreken trager dan West-Vlamingen
o Jonge mensen spreken sneller dan oudere mensen
SPREEKFOUTEN
Meestal spreken we goed, maar occasioneel zit er een hapering of spreekfout tss.
Haperingen zijn te wijten aan vertragingen of fouten in de processen. Het is ook
een evidentie dat ze de luisteraar helpen.
Fouten zijn een venster op de onderliggende processen. Het zijn meestal
bestaande woorden. Bij verschillende soorten spreekfouten zijn er verschillende
stappen in het model v Levelt die fout lopen.
SOORTEN
1 Tip-of-the-tongue effect
Lemma is hier geactiveerd, maar nog geen lexeem. Je hebt het gevoel dat het
woord op het puntje v je tong ligt.
2 Verkeerd woord (concept of lemma)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saradelrue. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.