MEDIA
INHOUD
les 1: introductieles ........................................................................................................................................................... 2
les 2: paradigma’s van media, macht en samenleving ..................................................................................................... 8
les 3: technologie: van massamedia naar digitalisering en platformisering ................................................................... 18
les 4: media als industrie; concentratie, conglomeratie en commercialisering ............................................................. 21
les 5: de strijd om aandacht van het publiek en mediagebruiker .................................................................................. 31
les 6: controle over media: politiek, orde, en mediabeleid ............................................................................................ 39
les 7: gastcollege. vlaamse regulator voor de media ...................................................................................................... 50
les 8: macht en mediaproductie: hegemonie ................................................................................................................. 56
les 9: evoluties in de vlaamse pers: nieuwsmedia als efficiënte watchdog? .................................................................. 60
de analyse van digitale platformen................................................................................................................................. 68
herhalingsles conclusie + examen................................................................................................................................... 73
1
,LES 1: INTRODUCTIELES
o Je kan het belang van media in de samenleving situeren en uitleggen
o Je kan de ontwikkeling van media historisch situeren
o Je kent en begrijpt de concepten “structuur” en “agency” en kan de rol van media in relatie tot deze
concepten situeren
o Je kent en begrijpt de verschillende visies op de relatie tussen media, macht en samenleving,
o Je kent en begrijpt het begrip “representatie”
o Je kent de actoren (en hun relatie t.o.v. elkaar) die centraal staan in de kritische analyse van media, macht en
samenleving
INTRODUCTIE
MEDIA, MACHT EN SAMENLEVING
Wat betekent een leven zonder technologische communicatiemiddelen?
▪ Hoe organiseren we verkiezingen?
▪ Hoe zorgen we voor maatschappelijke verbinding?
▪ Hoe organiseren we ons sociaal leven?
Het is cruciaal om de structuur en werking van media goed te begrijpen, wanneer we onze hedendaagse samenleving willen
begrijpen
In deze cursus zijn we geïnteresseerd in het bestuderen en begrijpen van de complexe relatie tussen media, macht en
samenleving
Achter de media zit een hele infrastructuur,
bedrijven (achter de schermen)
Nadenken wie en wat erachter de media zit en
met welke bedoelingen
➔ Cell towers camouflaged in trees,
Annette LeMay Burke
▪ Wie bepaalt wat we zien op het nieuws?
▪ Wie bepaalt wat we mogen posten op sociale media?
▪ Wie controleert de media?
▪ Wie bezit de data die we delen met smartphone apps zoals Instagram?
▪ Wie bezit de transmissietorens voor het mobiel signaal van onze telefoons?
MEDIA
WAAROVER PRATEN WE, ALS WE PRATEN OVER MEDIA?
2
, ▪ Verwijs niet zomaar naar “de media”, het is een complexe verzameling van instituten en actoren die media maken.
▪ Media als meervoud van medium, wat sinds midden 19de E verwijst naar een technologisch communicatiemiddel, in
staat om communicatie-inhoud te distribueren naar een groot publiek (kranten, film, radio, tv, etc.)
▪ Vandaag zijn media sterk gedigitaliseerd en in staat informatie en communicatie-inhoud te verzamelen, op te slaan, te
verwerken en te distribueren.
MEDIA HEBBEN 2 COMPONENTEN
1. Een inhoudelijke component
→ wat we zien op schermen
Symbolisch, betekenis gevend, (produceert) representaties
vb; armoede: media zendt representaties uit over armoe en geeft het een symbool. We kunnen armoede framen op
verschillende manieren (eigen schuld of schuld van de maatschappij)
sociale media maakt ook symbolische keuzes → wat er op je feed komt op Instagram
2. Een technologische component
→ vaak onzichtbaar
Materieel, organisatorisch, infrastructureel (= zaken die het mogelijk maken dat we dingen kunnen zien op onze gsm’s,
…)
vb; New City (bedrijf) in Antwerpen, is op een bepaalde manier georganiseerd
= data centrum van Google, zorgt ervoor dat al uw digitale toestellen doen wat ze moeten doen. Alle data wordt
onderhouden en maakt het voor de mens zo efficiënt en effectief mogelijk om mee om te gaan
Media zijn voortdurend in evolutie, voornamelijk het resultaat van technologisch doorgedreven innovaties.
Nieuwe dragers van media-inhoud:
= nieuwe circulatie productie en distributie van inhoud,
= nieuwe media-organisaties.
▪ 20ste E – MASSAMEDIA
▪ Ontwikkelen zich in relatie tot industrialisering (elektrificatie!) en urbanisering, (mensen gaan wonen rond de
fabrieken, dichter bij elkaar, ze zoeken naar ontspanning en media verbindt mensen)
▪ Moderne media-industrie die professioneel georganiseerd was ontwikkelt zich,
▪ Media kwamen centraal te staan in het alledaagse leven van mensen die leefden in massamaatschappijen,
▪ Media werden belangrijke instituten (= wat doet het met de economische samenleving en hoe die veranderd
is? De kennis kan valabel zijn doordat de media alle info geeft over de hele wereld en wat je daarvoor niet
wist) in de politieke en economische organisatie van de samenleving (bijv. de radio om naar het nieuws te
luisteren in real-time).
Media die de massa aanspreken: tv, radio, film
▪ Laat 20ste E – Digitale media en digitalisering
3
, ▪ Digitale media kunnen alle informatie omzetten in binaire codes wat media toelaten niet alleen informatie op
te slaan en te distribueren, maar ook om het te verwerken tot verschillende formaten en het te manipuleren.
▪ In 1990 wordt het internet ontwikkeld door de VS als een militaire technologie tijdens de koude oorlog.
Geleidelijk aan komen personal computers huishoudens binnen. Het internet is dan nog een netwerk
communicatie infrastructuur die niet commercieel is. Ontwikkeld uit een oorlogstechnologie → niets
commercieel aan.
▪ Begin 21ste E – Het internet ontwikkelt zich tot een participatieve omgeving
▪ In het begin van de 21ste E ontwikkelt het internet zich tot een participatieve omgeving waar wij niet alleen
media-inhoud consumeren maar ook produceren (prosumer, mensen gaan zelf aan de slag via sociale media,
producent en consument)
▪ Aandacht van vandaag is heel hard versnipperd, gevolg is minder kijken naar vastgelegde zender. Iedereen
heeft andere interesses.
▪ Het internet wordt een commerciële omgeving gedomineerd door grote digitale platformen, ook met
ongeziene gevolgen voor de traditionele media-industrie.
• Amazon, 1997
• Google/Alphabet, 1998
• Facebook/Meta, 2004
• Netflix, 2007
• Apple Iphone, 2007
▪ De smartphone zorgde ervoor dat het internet een participatieve en data-gedreven infrastructuur werd die als het ware
een verlengde van het menselijk lichaam is geworden, wij dragen dit toestel altijd dicht bij ons en kunnen altijd en
overal media consumeren.
= corona piek → april 2020, stijging is gebleven
▪ Vandaag zijn media gericht op het verzamelen van data over gebruikers en vervolgens zetten media die data in als
commerciëel goed.
▪ De shift van massamedia en haar klassieke insituten in de 20ste E naar participatieve media die data-gedreven zijn is
transfomerend voor media zelf, maar ook maatschappelijk.
▪ Media observeren en beantwoorden ons op basis van deze observaties, evenveel als wij media observeren en met
media interageren.
▪ Privacy is een hedendaags probleem, media verzamelt elk moment van de dag data over ons en gebruikt die informatie.
SAMENLEVING
4