Samenvatting
Samenvatting Algemene en Experimentele Oncologie (16/20)
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Dit is een samenvatting van de slides en lesnotities van het vak Algemene en Experimentele Oncologie.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 117 pagina's
Voorbeeld 4 van de 117 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
ALGEMENE EN EXPERIMENTELEONCOLOGIE
INHOUD
1.1 Celdeling als motor van ontwikkeling, groei en weefselhomeostase ........................................................ 8
1.2 Neoplatische groei ..................................................................................................................................... 8
1.3 Invasief en metastatisch gedrag ................................................................................................................ 9
1.3.1 Invasie .................................................................................................................................................. 10
1.3.2 Metastasering ...................................................................................................................................... 10
1.4 Selectie van tumorcellen .......................................................................................................................... 10
1.5 Hallmarks of cancer.................................................................................................................................. 11
1.5.1 Zelfvoorzienend in groeifactoren ........................................................................................................ 11
1.5.2 Ongevoelig voor groeiremmende signalen ......................................................................................... 12
1.5.3 Vermijden van celdood ........................................................................................................................ 12
1.5.4 Onbeperkte celdeling .......................................................................................................................... 12
1.5.5 Inductie van angiogenese .................................................................................................................... 13
1.5.6 Activatie van invasie en metastasering ............................................................................................... 14
1.6 Bijkomende hallmarks of cancer (2011) .................................................................................................. 14
1.6.1 Genomische instabiliteit en mutaties .................................................................................................. 14
1.6.2 Tumor-bevorderende inflammatie ...................................................................................................... 14
1.6.3 Herprogrammeren van energiemetabolisme ...................................................................................... 15
1.6.4 Ontwijken van het immuunsysteem .................................................................................................... 15
1.7 Bijkomende hallmarks of cancer (2022) .................................................................................................. 15
1.7.1 Fenotypische plasticiteit ontsluiten ..................................................................................................... 15
1.7.2 Epigenetische herprogrammering ....................................................................................................... 16
1.7.3 Belang van het microbioom ................................................................................................................. 16
1.7.4 Senescente cellen ................................................................................................................................ 16
1.8 Hoe manifesteert kanker zich in een patiënt? ......................................................................................... 17
1.9 Tumorclassificatie .................................................................................................................................... 18
2.1 Oncogenen ............................................................................................................................................... 20
2.1.1 Mechanismen van virale oncogenese ................................................................................................. 20
2.1.1.1 Retrovirale cyclus ........................................................................................................................ 21
2.1.1.2 Acuut transformerende retrovirussen ........................................................................................ 21
2.1.1.3 Virale oncogenen en hun cellulaire homologen ......................................................................... 21
2.1.2 Genetische mechanismen die leiden tot constitutieve activatie van oncogenen bij de mens ........... 21
1
, 2.1.2.1 Mutaties in oncogenen ............................................................................................................... 22
2.1.2.2 Transcriptionele deregulatie t.g.v translocatie ........................................................................... 23
2.1.2.3 Amplificatie van oncogenen ....................................................................................................... 23
2.1.2.4 Vorming van fusiegenen en fusieproteïnen ................................................................................ 24
2.2 Tumorsuppressorgenen ........................................................................................................................... 25
2.2.1 “Two-hit” hypothese van Knudson ...................................................................................................... 25
2.2.1.1 Retinoblastoom........................................................................................................................... 25
2.2.1.2 RB als tumorsuppressorgen ........................................................................................................ 25
2.2.2 Genetische mechanismen van verlies van 2e wildtype allel (gaat vaak gepaard met LOH) ................ 26
2.3 Kanker als ziekte van de celcyclus ............................................................................................................ 27
3.1 Inleiding: epidemiologisch onderzoek van kanker ................................................................................... 28
3.2 Frequentie: incidentie en prevalentie van kanker ................................................................................... 28
3.3 Epidemiologische gegevens van België, Nederland en de wereld ........................................................... 28
3.3.1 Voorkomen .......................................................................................................................................... 28
3.3.2 Kanker op de lijst van doodsoorzaken ................................................................................................. 29
