Dit document omvat alle lessen en de reader van het vak interpreteren, onderzoeken en theorie vormen deel 2. Op dit vak behaalde ik een 11/20. Een vak waar veel studenten moeilijkheden met hebben!
Inleiding: het primaat van betekenis en interpretatie
3 centrale kwesties in deze cursus:
- Wat pedagogische wetenschappen eigenlijk tot wetenschap maakt? (Pedagogie(k))
- Wat eigen is aan de pedagogische wetenschappen?
- Wat is een geschikt paradigma om pedagogische wetenschappen te beoefenen?
o Impliceert pedagogisch onderzoek noodzakelijk interpretatie
- De wetenschappelijkheid van een discipline wordt gewaarborgd door:
o Het gebruik van een geschikte methode (systematische onderzoeksaanpak)
o Door het paradigma dat wordt gehanteerd
Traditioneel maakt men dan een tweedeling tussen volgende paradigma’s
kwalitatief vs. kwantitatief onderzoek
interpreteren vs. meten
verstaan vs. verklaren
→ Voor sommige disciplines is de ‘keuze’ aan welke kant men staat zonneklaar
- bv. geneeskunde vs. geschiedenis
- In andere gevallen is het gebruikelijk dat beide worden erkend (bv. sociologie)
o Voor de pedagogische wetenschappen is dit echter niet duidelijk
Volgens een opnieuw traditionele visie moeten de pedagogische wetenschappen:
- (minstens ten dele) kwalitatief en interpretatief zijn
o Is dat in haar oorsprong altijd geweest
o Smeyers & Smith, gebaseerd op The Idea of a Social Science van Peter Winch
- Klopt historisch niet: pedologie, experimentele pedagogiek: populair aan begin van 20 ste E
- De vraag is echter of deze visie niet achterhaald is en of ze wel wenselijk is
- Vandaar in deze cursus vooral aandacht besteden aan socio-materiële wende
o Een benadering die gaat voorbij het primaat van de betekenisgeving: Bruno Latour
Opmerking over de notie ‘paradigma’
- Thomas Kuhn: heeft dit woord ontdekt
- Gaat niet zomaar om ‘een manier van kijken’ naast andere manieren van kijken
o Bril die men vrijblijvend kan op/afzetten en waartussen men kan switchenµ
- Het gaat om een totaal andere manier van kijken naar de wereld
o Komt door andere manier van wat het betekent om kennis te verwerven over de wereld/alles
wat bestaat/de werkelijkheid + laat toe om te communiceren
o Paradigma’s wisselen elkaar af zonder dwingende intern-wetenschappelijke reden
o Paradigma’s zijn incommensurable: onverzoenbaar, je kan niet in beide zitten
Er bestaat volgens Kuhn niet zoiets als wetenschappelijke vooruitgang, we komen niet
dichter bij ‘de waarheid’
Als ene uitspraak waar is, betekent niet dat de andere onwaar is, wel dat deze
betekenisloos is (evenveel waard als een kreet)
- Keuze voor werkwoorden: wetenschapsbeoefening behelst concrete activiteiten die een bepaalde
houding van de onderzoeker vereisen
- Een ‘craft’: Gen verschil tussen intellectueel of vakman: beiden aan de slag met een uitdaging
, DEEL I: De traditionele visie: het interpretatieve paradigma binnen de pedagogische wetenschappen
- Achtergronden: medicalisering van de PW; ‘bifurcation of nature’
- De argumenten: Peter Winch en de noodzaak van interpretatie binnen de PW
- Toepassingen (o.m. kritiek op neuro-educatief onderzoek)
DEEL II: Voorbij de traditionele visie (en voorbij de ‘bifurcation’): wat betekent het PW te beoefenen zonder
te vertrekken van het primaat van de interpretatie
→ Bruno Latour: relationele benadering/ sociomateriële benadering/actor-netwerk theorie
- Film en artistieke interventies als pedagogisch onderzoeksinstrument (Cf. practicum)
- Andere, meer positieve kijk op neurowetenschap (Malabou)
DEEL III: onderzoeken en theorie vormen
- Hoe gepast te reageren op het failliet van universaliteits- en objectiviteitsaanspraken?
- Het ethos van de onderzoeker
- De betekenis van schrijven en denken
DEEL I: De noodzaak van interpretatie (Smeyers & Smith,
Winch)
= meegaan met de traditionele benadering
Door succes van de natuurwetenschappen (geneeskunde) wordt een bepaald paradigma (kwantitatief,
experimenteel, RCT; nauwgezet en afstandelijk) als “na te streven” model genomen
- Gevolg: interpretatie en theoretische speculatie (nadenken) moeten worden geweerd
- ‘Two cultures of scientific research’ (Snow): de oorlog tussen ‘hard sciences’ vs. ‘humanities’
- Voor Smeyers en Smith zijn de PW geen ‘hard science’ en bijgevolg is de wende naar een medisch
paradigma een grote en gevaarlijke vergissing
RTC = Gerandomiseerd onderzoek met controlegroep
- Aselecte toewijzing van proefpersonen aan experimentele groep en controlegroep (placebo) om een
puur effect te kunnen registreren
- Precies in kaart brengen van het effect van een OV (manipulatie) op een AV (gevolg)
Model >< realiteit
- Binnen medische wetenschappen: de RCT-methode maar een relatief succes
o Verder is het vaststellen van oorzakelijkheid altijd een relatieve kwestie
o Men kan niet alle factoren in kaart brengen of weet nog niet welke factoren spelen
bv. afnemende bescherming van vaccins over de tijd
‘… is de oorzaak van …’ → is zelf altijd een afleiding en dus een interpretatie
- Bv. roken veroorzaakt vroegtijdige sterfte
- Binnen menswetenschappen: vaststellen van wetmatigheden door RCTs bijna onbestaande:
o Meestal het in kaart brengen van condities en risicofactoren (field trials)
o Het formuleren van relaties van probabiliteit
- Bijkomend probleem: inzicht in wetmatigheden/mechanismen bij mensen vaak geen verschil maakt
voor hun reëel gedrag (cf. cocaïneverslaving)
In de cursus gebruiken we systematisch de notie menswetenschappen
- Er wordt geen gebruik gemaakt van de term ‘social sciences’ als onderscheiden van bv.
‘humanities’/geesteswetenschappen
Succes van het medisch model: ruimere maatschappelijke tendensen
4 elementen waarom pedagogen zich richten op paradigma van de medische wetenschappen
1. Succes van de natuurwetenschappen/medische wetenschap in het bijzonder
- Een op medische leest geschoeide pedagogiek zou niet langer een kwestie van Noodlot zijn
2. Veranderde academische context: van vertrouwen naar wantrouwen
- Vroeger: universiteit = autonome kennisinstelling, publiek gefinancierd, interne kwaliteitsbewaking
, - Nu: kennisproductie aan de universiteit wordt constant gecontroleerd en meer en meer extern
gefinancierd
- Gevolg: moordende competitie, rankings (impactfactor)
- Neveneffecten: dominantie van kwantitatief-experimenteel onderzoek
o Ook in de beoordeling van ‘menswetenschappelijk’ onderzoek)
3. Medicalisering (Foucault) (= macht om de maatschappij in bepaalde banen te sturen)
4. Risicomaatschappij (Illich/Beck)
Medicalisering (Foucault)
- Kennis ≠ meer te weten te komen en eindelijk te zien wat er potentieel altijd al te zien was
o kennis wordt ook altijd geproduceerd (eerder dan ontdekt)
o Vroeger ontbrak een systematische productie van medische kennis
- Zichtbaarheid wordt gecreëerd dankzij specifieke historische omstandigheden
o De medische wetenschap kon maar gedijen dankzij de uitvinding van de kliniek
- De kliniek (= de medische blik) laat toe:
o (grote hoeveelheden) ‘gevallen’ met elkaar te vergelijken
o Ziektes te identificeren (‘ziekte van Alzheimer’)
o Veralgemeningen en voorspellingen te doen
o Remedies uit te testen
- Ontstaan van ‘ziektes’: worden ontdekt, gelezen (aan de hand van symptomen) en behandeld volgens
de voorschriften
Gevolgen:
- Epistemologische almacht bij een kleine groep dokters
- Onontkoombaar paradigma: indien ik me niet goed voel dan is het vrij dwingend dat ik me aan het
oordeel van de medische wetenschap dien te onderwerpen
o Cf. diabolisering van vaccintwijfelaars/weigeraars en invoering van het CST
- Normatieve effecten: ongewenste gedragspatronen vragen voor een oplossing
o men is ziek of gezond; alle ziektes zijn netjes opgelijst → normaal of abnormaal
o Wordt best zo snel als mogelijk genormaliseerd (= genezen)
MAAR: De productie van medische kennis is:
- Sterk historisch bepaald (dikwijls niet zo erkend!)
- Dient altijd een machtsbelang: er bestaat geen neutrale kennis!
o Hebben de macht om de maatschappij in bepaalde banen te sturen
o Cf. aantrekkingskracht van frenologie; MMPI als diagnosemiddel
o Bv. homoseksualiteit = te genezen aandoening, drapetomanie als medische conditie
o Het ‘gevaar van homosexualiteit voor een op (re)productie gerichte maatschappij
Genezing/redding (ook voor de betrokkenen in kwestie
Disciplinaire macht: (1) voorbehouden aan mensen beslagen in een bepaalde discipline
(2) kennis disciplineert ons (gedragsaanpassing)
Minnesota Multiphasic Personality Inventory
- 567 waar/vals vragen
- Vaak gebruikt als indicatie voor een ‘verhoogde criminele aanleg’
- Betwistbare aannames:
o Men is crimineel of niet
o De meeste mensen zijn niet crimineel
o ‘eigenaardige’ gedragspatronen voorspellen die criminele natuur
- Slechts mogelijk dankzij de uitvinding van de instelling ‘gevangenis’!
o De instelling creëert mee het probleem waarvoor ze een oplossing is
, Peilen naar intelligentie
- Dikwijls neemt men aan dat:
o (1) intelligentie een vaststaande persoonlijkheidskenmerk is
o (2) men (zoals bij zwangerschapstest) dit kenmerk accuraat en objectief kan bepalen
- Niet de oorspronkelijke idee achter Alfred Binet’s intelligentietest:
o Kinderen die niet mee konden draaien in het traditionele schoolsysteem nieuwe leerkansen te
geven
o Door materieel bewijs aan te leveren dat vele van die kinderen meer in hun mars hadden dan
werd aangenomen
Andere test dan in traditioneel onderwijs: abstractie van kennis
- Binets test was niet bedoeld om ‘de’ capaciteit om abstract te kunnen denken te meten!
o Niet ‘finaal oordeel’ vellen over kinderen, wel om bepaalde tekorten te remediëren
o Cf. Vygotsky: zone of proximal development (zone van naaste ontwikkeling)
- Niet bedoeld om een basis te leggen voor de ideologie van het IQ
o mentale leeftijd berekend op basis van een vergelijking tussen verwachte uitkomsten op een
bepaalde leeftijd en die fysieke leeftijd zelf)
Medicalisering en de pedagogische wetenschappen
- Medicalisering is de reden waarom het medisch model zo populair is vandaag
- Het innemen van een ‘medische blik’ op opvoedingskwesties heeft reële machtseffecten:
o Wetenschappelijke kennis voorbehouden aan een kleine groep
o Irrationeel om zich niet aan die kennis te onderwerpen
o Normatieve effecten komen tot stand die uiteindelijk het maatschappelijke ‘status quo’ dienen
- Pedagogiek → meer en meer gezien als een discipline voorbehouden voor een klinisch geschoolde
elite die aandoeningen en afwijkingen moet opsporen, definiëren, verklaren en behandelen (de
pedagoog wordt een soort ‘dokter’)
o Reële issues → herleid tot identificeerbare (pseudo-) medische aandoeningen
Illish: ‘pathogenic pursuit of health’
- De moderne geneeskunde houdt zich niet enkel bezig met het bestrijden van pathogenen
o Maar is zelf pathogen (Cf. Illichs kritiek op de school)
(1) Latrogenese (= de dokter zelf maakt de mensen ziek)
- Niet bij stilstaan hoeveel nevenschade medische ingrijpen veroorzaken
- overhygiëneparadox, ziekenhuisbacterie, overconsumptie van antibiotica
- Geneeskunde = nieuwe religie, de arts als een geseculariseerde pastoor
o Dezelfde macht behouden: erfzonde/ziekte kan enkel door de pastor/arts worden vastgesteld
en genezen!
- Steeds nieuwe ziektes beschrijven en nieuwe technologieën te ontwikkelen → steeds meer mensen
gediagnosticeerd en behandeld
(2) Obsessie met risico’s die we willen vermijden:
- Kijken in termen van kansen op gezondheid en ziekte → streven naar ‘risk avoidance’
- Normalisering van ‘tracing’ en ‘monitoring’
o irrationeel is om geen preventieve maatregelen te nemen (bv. prenatale screening)
- Leidt tot ‘disembodiment’: een onoverbrugbare spanning tussen:
o (1) ons unieke lichaam, zoals we dat van binnenuit beleven
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EmmaP. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
