Begrippenlijst
Psychodiagnostische
Observeren & Rapporteren
Hoofdstuk 6: een observatieplannen: www… & meer
observatieplan opstellen 1. Wrm wil ik observeren?
2. Wat en wie wil ik observeren?
3. Hoe ga ik observeren?
4. Wnr en waar ga ik observeren?
5. Cognitief-emotionele en praktische
uitdagingen?
6. Selectie
a. Hoe selecteer ik het gedrag?
Tijd-/ gedragssampling
b. Hoe selecteer ik de persoon?
Focus-/ scansampling?
stap 1: welke soort observatievraag?/ wrm wil - Soorten observatievragen
ik observeren? 1) Verkennende
2) Beschrijvende
3) Vergelijkende observatie
4) Toetsende observatie
- Vakkennis is belangrijk
verkennende - brede open vraag over een onderwerp,
situatie waar je nog geen zicht op hebt
Bv. wat doet de peuter?
beschrijvende - de vraag naar de belangrijkste
kenmerken vh doelgedrag, persoon/
situatie
- vraag > toegespitst op 1/> delen vh
gedrag of de situatie
Bv. welk exploratief gedrag
vertoont de peuter?
vergelijkende observatie - de vraag naar de samenhang/
verschillen tssn gedrag v personen,
situaties, over de tijd
bv is er een verschil in
exploratief gedrag wnr de
mama aanwezig is en wnr de
mama niet aanwezig is?
toetsende observatie - de observatie die een toetsbare
verwachting nagaat over gedrag,
situaties, tijdsverloop, en verbanden of
verschillen hiertussen
let op met verbanden!:
oorzaak-gevolg kan eigenlijk
niet aangetoond worden via
observatie!
, Bv. de peuter vertoont meer
exploratief gedrag als de mama
aanwezig
o Merk op: we gebruiken
als en niet omdat! à als
je zegt ‘omdat’ dan
veronderstel je dat er
een oorzaak-gevolg
relatie is
causaal verband - = oorzaak- gevolg relatie
- niet enkel effect v X op Y, maar X is ook
oorzaak v Y
- 3 VWA’en
1) Er is een verband tssn beide
variabelen geconstateerd
2) De onafhankelijke variabele
gaat altijd vooraf in tijd aan de
afhankelijke
3) Er is geen 3de variabele (geen
schijneffect) die het verband
verklaart
- Om zeker te zijn; alle andere mogelijke
beïnvloedende (storende) kenmerken
onder controle houden à experiment
Dit kunnen we niet hebben bij een
observatie
stap 2: wie en wat wil ik observeren? - Volgt uit stap 1 à wat is de
observatievraag? Wat is het doel?
Bv. observatievraag: is er een
verschil in exploratief gedrag
wnr de mama aanwezig is en
wnr de mama niet aanwezig is
(= vergelijkende observatie)
o Wie observeren?:
peuter
o Wat observeren?:
exploratief gedrag
stap 3: hoe ga ik observeren (observatievorm)? - Welke observatievorm kies je
Vrij/ systematisch
Niet-participerend /
participerend?
Keuze op basis v observatiedoel,
afweging v voor- en nadelen
observatievormen
Niet-participerend systematisch
observeren krijgt de voorkeur om zo
consistent en doelgericht mogelijk waar
te nemen
MAAR in het werkveld moet je
vaak blijven deelnemen aan de
situatie
, Hoe > je participeert, hoe
zorgvuldiger je de observatie
moet voorbereiden
vrije observatievorm - Je vertrekt vanuit een open geest
- Observeren zonder kader
systematische observatievorm Gebruikt wel een kader (sturend kader)
niet-participerende observatievorm niet in de observatiecontext meedoen
participerende observatievorm - Zelf in de observatiecontext meedoen
met een persoon die je wil observeren
- +
je kan bepaald gedrag uitlokken
op LT kan dit mensen op hun
gemak stellen
- -
Moeilijk om te observeren
Altijd observatoreffect, maar
hier nog >
- Bv. observatievraag: is een verschil in
exploratief gedrag wnr de mama
aanwezig is en wnr de mama niet
aanwezig is
Vrij/ systematisch?
o Systematisch: op die
manier kunnen we
bepaald gedrag gericht
op kaart brengen obv
onze voorkennis
(niet-) participerend?
o Niet-participerend: je
wilt kijken nr het effect
vd intrede vd moeder
op het kind
observatoreffect observator heeft invloed op wat en wie we
willen observeren
stap 4: wnr en waar ga ik observeren? - Observeren = een selectie maken uit de
continue gedragsstroom
Een observatiesessie is een
gedragssample/ steekproef:
een selectie v gedragingen uit
de continue gedragsstroom
Een representatieve sample is
een observatie v gedrag die het
weergeeft hoe het werkelijk is
(validiteit!: meten wat we
willen meten)
- Validiteit bewaken = nadenken over
waar en wnr
Waar: observeren meestal in de
natuurlijke omgeving vd
persoon. Hoe concreter, hoe
beter (thuis vs de keuken)
, Wnr: bv. peuter niet in de late
avond observeren want dan is
hij moe
- Bv. observatievraag: is er een verschil in
exploratief gedrag wnr de mama
aanwezig is en wnr de mama niet
aanwezig is?
Waar?: thuis, bv. in
woonkamer/ plaats waar er
speelgoed staat
Wnr?: best in voormiddag OF
namiddag 30min/ 1u na dutje
- Observatiesessie: periode uit het
observatie-universum wnr je het
doelgedrag gericht waarneemt
- Observatiesetting: plaats waar je
observeert
stap 5: cognitief-emotionele en praktische - Cognitief-emotioneel effect
uitdagingen Reactief effect
Observatoreffect en sociale
wenselijkheid
Biased vieuwpoint-effect
Cognitief-emotionele
betrokkenheid
Availability-effect
Primacy-, recency-, leniency-,
contrast- en halo-effecten
Moeten we proberen vermijden/
beperken zodat validiteit zo hoog
mogelijk blijft
We moeten er ons v bewust zijn
- Praktische haalbaarheid v observatie
toetsen adhv voorobservatie
In veel gevallen lukt dit niet & moeten
we vertrekken vanuit onze voorkennis
reactief effect - Personen die weten dat ze
geobserveerd worden, wijzigen hun
gedrag bewust of onbewust.
- Oplossing
Informed consent
gewenningsperiode
- toelichting
overdenk vooraf hoe je d
observaties wilt gebruiken
bespreek dit met de
betrokkenen en vraag hun
toestemming
observatoreffect en sociale wenselijkheid - Observatoreffect
jouw gedrag beïnvloed gedrag v
andere
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper deborahanneessens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.