3.3.3 Evolutie van de kankermortaliteit 1930-2000 ..................................................................................... 29
3.3.4 Kankerincidentie in België en Nederland (2006) ................................................................................. 29
3.3.5 Evolutie van de kankerincidentie in de tijd ......................................................................................... 30
3.4 Preventie en screening ............................................................................................................................ 31
3.4.1 Primaire preventie ............................................................................................................................... 31
3.4.2 Secundaire preventie ........................................................................................................................... 32
3.5 Etiologie: oorzaken van kankerontwikkeling ........................................................................................... 32
3.5.1 Genotoxische, niet-genotoxische en epigenetische carcinogenen en tumorpromotors .................... 33
3.5.1.1 Chemisce agentia ........................................................................................................................ 33
3.5.1.2 Fysische agentia .......................................................................................................................... 34
3.5.1.3 Biologische agentia ..................................................................................................................... 34
3.5.1.4 Erfelijkheid .................................................................................................................................. 34
4.1 Introductie ............................................................................................................................................... 35
4.1.1 Wat is radiotherapie? .......................................................................................................................... 35
4.1.2 Hoe werkt radiotherapie? ................................................................................................................... 36
4.1.3 Radioresistentie ................................................................................................................................... 36
4.2 Radiotherapie in de praktijk ..................................................................................................................... 38
4.2.1 Hoe lang bestaat radiotherapie? ......................................................................................................... 38
4.2.2 Brachytherapie .................................................................................................................................... 38
4.2.3 Teletherapie......................................................................................................................................... 38
4.2.4 Wat heb je nodig voor moderne radiotherapie? ................................................................................. 38
4.2.4.1 Machinerie .................................................................................................................................. 38
2
, 4.2.4.2 Mensen ....................................................................................................................................... 39
4.2.5 CT/MRI dosimetrie............................................................................................................................... 39
4.2.6 Externe radiotherapie: lineaire versneller ........................................................................................... 40
4.2.7 Casus .................................................................................................................................................... 40
4.3 Bijwerkingen radiotherapie ..................................................................................................................... 41
4.3.1 Acute bijwerkingen .............................................................................................................................. 41
4.3.2 late bijwerkingen ................................................................................................................................. 41
4.4 Moderne radiotherapie ........................................................................................................................... 42
4.4.1 Ontwikkeling in de radiotherapie ........................................................................................................ 42
4.4.2 Klassieke radiotherapie ....................................................................................................................... 42
4.5 Nieuwe ontwikkelingen ........................................................................................................................... 43
4.5.1 Recente ontwikkelingen ...................................................................................................................... 43
4.5.2 De trend voor de komende jaren ........................................................................................................ 44
4.5.2.1 Hypofractionering en stereotactische RT ................................................................................... 44
4.5.2.2 Nieuwe ontwikkelingen .............................................................................................................. 44
4.5.3 Besluit .................................................................................................................................................. 44
5.1 Apoptose in carcinogenese en kankerbehandeling ................................................................................. 45
5.1.1 Apoptose vs necrose............................................................................................................................ 45
5.1.2 Morfologische kenmerken van apoptose ............................................................................................ 46
5.1.3 Apoptose verloopt in 3 fasen .............................................................................................................. 47
5.1.3.1 Fase 1: Stimulus- of initiatiefase ................................................................................................. 47
5.1.3.2 Fase 2: Regulatiefase .................................................................................................................. 47
5.1.3.3 Fase 3: Executiefase .................................................................................................................... 47
5.1.4 De executiefase van apoptose ............................................................................................................. 48
5.1.5 De intrinsieke of mitochondriële pathway .......................................................................................... 48
5.1.5.1 BCL2-familie ................................................................................................................................ 48
5.1.6 De extrinsieke of ‘death receptor’ pathway ........................................................................................ 50
5.1.7 De apoptose-cascade als doelwit voor antikankertherapie ................................................................ 50
5.2 p53: bewaker van het genoom ................................................................................................................ 51
5.2.1 Historiek van p53 ................................................................................................................................. 51
5.2.2 Structuur van wild type en gemuteerd p53 ......................................................................................... 52
5.2.2.1 P53: typsiche bouw van transcriptiefactor ................................................................................. 52
5.2.2.2 Kenmerken van p53 mutaties in tumoren .................................................................................. 52
5.2.2 Regeling van p53-concentratie en -activiteit in basale omstandigheden............................................ 52
5.2.3 Regeling van p53-concentratie en -activiteit in abnormale omstandigheden .................................... 53
5.2.4 Cellulaire effecten van verhoogde p53-activiteit ................................................................................ 53
5.2.4.1 Autoregulatie van p53-respons .................................................................................................. 54
3
, 5.2.4.2 Inhibitie van de celcyclusprogressie ........................................................................................... 54
5.2.4.3 Genetische stabiliteit .................................................................................................................. 54
5.2.4.4 Apoptose ..................................................................................................................................... 54
5.2.4.5 Inhibitie van angiogenese ........................................................................................................... 54
5.2.5 P53 als aangrijpingspunt voor moleculaire antikankertherapie .......................................................... 55
6.1 Inleiding: definitie van hypoxie ................................................................................................................ 57
6.2 Pathogenese van tumorhypoxie .............................................................................................................. 57
6.2.1 Acute hypoxie: perfusie gelimiteerd ................................................................................................... 57
6.2.2 Chronische hypoxie: diffusie gelimiteerd ............................................................................................ 57
6.3 Het ontstaan van hypoxietolerantie ........................................................................................................ 58
6.3.1 Algemeen ............................................................................................................................................. 58
6.3.2 Hypoxie-induceerbare factor 1 (HIF-1) ................................................................................................ 58
6.3.3 Invloed van hypoxie op biologische processen ................................................................................... 59
6.3.3.1 Celproliferatie en progressie doorheen de cyclus ...................................................................... 59
6.3.3.2 Apoptose ..................................................................................................................................... 60
6.3.3.3 Energieproductie en -verbruik .................................................................................................... 60
6.3.3.4 Angiogenese................................................................................................................................ 61
6.4 Belang van hypoxie binnen het kankeronderzoek ................................................................................... 61
6.4.1 Hypoxie en resistentie tegen radiotherapie ........................................................................................ 61
6.4.2 Hypoxie en resistentie tegen chemotherapie ..................................................................................... 62
6.5 Experimenteel luik: modellen voor kankeronderzoek ............................................................................. 63
6.5.1 In Vitro hypoxiemodellen .................................................................................................................... 63
6.5.2 In vivo hypoxiemodellen ...................................................................................................................... 63
6.5.2.1 Tumorgroei induceren bij muizen ............................................................................................... 64
6.5.2.2 Clamp hypoxia............................................................................................................................. 64
6.5.2.3 Inhaleren van lage zuurstofconcentraties .................................................................................. 64
7.1 Introductie ............................................................................................................................................... 65
7.2 Preclinical cancer models ......................................................................................................................... 65
7.2.1 Syngeneïsche (allograft model) ........................................................................................................... 65
7.2.2 Xenograft models ................................................................................................................................ 65
7.2.3 Van patiënten afgeleide xenograften (PDX-modellen) ........................................................................ 66
7.2.4 Genetisch gemanipuleerd muismodel ................................................................................................. 66
7.3 Plaats van inoculatie/implantatie ............................................................................................................ 67
7.4 Moleculaire beeldvorming ....................................................................................................................... 67
7.4.1 PET/CT ................................................................................................................................................. 67
7.4.2 Positron emission tomography ............................................................................................................ 67
7.4.3 Single Photon Emission Computed tomography (SPECT) .................................................................... 68
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper BMWstudent19. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,59. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50843 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen