Samenvatting
Samenvatting Verpleegkundig Handelen En Redeneren - oncologie
- Instelling
- Hogeschool Gent (HoGent)
Samenvatting van cursus, notities uit de les en powerpoint.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 26 pagina's
Voorbeeld 3 van de 26 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Casussen zie pptOncologie
Fundamentele aspecten van kanker
Cel- en tumorbiologie
Lichaam bestaat uit cellen die zich vernieuwen door celdeling of mitose
beschadigde/oude cellen zo vervangen.
Normale weefsels: aanmaak nieuwe cellen door celdeling (=mitose) is in evenwicht met
verlies van cellen door geprogrameerde celdood (apoptose = natuurlijke celdood)
Apoptose of natuurlijke celdood:
- Als een cel ergens niet hoort
- Als een cel wegens gevaarlijke beschadiging beter niet verder groeit
soms kan systeem fouten in celdeling herstellen maar soms ook niet: ontstaan zieke cel.
Deze kan uitgroeien tot een kankercel.
Weefselhomeostase: er zijn sterke regels ivm groeien en afsterven van cellen.
De celcyclus: zie anatomie
= cyclische proces van celdeling en groei
= 4 fasen
- S-fase: DNA-synthese
- M-fase: mitose
- G1-fase: voorbereiding op de DNA-synthese
- G2-fase: voorerbereiding op de finale celdeling
P53: belangrijk celcyclusproteïne:
P53 functioneers als controleproteïne dat fouten in nieuw aangemaakt DNA opspoort.
Mocht er een fout gemaakt zijn is het belangrijk dat:
- De verdere celdelingen gestopt worden om zo gemuteerde cellen te elimineren
- Indien er fouten zijn gemaakt waardoor verdere dochtercellen onleefbaar/gevaarlijk
zijn: opdracht aan cel om zichzelf te vernietigen via apoptose.
- Is DNA-fout herstelbaar: opdracht geven tot G1-arrest om reparatie te laten
doorgaan
P53 = bewaker van het genoom
Het ontstaan van kanker of carcinogenese
Kanker: verstoring in evenwicht tussen celgroei en celdood.
gevolg van mutatie in één van de essentiële genen die instaan voor regulatie van
celdeling
Carcinogenese = proces van onstaan van kwaadaardige tumoren.
2 belangrijke genen bij normale celdeling:
kanker
maken met ontwikkeling v.
in eerste intstantie niet te
Ondanks de naam hebben ze
1. Oncogenen: geeft groen licht aan cellen om te delen. Oncogen actief: cel DNA
in elke gezonde cel
verdubbelt en deelt.
Bv. kind valt en oncogenen geven groen licht aan huidcellen.
2. Tumorsupressorgenen: laat celdeling stoppen tumorsupressorgen actief: cel stopt
met aanmaak DNA en stopt met delen.
Bv. geven signaal dat huidcellen mogen stoppen met groeien/delen
, Mutatie: fout bij overschrijven van DNA
- Absolute voorwaarde voor ontstaan van kanker
- Defecte gen dat onstaat: gemuteerd gen
Als er fout optreedt bij overschrijven (proto-)oncogen en oncogen is constant actief
ontstaan dochtercel die veel agressiever en actiever is dan normaal. Ze blijft zich
constant in hoog tempo verder delen of het lichaam dat nu vraagt of niet.
Fout bij tumorsupressorgen: dochtercel kan niet meer stoppen met delen
Deze 2 fouten: leiden tot kankercel.
Kankercel = ontspoorde cel met gemuteerde oncogenen en/of tumorsupressorgenen. Deze
cel zal eigen leven leiden, ongeremd en razendsnel delen en niet meer aantrekken van
controlemechanismen die wel werken bij normale cellen.
Kanker ontstaat pas na een opeenstapeling van fouten = meerstappenproces
eerste mutatie bij dochtercellen: nog vrij onschuldig en doet nog geen ontspoorde
kankercel ontstaan opeenvolgende dochtercellen dragen ook deze mutatie en
schrijven dit op hun beurt over naar volgende dochtercellen uiteindelijk DNA door
laatst bijkomende mutatie beschadigd kankercel. Daarom vaak bij oudere mensen
p9 lezen
Hoe tumoren groeien, woekeren en zich in het lichaam verspreiden:
kankercel groeit zo snel dat er zich op de plaats van 1ste kankercel beel kankercellen ophopen
een gezwel of tumor vormen. Pas wanneer deze 1cm is (1miljoen cellen) zal pt iets merken =
tumordetectiegrens.
Preklinische periode = tijd tussen ontstaan van tumor en tumordetectiegrens.
Benigne- (goedaardige) versus maligne- (kwaadaardige) tumoren:
- Niet alle vormen van kanker doen zich voor als tastbaar gezwel
Bv. bloedkanker
- Niet alle tastbare gezwellen zijn kwaadaardig, kunnen ook goedaardig zijn.
Goedaardig Kwaadaardig
- Scherp - Onscherp, grillig/slechte begrenzing
- Frequent - Zelden kapsel
- Expansief - Invaderen
- Lage groeisnelheid - Metastaseren
- Zelfden necrose - Vaak necrose
- Hoge diferentiatie - Matig tot slechte diferentiatie
- Geringe cel - Sterke cel
Invasie en metastasering (alleen bij kwaadaardige tumoren)
Kanker heeft vermogen tot infiltrerende groei in omliggende weefsels: zo toegang tot
lymfebanen en versleept naar lymfeklieren. Ze kunnen ook wanden bloedvaten passeren en
via bloedbaan naar andere organen.
Metastasering = uitgroei in lymfeklieren en organen op afstand
Infiltratieve groei = ingroei in aanliggende organen of lichaamsholten, er kunnen daar
metastasen (=tumor op afstand) vormen
= klinisch het belangrijkste kenmerk van kwaadaardige gezwelgroei slecht behandelbaar
, - Er zijn ook normale cellen van immuunsysteem met infiltratief vermogen: zonder
deze eigenschap zouden lymfocyten, macrofagen en granulocyten niet goed
functioneren.
Groot aantal tumoren tijdens groeiproces: grilligere vorm en slechte begrenzing waarbij er
delen van tumor verder groeien en invaderen in omliggende normale weefsels/organen =
invasie van de tumor.
Deze tumoren groeien nog sneller en er kunnen stukjes of cellen van tumor loskomen, deze
gaan via lymfe- en bloedvaten verspreiden over lichaam. Ze kunnen dan op heel andere
plaats vast komen te zitten en nieuwe tumoren vormen = mestastasen of uitzaaiingen =
metastasering
Oorspronkelijke tumor = primaire tumor, tumor door uitzaaiingen = secundaire tumor.
Mooie omlijnde tumoren die groeien zonder invaseren en metastaseren = benigne of
goedaardige tumoren.
Tumoren die snel groeien en onbegrensd zijn, invaderen en metastaseren zijn maligne of
kwaadaardige tumoren.
Angiogenese (!!)
De tumor voorziet zichzelf van bloedvaten
alle cellen hebben zuurstof nodig om te leven: dit wordt uit de lucht gehaald via longen in
lichaam gebracht bloedvaten gaan zuurstof transporteren van longen naar alle mogelijke
plaatsen.
Tumor groeit binnenste tumorcellen in problemen dmv onvoldoende zuurstof tumor
scheidt lokstof uit voor bloedvaten bloedvaten in omgeving groeien daardoor richting de
tumor tumor krijgt net zoals normale organen zuurstof en voedingsstoffen via bloedvaten
= angiogenese.
Tumorimmunologie: afweer van tumoren
Alle cellen, lichaamseigen of lichaamsvreemde, hebben antigenen op hun wanden. Witte
bloedcellen kunnen onderscheid maken tussen lichaamseigen of lichaamsvreemde structuur
of cel cellen van ons immuunsysteem vallen vreemde cellen rechtstreeks aan of
produceren stoffen om vreemde cel te vernietigen = antistoffen, antilichamen of
immuunglobulinen.
Immuunsysteem herkent soms kankercellen niet of valt ze niet aan = het zijn lichaamseigen
cellen geen vreemde antigenen op kankercellen.
We zien veel actieve afweersysteemcellen in de buurt van kankercellen, wat dus wel op
afweerreactie duidt afweersysteem probeert bij aantal kankers wel ontspoorde
kankercellen af te weren impliceert dat er antigenen bestaan die specifiek op
kankercellen te vinden zijn = tumorantigenen of tumor specifieke of tumorgeassocieerde
antigenen.
Met nieuwe immunotherapie proberen we afweersysteem te versterken om kankercellen
gerichter en efficiënter aan te vallen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper justinevanderstraeten11. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73314 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen