Samenvatting
samenvatting Belgisch publiekrecht '21-'22
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Zelfgemaakte samenvatting van de powerpoints en lesnotities aangevuld met de cursus. Casuslessen inbegrepen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 74 pagina's
Voorbeeld 4 van de 74 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
DEEL I KRACHTLIJNENHOOFDSTUK 2: EEN DEMOCRATISCHE RECHTSTAAT
- Recht is nodig voor orde (& veiligheid), om chaos te vermijden.
- Regels worden opgelegd door de overheid.
Definitie: recht is een rationeel opgebouwd geheel van door de overheid uitgevaardigde en via sancties
afdwingbare normen die dienen tot organisatie, handhaving of herstel van de openbare orde
Privaatrecht: tussen burgers onderling
Publiekrecht: overheid particuliere personen
Overheden overheden
1. Belgische Staat
! België is een meergelaagde, democratische rechtstaat in Europa !
Een staat is een rechtssubject (houder v rechten en plichten).
Een staat moet een afgebakend gebied zijn m/e permanente bevolking & een overheid die ook het
vermogen heeft om m andere staten relaties aan te gaan. + erkenning v/d staat (niet perse erkenning v/d
regering v/d staat) (België wordt door iedereen erkend)
constitutieve elementen v/e staat
Permanente bevolking
- Staat oefent gezag uit op min of meer vaste groep personen
- Mensen delen nationaliteit v/d staat (kunnen ook apatride of bipatride zijn) ; zijn op verschillende
manieren m elkaar verbonden (religie, cultuur, taal, geschiedenis…)
- Staat kan ook gezag uitoefenen op personen die niet zijn nationaliteit heeft, maar zich op het
grondgebied bevindt gezag is dus niet noodzakelijk exclusief verbonden aan één staat
- Bevolking België: 11.500.000 mensen op 01/01/2020 & neemt langzaam toe ; de meeste zijn
Belgen, maar niet allemaal
Afgebakend gebied
- Staat oefent gezag uit over een afgebakend territoriaal gebied in beginsel dus exclusief,
territorium behoort tot grondgebied v één staat draagt bij tot rechtszekerheid & gelijkheid onder
staten
- Grondgebied: landoppervlakte binnen zijn (internationaal erkende) grenzen (ondergrond &
binnenwateren horen daarbij)
- Kuststaten kunnen ook gezag uitoefenen over de territoriale zee (tot max. 12 zeemijl)
- Zeeën & oceanen: volgens internationaal recht heeft een staat een aantal rechten in een exclusieve
economische zone (tot max. 200 zeemijl) & op continentaal plat nabij de kust onderworpen aan
internationale verdragen
- Luchtruim: gebied boven de landoppervlakte & territoriale zee onderworpen aan internationale
verdragen
- België: afgebakend gebied v 30.689 km²
! Niet heel de aarde is verdeel: overgrote deel v/d oceanen zijn internationale wateren en vallen dus buiten
de territoriale wateren en exclusieve economische zones + ook Zuidpool
,Een overheid
= een entiteit die in staat is om wetten te maken, te besturen en recht te spreken
Klassieke functies
Heeft ook deelfuncties
M/d uitoefening v/d taken gaat intern een vorm v legitimering gepaard:
- In democratische staten: vrij keuze v/ bestuurden: bevolking aanvaardt h gezag v/d overheid omdat
zij daaraan deelnemen
- In andere staten: afwijkende legitimeringen v toepassing zoals politieke of religieuze ideologieën
Een staat die beschikt over een bevolking, een grondgebied en een overheid zal via zijn overheid ook
betrekkingen m andere staten kunnen aangaan. Manier waarop, wordt geregeld i/h diplomatiek recht.
België heeft een overheid die in staat is om de genoemde functies uit te oefenen over het hele grondgebied
& al zijn inwoners.
België heeft:
- nationale (federale) overheden
- deelstatelijke overheden (bv. Vlaamse overheid)
- lokale overheden (bv. stad Gent)
Deze overheden zorgen er samen voor dat er normen worde gemaakt, dat er wordt bestuurd en dat
er recht gesproken wordt.
Erkenning
Ontstaan v staten:
Vroeger kon een staat ui het niets ontstaan waar er voordien nog geen enkele staat bestond. Vandaag kan
dit niet meer, maar er kunnen wel nog nieuwe staten ontstaan. Dit gebeurd op afgeleide manieren: bv.
secessie (afscheiding) ; fusie (2 staten gaan samen) ; dismembratio (één staat valt uiteen in verschillende
staten).
Belgische staat ontstaan in 1830 na afscheiding v VK & NED.
- “Monsterverbod”
- Het “Voorlopig Bewind” riep de onafhankelijkheid uit.
- Daarna verkiezingen waarbij Nationaal Congres werd verkozen.
- Europese mogendheden kwamen samen op de Conferentie v Londen en erkenden de Belgische
onafhankelijkheid.
- Nationaal Congres heeft Belgische Grondwet ontworpen, die werd op 7 februari 1831 aangenomen.
- 21 juli 1831: Leopold I legt eed af als eerste Koning der Belgen
Het ontstaan v nieuwe staten:
- Politiek-historische feiten
- Aan de basis ligt intern vaak een constitutief juridisch optreden (zoals afkondigen v/e nieuwe
Grondwet)
- Beschikken over 3 traditionele constitutieve eigenschappen is in werkelijkheid niet genoeg
- Andere staten moeten de staat erkennen: belangrijk voor internationaal recht & om effectief als
staat te kunnen werken
,Erkenning = rechtshandeling waarbij een andere staat het bestaan v/e (nieuwe) staat bevestigt. De nieuwe
staat verwerft daardoor internationale rechtspersoonlijkheid staten kunnen nu rechtsbetrekkingen m
elkaar aanknopen.
- Eenzijdig & niet verplicht
- Kan expliciet zijn, maar ook impliciet afgeleid worden uit relaties die staten aanknopen
- Discussie over dat erkenning 4e constitutief element moet worden:
o Wie zou de erkenning moeten doen?
o Meer aannemelijk om erkenning te beschouwen als declaratieve handeling, waarbij staten
akte nemen v/h bestaan v/e staat
o Sommige staten worden erkend door de ene staat, maar niet door de andere kan leiden
tot complexiteit i/d internationale betrekkingen
- Niet vrijblijvend: heeft terugwerkende (retroactieve) werking
o Vanaf erkenning gaan we ervan uit dat de staat bestaat vanaf zijn ontstaan
o Vallen niet noodzakelijk samen: de erkenning v/d staat door een andere staat kan soms later
gebeuren dat het feitelijke ontstaan v/d staat
- Kan niet ongedaan gemaakt worden
o Een staat kan diplomatieke betrekkingen m/e andere staat onderbreken, zonder dit betekent
dat hij het bestaan v die staat niet meer zou erkennen
o Ook al wordt een staat door een andere niet erkend, gelden bepaalde regels v/h
internationaal recht wel nog steeds op hun feitelijke interacties (zoals bv. recht v/d
gewapende conflicten)
In beginsel erkennen staten andere staten, niet de regeringen v die staten.
- Nieuwe regering betekent niet een nieuwe erkenning
- In situaties waarin intern betwist wordt welke groepering precies h staatsgezag kan uitoefen (bv.
tijdens burgeroorlog / na staatsgreep) kunnen andere staten een keuze maken over wie zal mogen
handelen als vertegenwoordiger v die staat geopolitieke keuze die sterk beïnvloed wordt door de
omstandigheden v/d betwisting
Kan leiden tot complexe internationale relaties, aangezien niet alle staten dezelfde regering zullen
erkennen
Bij ontstaan België:
- De Nederlanden erkende deze staat niet: ze waren nog in oorlog.
- De andere Europese machten (FR, VK, Pruisen…) erkenden België snel.
- Pas in 1839 erkenden NED België (Verdrag v Londen).
- Definitieve grenzen v België werden vastgesteld in Verdrag v Maastricht.
- Grondwet bepaalt dat de grenzen niet kunnen worden gewijzigd, dan krachtens een wet. Ook geen
afstand, ruil of toevoeging v grondgebied, dan krachtens de wet. Om grenzen te wijzigen
wetgever moet optreden. Grenzen v/d staat worden zelden gewijzigd.
Belangrijke kenmerken v staten
Rechtspersoonlijkheid
- België heeft een rechtspersoonlijkheid; is een rechtssubject naar internationaal recht
- Belgische Staat wordt beschouwd als afzonderlijk bestaande entiteit
- Intern: binnen de staat
- Extern: optreden tegenover andere staten
- Bv. bij het sluiten v/e verdrag: in het beginsel wordt aangeduid als het “Koninkrijk België”
, Soevereiniteit
- Intern: Belgische Staat heeft het recht om zijn eigen rechtsordening te bepalen (organen,
wetgeving, instellingen…)
- Extern: Belgische Staat heeft het recht om ongestoord te functioneren, zonder inmenging v andere
staten bv. Belgische politie mag niemand oppakken in een andere staat
- Één v/d belangrijkste hoekstenen v/d internationale rechtsorde Handvest VN
- Staten kunnen hun soevereiniteit overdragen aan supranationale instellingen (bv. EU) ; Grondwet
bepaalt echter dat alle machten uitgaan v/d Natie uitoefening v bepaalde machten door een
verdrag of door een wet op te dragen aan volkenrechtelijke instellingen
- Gevolg v die overdracht v soevereiniteit: rechtsregels EU kunnen voorrang hebben op Belgische
rechtsnormen die daarmee strijdig zijn
- Staten kunnen binnen eigen structuren hun soevereiniteit aanwijzen aan een ander nationale
overheid
o bv. federale structuren
Internationale immuniteit
- Staten zijn gelijk, mogen elkaar niet controleren
- Anderen kunnen zich niet bemoeien m/d wettigheid v/e andere staat (eigen rechters wel)
- Wel mogelijk voor handelingen buiten de context
o Bv. aankoop v/e gebouw
Rechtsmacht:
= Juridische erkenning v/d mogelijkheid om gezag uit te oefenen
- De Staat maakt regels die op u van toepassing zijn en mag geweld gebruiken, we staan onder het
gezag van de staat
o Enkel de overheid mag meerderjarigen aan dwang onderwerpen
- Territoriaal bepaald
o wat in de ene staat strafbaar is kan in een andere staat niet strafbaar zijn
- Uitzonderlijk ook extraterritoriaal: staat oefent rechtsmacht uit buiten zijn grondgebied, bij
gewapende conflicten
- Een persoon kan ervoor kiezen om het recht v/e andere staat v toepassing te maken op hun situatie
wanneer ze op Belgisch grondgebied zijn
o Hangt soms af v/d nationaliteit v/d betrokkenen
o Bv. bij handelsovereenkomst
o De persoon bevindt zich onder de Belgische rechtsmacht, maar een rechter kan dus het recht
v/e andere staat toepassen kan ook omgekeerd
o Internationaal privaatrecht bepaalt welk recht v toepassing is & welke rechter bevoegd is om
te beoordelen
2. Democratische staat (1e luik)
- Democratie is een recente uitvinding (19e eeuw)
Juridisch uitgangspunt: in een democratische staat worden regelmatig vrije en geheime verkiezingen
georganiseerd
o Regelmatig: 2 jaar kort; 6 jaar lang
o Vrij: niemand mag zeggen op wie je moet stemmen
o Geheime: anoniem, geen camera’s
- Via aanduiding v vertegenwoordigers neemt de burger deel aan de uitoefening v/h staatsgezag.
- Noord-Korea = 1 v/d ergste dictatuur in de wereld, geen vrije verkiezingen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maurannevb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75632 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen